tag:blogger.com,1999:blog-36190109366821316272024-03-19T02:48:46.843-07:00Tin tuc, bao moi, dan tri, tin moi, tin nhanh, bao dan triPhạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.comBlogger4606125tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-41416032782893347622015-11-27T18:01:00.000-08:002015-12-08T20:57:15.626-08:00Chung quanh câu chuyện đổi mới nhận thức lịch sử<div align="center" class="MsoNormal"><br /><br /></div><br /><div align="center" class="MsoNormal" style="margin-left: 0pt; margin-right: 0pt; margin-top: 0pt;"><br /><span style="text-indent: 28.35pt;"><span lang="VI"><i> </i>T<span style="font-size: 14pt;">ạp chí Văn học</span></span></span><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><i> số </i>6 - 1990<i> đăng bài </i>Đổi mới nhận thức lịch sử trong nghiên cứu khoa học xã hội nói chung, nghiên cứu văn học nói riêng<i> của Nguyễn Huệ Chi.</i></span><i><span style="font-size: 14pt;"> </span><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Trên nét lớn chúng tôi tán thành các ý kiến của tác giả bài báo và muốn nhân đây, bàn thêm về một vài căn bệnh mà một số tài liệu liên quan tới lịch sử văn học thường mắc phải, nó là lý do khiến cho các công trình nghiên cứu đó ít sức thuyết phục và cả ngành lịch sử văn học trì trệ, chậm phát triển.</span></i></div><br /><div class="MsoNormal"><br /><br /><br /><a name='more'></a></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><div class="MsoNormal"><br /><b><span style="font-size: 14pt;">Những cắt xén<br />tuỳ tiện mang tính cách vụ lợi<o:p></o:p></span></b></div><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Trong sách <i>Lịch sử văn minh Trung Quốc</i>, học giả W.</span><span style="font-size: 14pt;"> </span><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Durant có kể lại một đặc điểm của Khổng Tử “vị hiền triết già ấy có thói quen không ngại làm sai sự thực đi đôi chút, để lịch sử có một ý nghĩa luân lý”</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Chúng tôi không đủ trình độ để kiểm tra xem các tài liệu có liên quan đến Nguyễn Du, Hồ Xuân Hương... ở ta có bị cắt xén theo cách ấy không. Nhưng nhìn vào các bài viết, các công trình nghiên cứu hoặc giản dị hơn, cách giới thiệu khi xuất bản các sáng tác thuộc về văn học Việt Nam thế kỷ XX, thì thấy lối làm việc trên đây của Đức Thánh Khổng được vận dụng một cách rất tự nhiên, khéo léo.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Ai cũng biết rằng Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận... là những kiện tướng của văn học trước 1945, song lại có đóng góp lớn vào đời sống văn nghệ sau 1945. Bởi vậy, các sáng tác cũ của các ông dễ được chúng ta ưu ái hơn so với những người đương thời. Ngay từ 1982-1983, Thế Lữ, Xuân Diệu đã có <i>Tuyển tập</i> của mình. Nhưng các tuyển tập đó được làm như thế nào?</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI"><span style="font-size: 14pt;">- Trong <i>Tiểu sử</i> ghi ở đầu sách, những người làm tuyển tập lờ hẳn đi việc cả Thế Lữ và Xuân Diệu đều đã có chân trong </span><i><span style="font-size: 14pt;">Tự lực văn đoàn.</span></i></span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI"><span style="font-size: 14pt;">- Các bài báo của Thế Lữ in trong mục <i>Tin thơ, Tin văn... vắn</i> chỉ ghi trích ở báo <i>Ngày nay</i> mà quên nói rõ thật ra đó đều là những bài phát biểu quan niệm chính thức của nhóm <i>Tự lực</i>, tranh cãi, chế giễu bài bác lại các báo khác khi họ công kích </span><i><span style="font-size: 14pt;">Tự lực.</span></i></span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">- Hàng loạt bài thơ của Xuân Diệu trong <i>Thơ thơ</i>, của Huy Cận trong <i>Lửa thiêng</i>, khi in ra lúc đầu, có chua rõ là tặng Nhất Linh, tặng Khái Hưng, tặng Hoàng Đạo... nhưng khi in lại, bị rũ sạch, “phi tang”. Ngược lại lời đề tựa của Khái Hưng cho <i>Vàng và máu</i> của Thế Lữ bản in ra lần đầu cũng bị ngơ đi, coi như không có.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Trong bài viết này, chúng tôi không có ý định bàn riêng về sáng tác của Thế Lữ hay Xuân Diệu. Chúng tôi chỉ lưu ý một điều: nghiên cứu về sáng tác của hai vị đó trước 1945 mà không đặt các sáng tác ấy vào cái mạch của <i>Tự lực văn đoàn</i> nói chung thì chẳng khác chi tách cá ra khỏi nước.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Có thể bảo đây là những ví dụ sinh động, chứng tỏ <i>chủ nghĩa công lợi</i> (chữ của Nguyễn Huệ Chi) đã thấm vào chúng ta một cách sâu sắc. Nhưng cũng nên nói thêm </span><span lang="VI"><span style="font-size: 14pt;">rằng ẩn sau sự tuỳ tiện đáng sợ, tuỳ tiện cắt xén thêm bớt trong việc trình bày các sự kiện trong quá khứ, </span><i><span style="font-size: 14pt;">thực chất là thái độ coi thường lịch sử, cho rằng hoàn toàn chúng ta có quyền đưa ra một thứ lịch sử hợp với ý muốn của chúng ta.</span></i></span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Mấy chục năm qua sự tuỳ tiện này đã chi phối một số người nghiên cứu trong việc đánh giá các sự kiện văn học quá khứ, dẫn đến những vô lý trong việc cho phép công bố hay cấm đoán tác phẩm này, tác phẩm nọ. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Xét trên bình diện tư tưởng, bức tranh <i>Cô gái bên hoa huệ</i> của Tô Ngọc Vân vốn rất gần với những <i>Hồn bướm mơ tiên, Đời mưa gió, Gánh hàng hoa</i>. Thế nhưng trong khi <i>Cô gái bên hoa huệ</i> được thừa nhận như một đóng góp cho hội hoạ hiện đại, thì các tiểu thuyết nói trên của Nhất Linh, Khái Hưng bị gạt ra khỏi lịch sử văn học trong một thời gian dài. Tại sao? Tại chúng ta có thói quen chú ý đến <i>người</i>, đánh giá tác phẩm qua người, <i>quan hệ người với thời cuộc</i>, chứ không phải qua văn, qua sáng tác của người đó nói chung. Cũng vì con người Nhượng Tống “có vấn đề” mà một thời gian dài chúng ta đã bỏ qua bản dịch <i>Mái tây</i> và nhiều bài thơ Đỗ Phủ là những đóng góp độc đáo của Nhượng Tống đối với lịch sử văn học, đặc biệt là trên phương diện ngôn ngữ ( mãi gần đây mới khôi phục trở lại ).</span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><div class="MsoNormal"><br /><b><span style="font-size: 14pt;">Lối hiện đại<br />hoá không thể chấp nhận</span></b></div><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Nếu việc trình bày lịch sử văn học hiện đại thường mang nặng tính chất tuỳ tiện và vụ lợi thì nhiều tài liệu nghiên cứu văn học (từ thế kỷ XIX trở về trước) lại cung cấp những ví dụ rõ rệt chứng tỏ các nhà nghiên cứu thường hiện đại hoá lịch sử tức “uốn nắn lịch sử theo con người hiện đại” “làm cho lịch sử mang những nét đồng dạng với hiện đại” “dẫn tới tình trạng làm nghèo lịch sử” (Nguyễn Huệ Chi)</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">“</span><span style="font-size: 14pt;">Ở</span><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"> đâu có áp bức, ở đó có đấu tranh. Đó là quy luật của đời sống. Nhân dân ta vốn đã anh dũng trong sự nghiệp chống ngoại xâm, lại cũng kiên cường bất khuất trong công cuộc đấu tranh giai cấp diễn ra lâu dài và ngày một trở nên quyết liệt” . Một đoạn văn với kiểu viết như trên có thể gặp trong khá nhiều tập sách nghiên cứu văn học, phần viết về bối cảnh lịch sử (ở đây chúng tôi lấy từ <i>Tuyển tập truyện Việt Nam thế kỷ X thế kỷ XIX</i>). Để nội dung ý kiến sang một bên. Điều làm chúng tôi băn khoăn là cách diễn đạt: chẳng nhẽ chỉ có một công thức duy nhất như vậy để nói về quá khứ? Trước mắt chúng ta là sách văn học sử hay sách giáo khoa chính trị, sách giáo khoa triết học?</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Khi đi vào miêu tả từng cá nhân, nhiều nhà nghiên cứu lịch sử cũng không hề dè dặt gì hết, cứ hồn nhiên mà khoác lên người các bậc tiền bối những bộ y phục vốn chỉ dành cho con người hiện đại. Dưới ngòi bút của những người viết văn học sử mà thiếu cảm hứng lịch sử, các nhà văn nhà thơ vốn sống cách đây từ một đến vài thế kỷ nói chung đều mang khuôn mặt tinh thần của con người hôm nay. Thậm chí trong một số trường hợp đọc kỹ một số đoạn miêu tả thấy giá thay chữ ông bằng chữ <i>đồng chí</i> thì cũng không gây ra cảm giác đảo lộn gì ghê gớm lắm.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Sau đây là một ví dụ:</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">- Trên con đường đi tìm một phẩm chất trong sạch, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã <i>tự giác </i>hoặc <i>không tự giác</i> kế thừa và phát huy những giá trị tinh thần lâu đời của dân tộc, những giá trị tuy bị giai cấp phong kiến lúc bấy giờ vứt bỏ, nhưng vẫn tiềm tàng trong đời sống của nhân dân (<i>Lời giới thiệu</i> đặt ở đầu <i>Thơ văn Nguyễn Bỉnh Khiêm</i>)</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">- Trong tình hình chưa ổn định của vùng đất đang khai phá việc <i>tập hợp nhân dân</i> và tất cả những hạng người có thể sử dụng được đòi hỏi phải có một độ lượng rộng rãi ở <i>người lãnh đạo</i>. Nguyễn Cư Trinh đã tỏ ra tự hào vì đã dung nạp được mọi hạng người để <i>phục vụ</i> cho công cuộc chung. Để có thể đạt được sự nghiệp lớn, Nguyễn Cư Trinh đã tự đề ra cho mình những yêu cầu nghiêm khắc (Nguyễn Cư Trinh là người có <i>kinh nghiệm đấu tranh</i>) có tinh thần hăng hái tiến lên phía trước... (<i>Văn học Việt Nam thế kỷ X nửa đầu thế kỷ XVIII</i>, tập II)</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">- Nhưng mặt khác cũng cần vạch ra rằng “chí nam nhi” của Nguyễn Công Trứ không có tý <i>liên hệ nào với quần chúng</i>, nó coi thường quần chúng thậm chí có lúc còn đi ngược lại quyền lợi của quần chúng. Nhà thơ đã <i>vận dụng</i> nó một cách giáo điều vào một hoàn cảnh không còn tiền đề cho nó tồn tại nữa (<i>Văn học Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII nửa đầu thế kỷ XIX</i>, tập II) </span><span style="font-size: 14pt;">[<span class="MsoEndnoteReference" style="vertical-align: super;"><a href="http://www.viet-studies.info/VTNhan/VTNhan_PhuLuc.htm#_edn1" name="_ednref1" title=""><span lang="VI" style="font-family: "symbol"; text-decoration: none; vertical-align: baseline;">1</span></a></span>]</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Rộng hơn câu chuyện về từng cá nhân cụ thể còn thấy có hiện tượng cả một thời kỳ cả một giai đoạn lịch sử văn học được dựng lại theo kịch bản hiện đại. Trong nhiều cuốn sách mệnh danh là công trình nghiên cứu, quá khứ được mô tả cứ làm người ta ngờ ngợ bởi sao mà nó quá giống đời sống văn học hôm nay. </span><span style="font-size: 14pt;">Ấ</span><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">n tượng đó còn được củng cố thêm do nơi có sự áp dụng bừa bãi các nguyên tắc lý luận hiện đại cho lịch sử. Đáng lẽ phải xuất phát từ chính lịch sử để suy xét và nêu ra vấn đề cho lý luận giải quyết, thì ngược lại, thường xuyên có tình trạng lấy lịch sử ra để minh hoạ cho lý luận. Dù khéo léo, dù thô thiển, song đã gọi là minh hoạ tức đã làm nghèo lịch sử mà cũng chẳng mang lại lợi ích gì cho lý luận thực thụ!</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal"><br /><div class="MsoNormal"><br /><b><span style="font-size: 14pt;"> Nên quan niệm<br />về lịch sử như thế nào?<o:p></o:p></span></b></div><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Có những lối nói, lối nghĩ phổ biến trong giới nghiên cứu, người nói kể nghe giống nhau trong cách tư duy nên cứ thế chấp nhận rồi nghe mãi quen đi, không thấy lạ, nhưng có người bạn xa, lắng nghe, thấy không thể chịu được. Thuộc về cái sự bất cập ấy là những lý luận của chúng ta khi trình bày những tất yếu lịch sử. Chẳng hạn, không hẹn mà nên, cả Hoàng Trung Thông trong bài tựa <i>Tuyển tập Xuân Diệu</i>, lẫn Vũ Quần Phương trong một bài báo nhân kỷ niệm 50 năm làm thơ của Xuân Diệu, đều cho rằng sự tham gia cách mạng của Xuân Diệu có tính cách “tất yếu”. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Một người rất thạo văn học Việt Nam và cũng rất yêu tác giả <i>Thơ thơ</i>, ông Nam Chi, trong một bài viết sau có in lại trong cuốn <i>Xuân Diệu, con người và tác phẩm </i>(H. 1987) đã phát hiện ra điều ấy và tỏ ý hoài nghi: “Nói rằng người này “tất yếu” cách mạng thì có nghĩa là người kia tất yếu phản động, vì bản chất phản động”. Sau khi dẫn ra hàng loạt ví dụ bất ngờ trong sự phân hoá của các văn nghệ sĩ tiền chiến trong thời đầu cách mạng và những năm kháng chiến, Nam Chi cho rằng cái <i>công thức tất yếu</i> nói trên là không thể vận dụng để lý giải các hiện tượng văn học.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Nhưng chữ tất yếu mà Nam Chi hoài nghi đó, lại là cái <i>thần</i>, cái hồn cốt chính trong lối suy nghĩ của chúng ta về xã hội, về lịch sử. Tư duy dân gian khái quát: ở hiền gặp lành có nhân có quả. Tư duy hiện đại chỉ nói khác đi một chút: ở hiền cũng có khi gặp lành mà cũng có khi không, có nhân có khi có quả, có khi không. Nói theo thuật ngữ của triết học, thì trong trường hợp thứ nhất (ở hiền gặp lành), người ta dừng lại ở <i>quyết định luận máy móc</i>, còn trong trường hợp thứ hai (ở hiền cũng có khi... cũng có khi...) người ta đã tiến sang một bước mới: <i>quyết định luận xác xuất thống kê</i>. Thế nhưng nói chung, trong cách lập luận của nhiều người nghiên cứu lịch sử văn học ở ta, kiểu quyết định máy móc nói trên vẫn chiếm vai trò chủ đạo. Các hiện tượng lịch sử văn học (một trào lưu, một tác giả hoặc một tác phẩm) thường được trình bày như một cái gì tất yếu phải xảy ra, mà không mấy khi làm người đọc bỡ ngỡ vì một sự sinh thành nảy nở kỳ lạ, tuồng như là ngoài quy luật và phải xem xét kỹ, thậm chí phải quan niệm lại về quy luật, thì mới thấy nó cũng rất hợp quy luật. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Điều gì đã cản trở nhà nghiên cứu không cho họ trở thành nhà lịch sử? Chính là sự cả tin, tin rằng lịch sử là một cái gì rất sáng rõ, rất mạch lạc, rất thuận lôgích, lôgích thô thiển theo cách hiểu của họ, trong khi một điều kiện để hiểu lịch sử là phải giả định rằng ở đó nhiều khuất khúc, nhiều mờ tối, nhiều khả năng đánh lừa con người và nhà nghiên cứu phải luôn luôn lật đi lật lại vấn đề thì mới mong phần nào hiểu đúng được lịch sử. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Ở chỗ này, những nhận xét của một nhà nghiên cứu lịch sử người Pháp là Marc Bloch (1886-1944) đối với chúng ta rất có ý nghĩa. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Là người chuyên về sử trung thế kỷ đồng thời là một người yêu nước, đã chết trong trại tập trung của phát xít Đức --- M. Bloch từng khái quát, “sự bùng nổ của thất vọng và thành kiến, những hành động không được suy xét kỹ, những bước ngoặt bất thình lình trong đời sống tinh thần... những cái đó mang lại nhiều khó khăn cho những nhà lịch sử có bản năng quen dựng lại quá khứ theo sơ đồ của trí tuệ. Tất cả những hiện tượng đó đều tồn tại ở mọi thời điểm lịch sử... mà chỉ những sự xấu hổ ngu ngốc mới câm lặng không nói tới”. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">M. Bloch chê trách các đồng nghiệp của mình “Đọc những cuốn sách lịch sử hiện nay, có thể thấy nhân loại hiện ra như là hoàn toàn gồm những người hoạt động một cách lôgích trong họ không có một chút gì là bí mật”. </span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Ông khẳng định “Chúng ta sẽ xuyên tạc lịch sử một cách nghiêm trọng, nếu luôn luôn và bất cứ ở đâu cũng quy nó về những mô-típ hoàn toàn tự giác</span><span class="MsoEndnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="font-size: 14pt; vertical-align: baseline;">.</span><a href="http://www.viet-studies.info/VTNhan/VTNhan_PhuLuc.htm#_edn2" name="_ednref2" title=""><span lang="VI" style="color: black; font-size: 14pt; vertical-align: baseline;">[2]</span></a></span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Cho đến nay, những ý kiến tương tự như của M. Bloch nói trên hầu như chưa được giới thiệu ở Việt Nam. Nếu chúng tôi không nhầm thì kiểu nhận thức đơn giản, máy móc không chỉ có ở những người nghiên cứu lịch sử văn học, mà ở cả những người nghiên cứu lịch sử ở ta nói chung. Trong tình hình đó, sự hạn chế của một số công trình nghiên cứu lịch sử văn học như chúng tôi trình bày ở đây, là hoàn toàn dễ hiểu, nhưng không phải vì thế mà cứ nên tiếp tục.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><div class="MsoNormal"><br /><b><span style="font-size: 14pt;">Không làm<br />nghèo di sản</span></b><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 14.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><o:p></o:p></span></div><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Một trong những yêu cầu đặt ra đối với các ngành lịch sử văn hoá là tìm hiểu, phân tích cho thấu đáo những giá trị đã được các thế hệ đi trước sáng tạo, tìm ra mối liên hệ giữa các giá trị đó với cuộc sống hiện tại, lấy chúng làm giàu thêm cho con người hiện đại.</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Nhưng nói một cách nghiêm khắc đây lại là khâu yếu nhất trong toàn bộ công việc tiếp thu di sản mà chúng ta đã làm trong thời gian vừa qua. Trên nguyên tắc thì ai cũng nói là phải trở về với dân tộc, phải trân trọng mọi thành quả của ông cha. Nhưng trên thực tế, thì những thái độ thô bạo tha hồ tung hoành. Kết quả là nhiều khi chúng ta hiện ra như những kẻ hẹp hòi đến cay nghiệt. Nhân danh những lợi ích trước mắt, các nhà nghiên cứu sẵn sàng lớn tiếng phê phán người này chỉ ra những hạn chế ở tác phẩm kia từ đó quyết định không công bố thơ Nguyễn Húc (theo sự tiết lộ của Huệ Chi), trù dập cả <i>Chinh phụ ngâm</i> lẫn <i>Cung oán ngâ</i>m, gán cho <i>Sơ kinh tân trang</i> cái tội tày đình “con dao hai lưỡi”, xếp thơ văn Tự Đức và Tùng Thiện Vương vào tủ rồi tuyên truyền rằng đó là thứ thơ văn xa lạ với quyền lợi của nhân dân. Cũng do những thành kiến tai hại đó chi phối mà một thời gian dài, trừ Thạch Lam còn hầu như toàn bộ <i>Tự lực văn đoàn</i> bị đẩy vào bóng tối, một kiệt tác như <i>Chùa đàn </i>không làm sao được ló mặt trong<i> Tuyển tập của Nguyễn Tuân</i>, còn thơ Nguyễn Bính trong <i>Tâm hồn tôi, một ngàn cửa sổ</i>, <i>Mây Tần</i> thì giống như số phận của người chị trong<i>Lỡ bước sang ngang</i> “... <i>Chị giờ sống cũng bằng không - Coi như chị đã ngang sông đắm đò</i>”. May mà tình hình bung ra trong ngành xuất bản mấy năm nay gỡ lại hộ, nếu không rất nhiều báu vật trong kho tàng văn học dân tộc bị xếp xó, nhiều tên tuổi bị quên lãng, nhiều cuốn sách trở thành những kỷ niệm mà may ra lớp người đi trước mới biết là có!</span></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><br /></div><br /><div class="MsoNormal" style="text-indent: 28.35pt;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;">Trên nguyên tắc, chúng tôi chia sẻ với ý kiến của Nguyễn Huệ Chi là phải l<i>ấy tiêu chí chủ nghĩa nhân bản để bổ sung cho tiêu chí chủ nghĩa yêu nước</i>, ngõ hầu giải phóng cho khoa lịch sử văn học khỏi những hẹp hòi thiển cận hiện nay. Vả chăng cũng đã đến lúc bản thân từng khái niệm <i>nhân đạo</i>,<i> yêu nước </i>đòi hỏi một cách hiểu đa dạng cởi mở hơn. Một tác phẩm trong đó tác giả nói to lên rằng mình thương xót những người nghèo khổ đã đành là có tư tưởng nhân đạo. Nhưng nếu chỉ giới hạn chủ nghĩa nhân đạo trong một nghĩa cụ thể như vậy thì đã tự mình làm nghèo mình đi rất nhiều! Những bài thơ cuốn truyện có tham vọng trình bày kỹ lưỡng những khía cạnh tế nhị trong quan hệ giữa người với người, và phanh phui cho hết cái quanh co phức tạp trong cuộc đấu tranh giữa bóng tối và ánh sáng trong từng tâm hồn con người, những tác phẩm đó lẽ nào không được ghi vào bảng vàng của chủ nghĩa nhân đạo? Tương tự như vậy, yêu nước không chỉ là tham gia chống ngoại xâm, trong thực tế lịch sử dân tộc, chủ nghĩa yêu nước còn được bộc lộ ở nhiều hình thức khác mà hiện nay chúng ta tổng kết chưa hết. Bản lĩnh của một dân tộc không phải chỉ bộc lộ ở khả năng giữ gìn giang sơn bờ cõi ở đó các thế hệ nối tiếp đã sinh sống. Bản lĩnh một dân tộc còn phải được xem xét ở khả năng của dân tộc đó trong việc tìm ra cách sống hoà hợp với các dân tộc khác, tiếp nhận một cách </span><span style="font-size: 14pt;">thông minh những ảnh hưởng văn hoá ngoại nhập đó để làm giàu cho đời sống tinh thần của mình. Trên ý nghĩa ấy mà xét tất cả những đóng góp nhằm làm cho đất nước ngày một canh tân đổi mới, xã hội ngày một văn minh tiến bộ thực chất đều đáng được xem là hành động yêu nước thương nòi, cũng tức là đáng được khoa học lịch sử - trong đó có lịch sử văn học - ghi nhận đầy đủ.</span></div><br /><div class="MsoNormal"><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"> 1991</span><br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><a href="https://vuongtrihai.wordpress.com/nha-van-ti%E1%BB%81n-ch%E1%BA%BFn-qua-trinh-hi%E1%BB%87n-d%E1%BA%A1i-hoa/#_ftnref26">(</a>1 )Trong cả ba đoạn trích dẫn này, chỗ nhấn mạnh là của chúng tôi<br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><a href="https://vuongtrihai.wordpress.com/nha-van-ti%E1%BB%81n-ch%E1%BA%BFn-qua-trinh-hi%E1%BB%87n-d%E1%BA%A1i-hoa/#_ftnref27">(2)</a> Trích từ <em>Ca tụng lịch sử </em>bản dịch tiếng Nga, Nxb Khoa học, Moskva, 1973.<br /><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><br /><br /><div style="margin-bottom: .0001pt; margin: 0in;"><br /><span lang="VI" style="font-size: 10pt;">Lần đầu in <i>Tạp chí văn học</i> 1991,<br />số 3, </span><span lang="VI" style="font-size: 10pt;">dưới bút danh Vũ Tam Giang</span><span style="font-size: 10pt;">.</span><span style="font-size: 10pt;">In lại trong </span><i><span style="font-size: 10pt;">Nhà văn tiền chiến và quá trình hiện đại<br />hóa văn học</span></i><span style="font-size: 10pt;"> 2006 </span><i><span style="font-size: 10pt;">Phê bình và tiểu luận</span></i><span style="font-size: 10pt;"> 2008</span></div><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span><br /><span lang="VI" style="font-size: 14pt;"><br /></span></div><br /><div class="MsoNormal"><br /><br /></div><br /><div align="left" class="MsoNormal"><br /><br /></div><br />Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com28tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-45662951056155687962015-11-26T16:33:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.283-08:00VỀ VIỆC DẠY SỬ TRONG NHÀ TRƯỜNG (7): Không có “mạt sử” – chỉ thiếu cách làm<p align="justify"><b>Phạm Toàn</b> <p align="justify">(Nhóm Cánh Buồm) <p align="justify">Năm 1989, nhà văn Anh Justin Wintle là cây bút đầu tiên người nước ngoài được đến thăm Việt Nam. <p align="justify">Nói ông “được đến thăm” là một cách “chép Sử” thời đương đại khá trung thực, nếu ta biết rằng Việt Nam mình thời đó vừa thoát ra khỏi cuộc chiến, và những thói quen thời chiến vẫn còn sâu đậm; – trong tâm lý người bình thường, bất cứ người nước ngoài nào nếu không là “ông bà Liên Xô” thì đều có thể bị coi là “gián điệp”; – cũng tình trạng đó trong tâm lý những người trên mức bình thườngkhông thể không dẫn đến tình trạng một đất nước bế quan tỏa cảng; với những ai năm nay ở tuổi 70 đến 90, điều đó chẳng lạ! <p align="justify">Justin Wintle đã thăm Việt Nam, đã gặp gỡ rất nhiều người từ người bình thường đến những người trên mức bình thường, và năm 1991, ông xuất bản tập sách nhan đề <i>Romancing Vietnam </i>(Pantheon xuất bản lần đầu tháng 1 năm 1991) – dịch là “Tiểu thuyết hóa nước Việt Nam” chắc là được nhỉ? Trong cuốn sách của ông có một chi tiết liên quan đến chủ đề “nóng bỏng” mấy bữa nay kể từ cuộc “Hội thảo Diên Hồng” về môn học Lịch sử, như nhiều tờ báo chạy tít. Chi tiết đó như sau. Tác giả gặp một nhà Sử học Việt Nam, chính xác là giáo sự Trần Quốc Vượng. Giáo sư than phiền nỗi Việt Nam thiếu tự do. Justin Wintle đã phản biện lại theo cách rất Ăng-lê, “Ông nói không có tự do, nhưng ông có Viện Khảo cổ học đấy thôi?” </p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Tôi nhớ lại chi tiết này khi gần đây đọc được vô số phản ứng về chuyện “khai tử” môn Lịch sử ở trường phổ thông, thậm chí trên báo mạng còn thấy xuất hiện khái niệm rất là bi đát, “thời mạt sử”. <p align="justify"><b>Một vài khái niệm</b> <p align="justify">Xin được phép nhắc lại một vài khái niệm chính người viết bài này đã phát biểu (và công bố trong một bài về nhà viết tiểu thuyết lịch sử Nguyễn Triệu Luật). <p align="justify">Trước hết ta có khái niệm Lịch sử. Lịch sử khác với Khoa học lịch sử, mà thường vẫn được gọi tắt là Lịch sử, hoặc là Sử, hoặc là Sử học, và trong nhà trường cách gọi tên còn tùy tiện hơn nữa: khi là Môn Sử, khi là Sử cộc lốc, khi lại là Lịch sử (nhập nhèm giữa “cái” Lịch sử, với khoa học về “cái” Lịch sử đó). <p align="justify">Lịch sử là một hiện tượng không biết nói, hoàn toàn không nói được, có thể gọi một cách hình tượng là “thằng Câm”. Nó vốn không cất lời lên được, nó “nói” qua cửa miệng kẻ khác, và khi đó, nó bị hai điều kiện khiến cho “thằng” Lịch sử trở thành kẻ câm hoàn toàn: điều kiện khách quan chính là “thằng” Thời gian – thời gian quá dài đã che khuất vô vàn tài liệu, mà ngay cả những chứng cứ khai quật và đo đếm hết sức khoa học có khi cũng khai báo sai tới hàng nghìn năm tuổi. <p align="justify">Còn yếu tố chủ quan là con người thì vừa khiến “thằng Lịch sử” khi thì bị câm, khi thì khai báo sai lệch. Khi một “chuyện”gì đó xảy ra, người đời không kịp ghi lại, rất nhiều khi còn không kịp hiểu. Do đó mà trong khi Lịch sử là một dòng chảy tự nhiên chứa đựng những chuyện có thực của loài người, thì các nhà Sử học ngay cả khi hành động “khách quan” nhất thì cũng thường chỉ có điều kiện bám vào những sự kiện lịch sử nhất định để ghi lại, để phân tích theo nhận thức chủ quan, sa đà vào những vùng sự kiện hợp khẩu vị, hợp với sở trường sở đoản, hợp với quyền lợi riêng nữa, để trở thành nhà Sử học chân chính một cách tự nhiên, hoặc để thành nhà Sử học có muốn chân chính cũng chật vật. <p align="justify">Nhiều “thành tích nghiên cứu” kiểu ấy lại được chọn và đưa vào nhà trường, tùy theo ý đồ và tùy theo cả cái <i>gout</i>, cái <i>taste </i>riêng nữa. Thế nên, nghệ sĩ Charles Chaplin trong “<i>Tiểu sử tự viết” </i>dù chỉ nói tâm trạng của riêng mình, nhưng cũng vô tình nói được những “nhận thức chủ quan” của những kiểu sử gia nào đó: “<i>Giờ đây, nhà trường với tôi là đoạn khởi đầu của những chân trời mới: lịch sử, thơ ca và khoa học. Nhưng [ . . . ]. Lịch sử là một bộ lưu trữ tính ác và bạo lực, một sự liên tục các cảnh bầy tôi giết vua còn vua thì giết hoàng hậu, giết anh em con cháu; [ . . . ]. Nền giáo dục đã làm tôi hoang mang, vì các kiến thức và các sự kiện là những thứ tôi thật ít quan tâm.</i> (Ch. Chaplin, <i>Autobiography, </i>Penguin xuất bản, 1962, trang 40). <p align="justify">Những nghệ sĩ đau đáu chuyện đời không làm sử gia có cách của họ là làm ra những tác phẩm nghệ thuật có đề tài lịch sử, ở đó chứa đựng những thông điệp gửi cho người đời. Thông điệp của nghệ sĩ là một cách bổ sung, đôi khi uốn nắn, nhiều khi chỉnh đốn cho những công trình “chủ quan” – hoặc thiếu khách quan hoặc không thể đủ sức khách quan – của các Sử quan. <p align="justify">Tiểu thuyết “<i>Thiếp chàng đôi ngả</i>” của Nguyễn Triệu Luật là một thông điệp về mối lo mất nước vào tay quân xâm lược nhà Minh bên Tàu. Người chồng vốn là quý tộc họ Trần báo cho vợ biết quyết định đổi họ theo họ Hồ để đoàn kết chống nguy cơ ngoại xâm đang cận kề. Người vợ và chồng “thiếp chàng đôi ngả” từ đó. Chàng ra trận. Chàng bị chết trận. Một tên giặc Tàu cũng chết trận. Ngòi bút tuyệt vời Nguyễn Triệu Luật đã mô tả hai cái xác chết ấy bỗng vùng dậy dâm chém nhau một lần cuối cho tới khi cả hai cùng gục xuống chết thêm một lần nữa. Dường như trong tiểu thuyết này, Nguyễn Triệu Luật muốn mọi người không chỉ thấy “<i>họ Hồ chính sự phiền hà” </i>và vì thế mà nên nhìn nhận những cải cách “phiền hà” của họ Hồ sao cho khách quan hơn. <p align="justify">Tiểu thuyết lịch sử “<i>Chín mươi ba” </i>của Victor Hugo lại mang một kiểu thông điệp khác. Một mặt Hugo tiếp tục ca ngợi hùng khí của Cách mạng 1789 mà năm 1793 là năm bi hùng nhất hạng. Tinh thần cực đoan của cuộc Đại cách mạng ấy thể hiện trong việc ông giáo Cimourdain (một thày tu trở thành chính ủy quân cách mạng vô thần) dù hết lòng yêu học trò cũ Gauvain là tiểu đoàn trưởng dưới quyền mình, vẫn tuyên án tử hình chàng sĩ quan trẻ về hành vi vô nguyên tắc đã thả ông nội anh là hầu tước Lantenac. Sau khi tuyên án và thi hành án xử tử hìnhGauvain, Cimourdain đã rút súng tự vẫn, <i>“</i><i>và đôi linh hồn đồng điệu đau thương ấy cùng cất cánh bay, bóng đen của linh hồn này hòa trong ánh sáng của linh hồn kia».</i>Tinh thần cực đoan ấy là Nhân đạo hết mực, Cách mạng hết mực, Trách nhiệm hết mực, cho dù những giá trị Nhân đạo, Cách mạng và Trách nhiệm nhiều khi như là không tương thích với nhau – thông điệp của nhà văn V, Hugo là thế. <p align="justify">Thế nhưng, ở nhà trường, học sinh không thể trông chờ vào tác phẩm nghệ thuật để có những kiến thức chính xác, khoa học, và lắm khi đầy tồn nghi, thậm chí đầy mâu thuẫn của những sự kiện lịch sử và những bài học lịch sử rút ra một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Tác phẩm nghệ thuật (đề tài lịch sử) dù hấp dẫn đến bao nhiêu cũng chỉ là những gợi cảm – trong khi Khoa học Lịch sử phải mang đến cho học sinh những nhận thức không mập mờ. Khốn thay – và dây là bi kịch của những nhà sư phạm tổ chức việc học Khoa học Lịch sử trong nhà trường. <p align="justify">Có thể hình dung điều trớ trêu này, sẽ có vô số nhà viết Sử dù hăng máu tại Hội nghị Diên Hồng về môn học Lịch sử đấy, nhưng chính các vị đó sẽ lại cắn bút (hoặc cắn bàn phím) bó tay trước những cấm kỵ và kiêng cữ công khai hoặc hàm ẩn. <p align="justify"><b>Hành động học</b> <p align="justify">Nhóm biên soạn sách giáo khoa thiện nguyện Cánh Buồm đã xử lý đúng <i>khái niệm hành động học </i>theo đó mà hoàn thành dễ dàng việc biên soạn bộ sách 10 cuốn cho hai môn Tiếng Việt và Văn bậc Tiểu học. Nhóm có ít người và eo hẹp nguồn lực nên chọn đột phá <i>làm mẫu </i>vào những môn học khó nếu không nói là khó nhất – theo đánh giá của Nhóm, là các môn Khoa học xã hội và nhân văn – mà trong bối cảnh nước ta, đó là bốn môn: <i>Tiếng Việt, Văn, Đạo đức, </i>và <i>Khoa học Lịch sử. </i>Nhóm chọn cách “làm mẫu” không với ý nghĩa coi sản phẩm của mình là “mẫu mực”, mà là <i>những gợi ý đột phá về cách làm</i>, như được nói rõ trong bản “Tường trình” tại Ủy ban Văn hóa - Giáo dục - Thanh Thiếu niên Nhi đồng của Quốc hội ngày 16 tháng 7 năm 2014 (<i>được lưu tại </i><u>www.canhbuom.edu.vn</u>). <p align="justify">Xưa nay, sách giáo khoa Lịch sử cho học sinh phổ thông thường chỉ có trần trụi những sử liệu – những thứ vật liệu “khô khan” phù hợp với những đầu óc nghiên cứu. Các nhà biên soạn sách học Lịch sử thường không chú ý đến những hành động học của người học sao cho phù hợp với từng lứa tuổi ở từng bậc học. <p align="justify">Bậc Tiểu học, là bậc dùng tình cảm để đến với phương pháp học Lịch sử. Lên bậc Trung học cơ sở, học sinh dùng cả tình cảm và lý trí để đến với những kiến thức Lịch sử. Bậc Trung học phổ thông là nơi dùng tư duy triết học để tập đi sâu vào Khoa học Lịch sử, chuẩn bị cho bậc học cao hơn hoàn toàn mang tính tự nghiên cứu. <p align="justify">Các bậc học tuy khác nhau, nhưng có bốn <i>hành động học</i> chung nhau, hoặc cũng có thể gọi đó là những <i>việc làm</i> của học sinh khi học Lịch sử. Đó là: <p align="justify">1. <b>Việc 1: Tiếp nhận sử liệu</b>. Sử liệu được tiếp nhận như là những “vật tự nó” đối với mọi người. Việc đọc, và nhất là đọc thầm, được dùng để học sinh tự làm việc này. <p align="justify">Những sử liệu này có thể rất khác nhau.Tại Pháp, riêng ở Paris có tới tám bộ sách giáo khoa Lịch sử (theo bài báo điều tra của Nguyễn Thị Từ Huy, bản dịch của Phạm Toàn, đã đăng trên báo <i>Tia sáng</i>). <p align="justify">Ở những vùng “khó khăn”, có thể lấy sử liệu từ những giáo trình chính thống và chính thức. Không sao hết! <p align="justify">2. <b>Việc 2: Nhập thân vào sử liệu. </b>Công việc này sẽ tiến hành thuận lợi nếu học sinh học sách Văn của nhóm Cánh Buồm.Cách học này giúp các em được luyện các thao tác tưởng tượng qua trò chơi đóng vai, qua kịch câm và kịch nói. Học sinh sẽ dễ dàng vào vai các nhân vật lịch sử trong những bối cảnh có kịch tính. <p align="justify">Đó là bậc tiểu học. Lên bậc Trung học cơ sở, học sinh vẫn chơi đóng vai, ngoài ra cũng bắt đầu nhập thân trong những tranh luận tại những cuộc Hội thảo do các em tự tổ chức. <p align="justify">Ta có thể hình dung là lên bậc cao hơn học sinh sẽ mang đến một chất lượng khác cho cùng một việc làm nhập thân vào sử liệu. <p align="justify">3. <b>Việc 3: Tự rút ra bài học lịch sử</b>: Phải có những bài tập để học sinh tự rút ra bài học lịch sử chứ không chép những kết luận do giáo viên hoặc sách đưa ra. <p align="justify">Đây là một vài thí dụ về những bài tập gợi ý cho học sinh tiểu học: <p align="justify">· Em đi thăm đền thờ Hai Bà Trưng ở Hạ Lôi, em khấn Hai Bà một điều gì, em ghi lời khấn đó vào vở. <p align="justify">· Các em tự soạn và diễn một vở kịch ngắn Nguyễn Trãi liên hệ với người của Lê Lợi mời gia nhập nghĩa quân ở Lam Sơn. <p align="justify">· Ngày Tết, em đi ngang gò Đống Đa, em nói với Sầm Nghi Đống một điều gì, hãy ghi lại. <p align="justify">4. <b>Việc 4: Sưu tầm – tự làm giàu tri thức Lịch sử</b>: đây chính là phần tự học thêm, các tài liệu sưu tầm đi từ tranh ảnh, phim, cho đến những tư liệu nghiên cứu. Một khi học sinh ngay từ bậc tiểu họcđã thích sưu tầm tư liệu lịch sử cho riêng mình, thì đoan chắc các em sẽ tiếp tục hứng thú và ngày càng củng cố kỹ năng đó khi học lên bậc học bên trên. <p align="justify">Bốn hành động học (thực hiện qua những việc làm mang tính giáo khoa) như trên sẽ giúp học sinh thích nghi với mọi trình độ của chương trình học. Mỗi cung cách làm chương trình học đều thể hiện một tầm lý tưởng của nhà sư phạm. Các nhà sư phạm ấp ủ một thế giới với những học sinh cũng yêu môn Lịch sử như mình, xin đừng đợi chờ một hoàn cảnh đẹp như mơ (như những cơn mơ khi đang Hội nghị Diên Hồng bên ngoài trời nắng bên trong có máy lạnh chạy ro ro). Đừng chờ những điều kiện chỉ có trong tưởng tượng. Hãy sống trong cuộc sống thực với mọi rắc rối của nó! <p align="justify"><b>Lời cuối</b> <p align="justify">Nhóm Cánh Buồm đang hoàn thành nốt sứ mệnh soạn sách Tiếng Việt và Văn cho bậc trên Tiểu học. Đó là cột xương sống của chương trình <i>Khai Dân Trí </i>của nhóm. <p align="justify">Nhóm Cánh Buồm đã khởi động soạn bộ sách <i>Giáo dục Lối sống </i>bậc Tiểu học nhằm tổ chức cuộc sống đạo đức thực của trẻ em mang tư duy <i>Đồng Thuận. </i>Sách đang được hoàn thiện và dạy thử ở vài cơ sở thực hành của chúng tôi. <p align="justify">Nhóm Cánh Buồm cũng đã khởi động soạn bộ sách <i>Giáo dục Lịch sử </i>bậc Tiểu học theo định hướng <i>những hành động học Lịch sử </i>như đã trình bày bên trên. Tiếc rằng đề án nhỏ này cứ hoạt động được ít lâu lại tan, mà nguyên nhân chính là không có người một lòng một dạ đeo đuổi một công việc vô cùng khó khăn. Một công việc vừa đòi hỏi một trình độ khoa học không thể thấp, lại vừa đòi hỏi một tầm trải nghiệm để biết cách vượt qua mọi rào cản một cách đàng hoàng. <p align="justify">Xin đừng bi quan: có thể có mạt vận nhưng không thể có mạt sử. Vấn đề là tìm ra cách làm cho môn khoa học làm lay động lòng người đó. Phải tìm ra cách làm để thành công mà không cần đến quá nhiều người hùng thất trận. Thời hiện đại, chẳng cần thêm người chết trước khi tới đích. <p align="justify">Xin nhắc lại, nhắc cho chính mình, để tự mình ghi khắc: không có mạt sử, chỉ chưa tìm ra cách làm. <p align="justify"><a name="_GoBack"></a>Để vận không mạt, và sử không mạt. <p align="justify"><i>Hà Nội, 25 tháng 11 năm 2015</i></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-74878293307495776782015-11-26T16:29:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.346-08:00VĂN HỌC MIỀN NAM 54-75 (161): NHẤT LINH (13) - Xóm Cầu Mới (2)<p align="justify"><b>(Bèo giạt) </b></p> <p align="justify">Thế mà bây giờ Siêu lại về ở cạnh nàng như độ nào. Nằm nghĩ phiêu diêu, Mùi quên không biết là đã để hở cả ngực ra ngoài chăn mà sáng hôm nay lại lạnh nhất từ khi bắt đầu trở rét đến giờ. Mùi vội kéo chăn che chùm đầu. Nàng cựa quậy người mấy cái để nhận thấy rõ hơn cái ấm của hơi nóng trong chăn thấm ran khắp người. </p> <p align="justify">Bên ngoài, bỗng có tiếng ông Lang ho luôn mấy cái; sáng nào ông cũng ho thế, để báo cho con gái biết là ông đã dậy, nước đun gần sôi, đã đến lúc Mùi ra vườn hái hoa mộc. Ông Lang Hàn nghiện chè tàu và bao giờ cũng dậy uống chè thật sớm. Ông lại có cái thú cầu kỳ là mỗi chén chè phải bỏ vào một nhánh hoa mộc mới hái; khi nào cánh hoa ngả mầu nâu thì lại vất đi thay nhánh khác. Vì ông mới ốm khỏi ra vườn sợ bị cảm lại nên sáng nào Mùi cũng phải dậy sớm ra vườn hái hoa mặc dầu chưa đến giờ ra hàng ngoài Xóm Cầu Mới. </p> <p align="justify">Ông Lang Hàn ngồi yên đợi; một lát lâu không thấy động tĩnh gì bên buồng con gái, ông mới cất tiếng gọi. Nể con nên ông gọi rất khẽ chỉ đủ để Mùi nghe thấy nếu nàng đã hơi tỉnh và nếu nàng còn ngủ thì tiếng gọi không làm nàng mất giấc. Thấy Mùi ho mà không trả lời, ông lấy làm lạ xong ông cũng đành ngồi yên đợi. </p> <a name='more'></a> <p align="justify"></p> <p align="justify">"Cứ để ông cụ đợi một lát nữa. Gớm, giời rét gì mà rét ghê rét gớm thế này." </p> <p align="justify">Tuy miệng lẩm bẩm thế nhưng không lúc nào Mùi thấy trong người ấm áp như lúc đó. </p> <p align="justify">Mùi co hai chân lên, hai cánh tay ruỗi thẳng và bàn tay đặt giữa hai đùi nóng kẹp thật chặt vào nhau. Nàng rùng mình ở sống lưng một cái rồi lấy gân ở cánh tay ở bắp đùi, ưỡn cong các đầu ngón chân để nhận rõ cái mệt mỏi dễ chịu của các thớ thịt sau một đêm không động đậy rồi lại thả người cho mềm đi và thấy các thớ thịt êm dịu dần dần rồi người nàng nhẹ hẳn. Nàng làm như thế hai ba lần. Rồi vơ vẩn, hai bàn tay nàng nắn vào thịt của bắp đùi mình, mềm êm và nóng dưới làn lĩnh trơn; nàng tưởng hai bàn tay ấy như là hai bàn tay của một người khác. Một cái thú là lạ và hơi thèn thẹn làm nàng thấy bâng khuâng ở bụng, ở hai đầu vú mọng cứng và nóng bừng hai bên gò má. Nàng hé môi yên lặng một lúc lâu rồi mỉm cười, nói theo giọng ông Lang thường nói với những người đến chữa mắt: </p> <p align="justify">"Hoả nó bốc!" </p> <p align="justify">Nàng thường nghe người ta nói đến chuyện những người đĩ ngầm; nàng chắc mình thuộc vào loại đó mà lại đa tình nữa, như cô Thuý Kiều. </p> <p align="justify">Bỗng nàng tung chăn ngồi thẳng dậy vì nàng vừa sực nghĩ đến hôm nay là ngày phiên chợ Xóm Cầu Mới. Nàng vội dạ lên một tiếng to. Ông Lang đương ngồi trầm ngâm ở ngoài nhà giật mình một cái, ngơ ngác không hiểu vì cớ sao mình gọi đã lâu lắm mà đến bây giờ con mình mới cất tiếng dạ. Ông mỉm cười: </p> <p align="justify">"Nó lại mê ngủ." </p> <p align="justify">Mùi khoác vội chiếc áo bông rồi thò đầu ra cửa buồng tựa vành khăn vào cánh cửa để quấn. Ông Lang nói: </p> <p align="justify">"Làm thế nào tìm được nhà cho bà Cai bây giờ." </p> <p align="justify">Mùi ngước nhìn cha, mắt long lanh cười; cũng như nàng cái ý nghĩ đầu tiên của cha nàng cũng là về việc Siêu đến xóm. Ông Lang lại tiếp: </p> <p align="justify">"Còn cái ông Cai ấy không bao giờ chừa được máu mê cờ bạc để đến nỗi vợ con phải khổ sở như thế." </p> <p align="justify">Ông Lang nhắc đến việc ông Cai vì thua bạc nên vỡ nợ phải bỏ trốn mấy tháng trước, nhưng ông nói thế không phải khó chịu vì ông Cai cờ bạc. Tính ông xưa nay không muốn có gì bận đến thân mà việc bà Cai về ở đây sẽ làm rối loạn đến ông. Bà Cai về đây trong lúc thiếu thốn ông không thể tránh được việc giúp đỡ vợ con một người đã từng giúp ông nhiều lần trước kia. Mùi nói: </p> <p align="justify">"Thế nào con cũng tìm được nhà cho bác Cai, thầy không lo." </p> <p align="justify">Nàng quấn khăn xong, lại tủ chè lấy cái đĩa đi ra sân. Tuy trời sáng trăng nàng cũng khó khăn lắm mới ra được tới chỗ những cây mộc vì sợ chạm vào các chậu lan và nhất là đi qua đầu bể nước, chỗ ấy đã làm bất cứ người nào trong nhà cũng ngã một vài lần. Cứ chiều đến ông Lang ra bể nước rửa chân và trong mười lần thì đến tám chín lần ông bỏ quên bánh xà phòng. Lần đầu tiên Triết (lúc bấy giờ còn bé) bị ngã đau quá và trong lúc tức kêu rầm lên: </p> <p align="justify">"Không biết đứa nào để xà phòng thế này!" </p> <p align="justify">Ông Lang nghe thấy thế vội nói: </p> <p align="justify">"Tao đấy chứ đứa nào đâu. Ai bảo mày giẫm vào nó. Còn mày, mày bé nhất nhà sao lại hỗn gọi ai là đứa. Đồ mất dậy." </p> <p align="justify">Thế là Triết vừa ngã đau tại lỗi ở bố lại vừa bị bố mắng. </p> <p align="justify">"Hôm nay ít sương, hoa thơm lắm thầy ạ." </p> <p align="justify">Mùi vừa nói vừa đưa hoa cho cha rồi kéo vạt áo ngồi xuống phản, giơ hai tay lên sưởi trên hoả lò than. </p> <p align="justify">"Hôm nay rét quá thầy nhỉ." </p> <p align="justify">Ông Lang rót chè ra chén, nói với Mùi: </p> <p align="justify">"Uống một chén cho ấm." </p> <p align="justify">Nói vậy nhưng ông chỉ rót có một chén vì ông biết Mùi không bao giờ uống chè ô long sợ đau bụng. Còn Mùi, nàng lật ngửa một chén và rót vào ít nước sôi. </p> <p align="justify">Ông Lang uống một ngụm nhỏ, ngẫm nghĩ một lát rồi nói: </p> <p align="justify">"Ngoài xóm thì đào đâu ra nhà cho thuê mà thuê." </p> <p align="justify">"Thưa thầy, chẳng thuê được nhà thì làm nhà mới." </p> <p align="justify">"Làm gì có tiền mà làm nhà với làm cửa. Còn ở đây thì chật chết." </p> <p align="justify">Lúc ông Lang nói đến chỗ ấy, bất giác Mùi đưa mắt nhìn quanh và mỉm cười; riêng nàng, nàng thấy nhà ở rộng quá. Tiếng ông Lang lại tiếp theo: </p> <p align="justify">"Mà tại sao lại oái oăm đưa nhau về ở cái xóm này. Lấy gì mà sống... hừ... lấy gì mà sống." </p> <p align="justify">Mùi nhìn cha ái ngại vì thấy cha thắc mắc khó chịu về việc bà Cai và Siêu về ở xóm. </p> <p align="justify">Từ lúc dậy đến giờ hễ cha mở miệng nói là y như nói đến việc bà Cai. Câu "lấy gì mà sống" nhắc lại hai lượt khiến Mùi nghĩ đến chỗ cha nàng sợ gia đình Siêu quấy quả. Nàng thì trái lại, nàng chỉ thích thế. Siêu bây giờ chắc vẫn đi giầy tây nhưng đôi giầy tây của chàng không đáng ghét nữa như độ chàng còn giầu và nàng còn tức. Nếu Siêu nghèo đến nỗi không còn giầy tây đi nàng sẽ tự bỏ tiền mua biếu chàng một đôi, hai đôi cũng không sao để chàng đi cho oai. Mùi nhớ lại câu trong thư "giá thuê nhà bao nhiêu cũng được" vội nói cho vui lòng cha: </p> <p align="justify">"Thưa thầy bác Cai có tiền." </p> <p align="justify">"Sao cô biết?" </p> <p align="justify">"Con biết." </p> <p align="justify">Nhưng Mùi không đả động đến bức thư; nàng loay hoay tìm câu trả lời khác. Song ông Lang không hỏi vặn tại sao Mùi lại biết, ông nói sang chuyện khác: </p> <p align="justify">"Hôm nay gió to mà giời hanh, con phải cẩn thận củi lửa." </p> <p align="justify">Một lúc sau ông Lang lại nói: </p> <p align="justify">"Nhưng về đây rồi buôn bán gì mà sống?" </p> <p align="justify">"Thầy không lo. Con có cách. Thầy cứ để mặc con lo liệu, thế nào cũng xong." </p> <p align="justify">Ông Lang nghe nói thế lại tin ở tài con gái mình, ông nhẹ hẳn người. Ông không phải bận tâm nữa, việc bà Cai về là việc của Mùi rồi. Ông uống một ngụm to, vuốt râu nói: </p> <p align="justify">"Gói chè này ngon như chè đầu xuân." </p> <p align="justify">"Thưa thầy con cũng đoán thế. Nhà chú Phoóng có ba gói con mua cả. Con không uống được nhưng con ngửi cũng biết. Ngửi thì không sợ đau bụng." </p> <p align="justify">Mùi mỉm cười rồi đứng dậy vui vẻ vì thấy ông Lang đã hết băn khoăn. Rồi nàng lại mỉm cười một mình, nghĩ đến tính cha hay sợ phiền đến nỗi là ông Lang mà có người đến chữa lại lấy làm khó chịu, có khi lại trốn tránh bảo u già nói là đi vắng. Vì thế ông chỉ chuyên chế các thứ thuốc bột, thuốc viên, giao Mùi bán, cho đỡ bận đến thân. </p> <p align="justify">Mùi thấy cha thắc mắc về việc bà Cai đến nỗi quên cả cái sân gạch. </p> <p align="justify">"À thưa thầy, khi nào họ đem gạch đến thầy bảo u già ra trông kẻo họ làm vỡ." </p> <p align="justify">Mùi nói thế để nhắc ông Lang nghĩ đến cái sân gạch cho ông quên hẳn bà Cai đi. </p> <p align="justify">Lúc trở về buồng, thấy Triết nằm lòi ra ngoài màn để hở cả ngực, nàng khẽ ngồi xuống cạnh giường, kéo chăn đắp lên ngực em rồi tay nàng vuốt vuốt những sợi tóc rũ xuống trán. Có một thứ gì thân yêu hơn, sáng hôm nay, trong cử chỉ nàng vuốt tóc em và lần đầu tiên nàng thấy êm êm trong lòng chứ không như mọi lần bao giờ nghĩ đến em là nàng cũng nao nao thương em và lòng nàng se lại vì buồn. </p> <p align="justify">Trước kia tuy là sống cạnh cha và em, hai người mà nàng yêu, nhưng Mùi vẫn thấy mình cô đơn và đời sống trong gia đình lạnh lẽo. Cha nàng thì ít khi nói, lúc nào cũng sợ phiền mà buồn nhất là nàng thấy cha nàng như xa nàng lắm, không hề có một lời thân yêu với nàng bao giờ và cũng không bao giờ có một lời mắng hay gắt nàng, hoặc tỏ vẻ giận dữ với nàng. Cha nàng lúc nào nói với nàng cũng nói một cách ôn tồn tử tế, tử tế quá như là đối với một người khách lạ không phải con gái. Cha nàng vẫn hình như có sự gì giấu nàng; nàng đoán thế và linh tính nàng cảm thấy thế chứ cũng không có một căn cứ gì rõ ràng cả. Có vài lúc cha nàng như có vẻ sợ nàng và lánh mặt hay tránh nói chuyện. </p> <p align="justify">"Cớ sao thế?" </p> <p align="justify">Mùi vẫn tự hỏi vậy, nhưng không tìm ra duyên cớ bởi vì chính cái cảm giác thấy cha sợ mình ấy, Mùi cũng không dám chắc là có đúng không. Nhưng tại sao nàng lại cứ thấy có cái cảm giác ấy; nó vô lý, không dựa vào cái gì cả nhưng mà nàng không thể bảo là nó không có. Từ lúc bà Lang mất đi nàng cố hết sức chiều chuộng cha, cố hết sức làm việc kiếm tiền để cha nàng khỏi phải lo phiền, khỏi phải có điều gì không vui lòng, nàng thấy nàng yêu cha nhưng sao trong thâm tâm nàng vẫn ngấm ngầm một thứ gì khiến nàng nghi ngờ cả lòng mình. </p> <p align="justify">Giữa nàng và Triết cũng thế, cũng vẫn có cái gì cách bức giữa hai chị em. Triết lại còn ít nói hơn ông Lang và lúc nào em nàng cũng buồn, nàng chẳng hiểu tại sao. Cái phiền của ông Lang là do việc ngoài gây nên và như thế nàng còn có thể tìm cách tránh cho cha; đối với cái buồn vô duyên cớ của em, nàng không biết xử trí ra sao. Triết lúc nào cũng yếu, gầy và xanh lướt nhưng ít khi ốm đau. Triết lười học, cái đó nàng không cần lắm, nhưng lười đến nỗi không thiết gì tới quần áo mặc, tắm rửa, không thiết cả đến ăn uống nữa. Có hôm làm món ăn đặc biệt ngon cho em ăn, nàng cũng chỉ thấy Triết gắp lấy lệ, nhai uể oải như là phải ăn gượng vì nể chị. Nàng tức nghẹn ngào ở cổ, nhưng làm gì được đối với một người chỉ có mỗi một cái lỗi là ăn không thấy ngon. </p> <p align="justify">Có nhiều buổi trưa bất chợt có việc gì phải về nhà, nàng bắt gặp Triết ngồi ở hiên mặt nhìn thẳng vào quãng không, yên lặng và rất buồn; nàng có cái cảm tưởng là Triết ngồi yên thế đã mấy giờ đồng hồ rồi. Một lần về đến ngõ nhìn qua dậu dâm bụt thấy Triết ngồi buồn ở hiên nàng đứng lại rình đợi xem Triết ngồi như thế bao lâu. Nàng đứng đến nửa giờ mà Triết vẫn ngồi yên chỉ thỉnh thoảng thở dài một cái. Nàng lẳng lặng bỏ đi không muốn vào nhà vì nàng thấy ngượng đã đứng rình trộm em không muốn nhìn mặt em lúc đó. Thảm đạm nhất cho nàng là cái cảnh một buổi chiều mùa đông, nàng mới ở ngoài hàng về, vừa đến cửa buồng bỗng đứng dừng lại: Triết nằm trên giường, hai tay thủ bọc còn đầu Triết thì chui vào lòng một chiếc chăn bông còn cuộn tròn nguyên, ngập kín cả cổ; Triết thấy lạnh chui đầu vào chăn cho ấm nhưng lười quá không muốn dở chăn đắp hay là Triết nằm thế để buồn mà không muốn cho ai biết, hay là Triết khóc? Em Triết của nàng mà từ lúc nhớn nàng chưa từng thấy khóc một lần nào. Nàng muốn đến lôi em dậy để an ủi; nghĩ thế nhưng nàng lại đi thẳng ra vườn. Nàng nhớ tới lời mẹ nàng trước khi mất dặn dò nàng trông nom em và gây dựng cho nó thành người: mẹ nàng chỉ có mỗi một người con trai nên trước khi nhắm mắt đặt cả hy vọng vào nàng. Bây giờ Triết như thế kia, Mùi thấy tất cả những cái ấy đều là lỗi ở nàng cả. Nghĩ đến đây Mùi lại ứa nước mắt khóc thương em và thương cả đời nàng nữa. </p> <p align="justify">Mùi rất yêu em và biết là Triết cũng yêu mình nhưng lạ lắm không bao giờ nàng nói một câu hay làm một cử chỉ gì có tính cách thân yêu với em. Nàng săn sóc chiều chuộng em từng ly từng tý nhưng không bao giờ ngỏ với Triết về những sự thầm kín của lòng mình và cũng không bao giờ hỏi Triết về ý nghĩ riêng của Triết. Vì thế thấy em buồn nàng chỉ yên lặng thương em và thương cho mình. Nhiều lần định hỏi nhưng sợ hãi cái gì nàng lại thôi. Giá Triết cũng như nàng có tính hay khóc nàng còn dễ có dịp phá tan cái yên lặng cách bức hai người; nhưng Triết chỉ lẳng lặng có vẻ không muốn nàng hỏi đến mà nàng thì lại ngập ngừng sợ không muốn biết sự thực; cái cách làm lơ như không thấy gì cả là một cách tiện và dễ dàng nhất nên nàng làm theo cách đó và lâu dần cái hàng rào cách bức hai người lại càng dầy thêm. </p> <p align="justify">Có một lần nàng đã suýt phá tan được hàng rào yên lặng cách bức ấy. </p> <p align="justify">Một hôm chính lòng nàng cũng hiu hiu buồn vô cớ, nàng ra luỹ tre sau nhà để bắt chước "ngồi buồn" như em thì lại vừa bắt gặp Triết đương ngồi trên đám cỏ khô, yên lặng nhìn ra sông. </p> <p align="justify">"Sao mặt em tôi nó buồn thế kia?" </p> <p align="justify">Nàng đến đứng gần em và cũng nhìn ra sông. Nàng định hỏi: </p> <p align="justify">"Sao lúc nào chị cũng thấy em buồn?" </p> <p align="justify">Nhưng chỉ mới nghĩ đến nói câu thân mật ấy thôi, Mùi đã thấy rươm rướm nước mắt. Triết nhìn chị không hiểu tại sao chị mình lại ra đứng ở bờ sông khóc, nhưng đã biết tính chị nên Triết cũng không hỏi và cũng không bận tâm; chàng đứng lên đi thẳng về nhà. Triết đi rồi, Mùi đến ngồi thay vào chỗ lá tre khô để suy nghĩ; thấy nóng ở hai mông, Mùi biết Triết ngồi đấy đã lâu lắm, nàng lại càng thương em và nước mắt lại trào ra nhiều hơn: </p> <p align="justify">"Vì lẽ gì em tôi buồn thế?" </p> <p align="justify">Có khi Mùi đương ngồi ở cửa hàng tíu tít gắp bánh cuốn, rót nước chè cho khách, lòng nàng lại se lại vì nàng vừa chợt nghĩ Triết giờ này có lẽ đương ngồi một mình yên lặng, nét mặt buồn thiu ở hiên vắng và nàng thấy mủi lòng thương em. Khách hàng ngạc nhiên thấy Mùi vừa tươi cười gắp bánh vừa rươm rướm nước mắt. Mùi thấy mọi người nhìn mình vội cười nói: </p> <p align="justify">"Khói đấy, các bà ạ." </p> <p align="justify">Triết lại sống một đời lủi thủi; dễ thường Mùi chưa thấy có một người bạn học nào của Triết đến nhà chơi. Hai người bạn của Triết là một cuốn sách ướp bươm bướm và một cuốn sổ tay. Cuốn sổ tay ấy Mùi không biết Triết viết những gì, chỉ biết là viết thứ chữ nhỏ lắm. Cho đến một ngày Triết dở chạy ra ngoài vườn, Mùi đến gần mới nhìn, chưa kịp đọc thì Triết đã chạy vào sợ hãi giằng nhanh lấy cuốn sổ. Từ hôm đó Mùi không thấy Triết biên sổ nữa hay đúng hơn không biên trước mặt nàng. Mùi chỉ biết là Triết có cái gì không muốn cho nàng biết nhưng nàng không mảy may đoán được là cái gì. </p> <p align="justify">Cũng may Triết có cái thú chơi bươm bướm; thứ năm hay chủ nhật nào Triết cũng ra đầm Cói hoặc đi các làng xa bắt bướm, có khi quên cả về ăn cơm trưa. Chiều về, quần áo nhầu nát, bẩn thỉu hơn lúc thường và rơm cỏ, lá khô đầy cả tóc, đầy cả túi áo. Chỉ có những lúc đó là Mùi thấy Triết vui sướng; hôm nào bắt được con bướm lạ, dầu Mùi bận đến đâu, Triết cũng bắt nàng xem và Mùi cũng bắt buộc phải xem và phải khen để được thấy em vui sướng hơn. </p> <p align="justify">Nhưng cả đến cái thú chơi bướm của Triết, Mùi cũng thấy là một thứ chơi buồn. Đêm nào đi ngủ Triết cũng để sách ướp bướm ở cạnh gối và từ hôm bắt được một con bướm lạ mà Triết đặt tên là con "bươm bướm ma" Triết vẫn nói với nàng: </p> <p align="justify">"Thỉnh thoảng lại có đêm nó nói chuyện với em, chị Mùi ạ." </p> <p align="justify">Mùi chợt nghĩ đến những chuyện hồ tinh hiện hình thành bướm hay bướm hiện thành các thiếu nữ mà thuở nhỏ cha nàng vẫn kể cho nghe và nàng sờ sợ. Một hôm đi rẽ ra sau vườn chùa, Mùi thấy em ngồi ở trên con đường xuyên qua đầm Cói, yên lặng bên cạnh một khóm xương rồng bị lá bạc thau che kín. Nàng không biết Triết ngồi rình bướm hay ngồi để buồn. Dẫu sao cái thú ra ngồi cả ngày ở những nơi nào vắng người nhất, Mùi vẫn thấy là một cái thú buồn và nàng lo sợ nghĩ thầm: </p> <p align="justify">"Biết đâu không phải là hồ tinh nó quyến rũ, nó hiện thành bướm và nó lấy mất cả hồn." </p> <p align="justify">Nàng thấy nhói ở quả tim khi chợt nghĩ ra trước kia Triết không buồn, em nàng chỉ bắt đầu buồn từ khi bắt đầu chơi bướm. </p> <p align="justify">"Phải rồi, những lúc Triết ngồi yên là lúc bị hồ tinh nó thu mất hồn. Thảo nào mà em tôi nó xanh xao thế!" </p> <p align="justify">Bây giờ có tin Siêu về, những mối lo ngại của nàng về Triết tan đâu hết; anh Siêu học rộng, biết nhiều chắc sẽ có cách chữa cho Triết khỏi cái nạn hồ tinh. Đời nàng sống trong gia đình sẽ hết cả lạnh lẽo. </p> <p align="justify">"Hôm nay rét quá chị nhỉ?" </p> <p align="justify">Mùi giật mình ngồi thẳng lên vì nàng yên trí là Triết đã ngủ say. </p> <p align="justify">"Triết thức đấy à?" </p> <p align="justify">Rồi để khỏi ngượng vì đã bị em bắt gặp mình vuốt ve tóc, làm một cử chỉ có vẻ thân yêu, Mùi nói, hơi gắt: </p> <p align="justify">"Ngủ gì mà cứ để hở cả ngực ra thế này. Rồi lại đâm ho tốn hết tiền thuốc." </p> <p align="justify">Mùi đứng lên về phía giường gấp chăn rồi đi dọn các thứ đồ đạc trong nhà. Triết hỏi: </p> <p align="justify">"Mấy giờ rồi chị?" </p> <p align="justify">"Còn sớm, nhưng hôm nay chủ nhật, hỏi giờ làm gì. Cứ ngủ đi." </p> <p align="justify">Triết thấy mình buồn ngủ nhưng cố chống lại; chàng thích nhất những lúc sực thức giấc mà được có cái thú thiu thiu ngủ lại. Chàng cố kéo dài lúc đó ra và có khi sắp thiếp đi, chàng lại cựa mình, lắc đầu cho hơi tỉnh để rồi lại có được cái thú đó lần nữa. </p> <p align="justify">Qua vải màn, bóng Mùi đi lại trong buồng càng làm tăng thêm cái thú của chàng đương nằm trong chăn ấm, phiêu phiêu đợi giấc ngủ đến. Triết thấy thương chị trời rét thế này mà phải dậy sớm rồi lại phải ra ngoài Xóm Cầu Mới. Cái ý nghĩ ái ngại cho chị, cho tất cả cuộc đời rét mướt ngoài tấm chăn làm chàng cảm thấy rõ hơn và hưởng một cách đậm hơn cái khoan khoái ấm áp nó đương ran ran trong khắp người. Tiếng Mùi lọt vào tai chàng: </p> <p align="justify">"À Triết này. Bác Cai sắp về ở đây." </p> <p align="justify">Chàng định cất tiếng nói "thế à!" nhưng sự tê dại của giấc ngủ làm chàng không đủ sức nói lên thành tiếng. Tiếng Mùi tiếp theo nghe xa hơn: </p> <p align="justify">"Cả anh Siêu nữa." </p> <p align="justify">Tiếng guốc của Mùi nhỏ dần rồi lại có tiếng nói gần như không nghe thấy: </p> <p align="justify">"Vui quá nhỉ." </p> <p align="justify">Triết thiu thiu ngủ nhưng chỉ mới là thân thể chàng ngủ thôi; tai chàng vẫn nghe thấy tiếng guốc của chị tuy chỉ là những tiếng rất nhỏ; ánh sáng ngọn đèn vẫn lọt qua hai mi mắt lim dim và lờ mờ trong ánh sáng Triết vẫn thấy hình dáng thân yêu của người chị thân yêu qua lại trước ánh đèn. Lòng chàng êm êm và nở ra đón lấy một nỗi thương yêu chị dào dạt. Trong đời, chàng chỉ có một người chị như Mùi một người chị hơn cả một người mẹ lúc nào cũng săn sóc tới chàng, trông nom hết cả mọi việc lớn nhỏ của đời chàng. Có chị đây, chàng có thể yên tâm sống, cũng như sáng nay chàng có thể yên tâm nằm hưởng cái thú giấc ngủ êm và hơi chăn ấm: ngoài căn buồng rét mướt kia cũng như ngoài cuộc đời đầy rẫy vất vả, đã có chị lo liệu cả, đã có hình dáng lanh lẹn, hoạt động và những tiếng guốc qua lại mau lẹ, như không bao giờ biết mỏi của người chị đảm đang và chăm chỉ ấy. Chàng cũng chẳng cần ái ngại cho chị vì chị chàng hình như lấy sự làm việc làm vui thích lắm. </p> <p align="justify">"Thì cứ để chị ấy làm việc." </p> <p align="justify">Triết nghĩ thế và định ý mỉm cười nhưng môi vẫn không động đậy. Chàng ngủ thiếp đi lúc nào không biết và lần này thì ngủ hẳn. </p> <p align="justify">Đợi một lúc lâu không thấy Triết nói gì, Mùi về ngồi trên giường để tính sổ đếm tiền. Đếm xong Mùi lấy những đồng bạc cho vào cái hộp đề dành tiền. Vốn riêng của nàng đã lên một số khá cao; bẩy chục bạc tất cả, gói thành từng gói mười đồng một, bọc giấy trắng. Chỉ riêng gói mười đồng của mẹ nàng cho nàng làm vốn trước khi chết là gói bằng giấy đỏ bao giờ cũng đặt giữa những gói giấy trắng trông như một nhị bông hoa. Mùi vẫn thường nói với mọi người: "Độ này sắp phải tiêu đến bạc nhị rồi còn gì nữa" hoặc: "làm ăn vất vả mà chả kiếm được mấy đồng bạc cánh" mặc dầu nàng vẫn biết không ai hiểu bạc nhị, bạc cánh là cái gì cả. </p> <p align="justify">Nàng lại thấy nhói một cái tiếc tiền vì nghĩ đến cái sân gạch. </p> <p align="justify">"Thế là bay mẹ nó mất một cánh, chỉ còn năm." </p> <p align="justify">Mùi mở hòm chân, đặt cái hộp để dành tiền vào trong một cái nồi đất rồi đậy vung lên vì nàng cho kẻ trộm kẻ cướp không bao giờ nghĩ đến lục một cái nồi đất. </p> <p align="justify">Mùi ra vườn sau đánh thức u già dậy rồi rẽ sang chuồng lợn. Nàng ngừng lại ở vườn rau xem chiều hôm qua nàng vui về việc Siêu về, quên không tưới thì u già có nghĩ đến tưới thay nàng không. Nàng thích việc trồng rau cũng như Triết thích chơi bướm; từ việc cuốc đất đến việc tỉa lá, bắt sâu, tưới nước, nhất nhất nàng đều tự tay làm lấy. </p> <p align="justify">"Nếu u già có ý tứ một tí chắc..." </p> <p align="justify">Nàng cúi nhìn xuống đất. Dưới ánh trăng các gốc rau vẫn còn khô nguyên. Thế mà chiều hôm kia nàng mới cấy lại cả một luống cải. </p> <p align="justify">"Chết tôi rồi, ngu đến thế là cùng." </p> <p align="justify">Nàng cất tiếng rối rít gọi: </p> <p align="justify">"U già ơi, u già! U ra ngay đây. Thế này thì thôi... chết cả rồi!" </p> <p align="justify">U già vừa chít khăn vuông vừa đi ra thong thả; thấy vẻ cuống quít giẫy nẩy của Mùi, u nói giọng chậm rãi: </p> <p align="justify">"Ai chết thế?" </p> <p align="justify">Mùi gắt: </p> <p align="justify">"Ai chết. U chết, tôi chết, chết hết cả. Đấy u xem, cải mới cấy lại mà chiều hôm qua u không tưới nước. Chết khô cả rồi. Sao mà ngu đến thế!" </p> <p align="justify">U già cúi xuống nhìn luống rau mới cấy rồi ngửng lên thản nhiên nói: </p> <p align="justify">"Không sao, chưa chết khô." </p> <p align="justify">"Thế sao hôm qua u không tưới. Tôi quên thì u cũng phải có ý tứ một tí chứ. Ngu đâu mà ngu đến thế!" </p> <p align="justify">"Tôi biết thế nào được là cô quên. Cô phải bảo tôi chứ. Thế ai ngu nào." </p> <p align="justify">"Ai ngu? Tôi quên thì còn bảo u thế nào được." </p> <p align="justify">Mùi thấy u già nói ngang phè nhưng mà u nói có lý. Người có ý tứ đến đâu cũng không thể biết được là nàng quên vì cứ yên trí là một lát sau nàng sẽ ra tưới. Câu mắng của nàng thật là vô lý và nàng cũng nhận thấy nàng vô lý ngay từ lúc bắt đầu gắt nhưng nàng cũng cứ gắt. Sự nàng hay gắt u già lâu ngày thành một thói quen, một sự cần nữa. Ở cửa hàng về, Mùi thấy nhà lúc nào cũng yên lặng quá, yên lặng và lạnh như một ngôi chùa. Cha và em đều ít nói. Chỉ có u già với nàng thôi nhưng u già lẩn thẩn nàng biết nói chuyện gì với u ta, thành thử hễ có dịp là nàng gắt mắng u gọi là cãi nhau với u thì đúng hơn. U già vốn là vú nuôi của Mùi nên u cho việc cãi lại Mùi là tự nhiên. Khi có chuyện gì bất bình u hay lẩm bẩm; đối với ông Lang, u nể nên u chỉ lẩm bẩm trong miệng; Triết để mặc u nói nên u cũng không nói dai, chỉ có đối với Mùi hay cãi lại là u nói lải nhải mãi cho tới bao giờ Mùi chịu thua. Thường thường thì Mùi chịu thua, nghĩa là yên lặng hay bỏ đi nơi khác. Còn nhận lỗi với u già thì Mùi không bao giờ nhận. Những lý của u già tuy một vài lần Mùi thấy có vẻ đung đúng nhưng nàng thấy chúng nó đúng một cách ngang ngang thế nào, nàng không thể chịu phục hẳn được. Tuy nhiên lúc nàng không biết rõ là mình có lý ở chỗ nào, nhưng nàng cũng cứ mắng to tiếng hơn để nàng có cái cảm tưởng là mình có lý thật và để u già cũng có cái cảm tưởng ấy. Nhưng u già thì không bao giờ u có cái cảm tưởng ấy vì bao giờ u cũng cho u là phải. </p> <p align="justify">Lần này Mùi biết mình thật vô lý nhưng Mùi cũng cứ gắt thêm: </p> <p align="justify">"Thế sao u không nhắc tôi." </p> <p align="justify">"Không biết cô quên, sao lại nhắc." </p> <p align="justify">"U thì lúc nào cũng nhiều lý sự cùn lắm." </p> <p align="justify">Đấy là câu mà lúc cùng Mùi đem ra để cắt đứt câu chuyện. Nhưng câu chuyện không bao giờ cắt đứt một cách gọn gàng thế vì chính lúc đó là lúc u già lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Quên mà cứ bắt người khác..." </p> <p align="justify">U già đã bắt đầu; bây giờ Mùi đã nhận rõ mình hoàn toàn có lỗi nên nàng không thể chịu được những lời ray rứt của u già. Nàng đổi câu chuyện: </p> <p align="justify">"À này. Bà Cai sắp về đây ở. Hôm qua tôi nhận được thư." </p> <p align="justify">Thấy u già ngửng đầu quay về phía mình Mùi biết là u chú ý đến tin đó lắm, nàng chắc thoát. </p> <p align="justify">"Thế sao cô không cho tôi biết ngay để... bao giờ thì bà Cai đến." </p> <p align="justify">"Chưa biết, nhưng cũng sắp." </p> <p align="justify">"Thế à? Thảo nào mà cô cứ lú gan lú ruột quên cả tưới rau... Đã quên lại còn..." </p> <p align="justify">Thấy u già quay trở lại chuyện trước, Mùi chỉ còn một cách bao giờ cũng hiệu nghiệm là chuồn đi nơi </p> <p align="justify">khác. </p> <p align="justify">"Tôi phải ra hàng ngay, hôm nay phiên chợ. Chốc nữa u đừng quên tưới. Đừng lý sự cùn nữa." </p> <p align="justify">Mùi đi rồi còn nghe từng mẩu tiếng u già sau lưng: </p> <p align="justify">"Mình lơ đễnh mà ...lý sự... ai lý sự thì khắc biết..." </p> <p align="justify">Mùi đi nhanh bước hơn và khi không nghe thấy tiếng u già nữa, nàng mỉm cười. Nàng thấy tuy nàng gắt một cách tức tối nhưng u già cũng biết rõ là nàng không tức gì cả mà u cũng chẳng có tí gì khó chịu; u lại thích nữa vì được có dịp lẩm bẩm hả hê và tự cao là mình phải, cô chủ bị thua. Thế là nàng đã hả được cái tức vì rau cải bị héo và u già cũng thích chí. </p> <p align="justify">Mùi ra chỗ bể gạch múc nước rửa mặt, vào bàn thờ mẹ thay nước cúng và thắp hương rồi chào cha mở cửa đi ra ngoài hàng. </p> <p align="justify">Trong gió từ ngoài sông Hàn đưa lại có thoảng mùi khói; nàng đoán là ở các thuyền chài đậu bến chùa Hàn người ta đã dậy thổi cơm. Mùi đã ra đến bờ sông mới sực nghĩ ra là sáng nay đã đi qua gốc cây thị có ma mà không để ý và rờn rợn sợ như mọi ngày. </p> <p align="justify">Đến chỗ bè lưới của bác Lê thấy có bóng người, Mùi đứng lại nhìn xuống: </p> <p align="justify">"Bác Lê đấy phải không?" </p> <p align="justify">"Thưa cô không. Cháu đây mà." </p> <p align="justify">Mùi cất tiếng vui vẻ: </p> <p align="justify">"À, anh Nhỡ đấy à? Sao lại ngồi đấy." </p> <p align="justify">Yên lặng một lúc rồi Mùi hỏi: </p> <p align="justify">"Rượu?" </p> <p align="justify">Nàng nghĩ đến bác Lê tính nết hiền lành nhưng khi uống rượu say thì đánh chửi vợ con rất thậm tệ. </p> <p align="justify">Tiếng Nhỡ ở dưới đưa lên: </p> <p align="justify">"Vâng, thưa cô, rượu." </p> <p align="justify">Nhỡ nói tiếp: </p> <p align="justify">"Hôm qua cháu kéo xe ở bến Cháy về, đến nhà mệt chết cha chết mẹ thì ở nhà cha mẹ cũng đánh nhau gần chết. Cháu vội chuồn ra đây ngay." </p> <p align="justify">Giọng Nhỡ nói vẫn vui vẻ. Mùi nhìn Nhỡ ái ngại và thầm phục. Từ ngày biết Nhỡ, Mùi chưa thấy Nhỡ buồn hay tức giận bao giờ. Gặp những việc có thể tức chết người thì Nhỡ cũng nói ra là tức lắm nhưng có vẻ như là chỉ nói tức ở miệng thôi. Hai mắt của Nhỡ lúc cười nói thì hai vành môi đều cong lên và hai mép môi của Nhỡ lúc bình thường cũng nhếch lên một tí khiến miệng chàng lúc nào cũng như hơi mỉm cười. Cả gia đình bác Lê người nào cũng xấu xí, chỉ riêng có mình Nhỡ đẹp trai, có lẽ đẹp trai nhất xóm. Cả đến Mùi cũng bắt gặp mình ngồi lặng nhìn ngắm Nhỡ vì nét mặt đẹp và có duyên của Nhỡ. </p> <p align="justify">"Thưa cô, đêm nay dễ được đến bốn năm hào cá." </p> <p align="justify">"Nhiều thế cơ à! Anh Nhỡ." </p> <p align="justify">Mùi cũng thấy vui vì Nhỡ được nhiều cá, nàng bước qua mấy mô cỏ rồi lần đường dốc đi xuống chỗ bè lưới. Nàng đưa mắt nhìn vào vào cái khoang tuy bé nhỏ nhưng cũng đủ chỗ cho một người nằm. Chắc Nhỡ đêm qua đã ngủ trong cái khoang ấy. </p> <p align="justify">Nhỡ từ từ kéo lưới cất tiếng hát: </p> <p align="justify">"Cuộc phù thế nhân sinh..." </p> <p align="justify">Câu ấy không biết Nhỡ học của ai mà Nhỡ cũng không hiểu rõ nghĩa ra sao nhưng hễ có cái gì hứng chí là cất tiếng hát. Lần này chàng hát là vì ngạc nhiên thấy Mùi, cô Mùi xinh đẹp mà chàng vẫn yêu thầm giấu hai ba năm nay, cô Mùi cao quý mà chàng không dám yêu nhưng vẫn cứ yêu cô tự nhiên bỏ đường cái, đi xuống cái dốc gồ ghề rất khó đi kia để đến đứng cạnh chàng mà lại vào giữa đêm hôm vắng người như thế này. </p> <p align="justify">Nhỡ đã kéo lưới lên hẳn khỏi mặt nước. </p> <p align="justify">"Đấy cô xem." </p> <p align="justify">Mùi tiến lên một bước để nhìn cho rõ. Trong cái lưới rộng mênh mông chỉ có một con cá bé bằng cái lá liễu làm cả Mùi cả Nhỡ đều bật cười lên một lúc. Hai tiếng cười vang lên trong đêm thanh làm cho cả hai người đều nhận ra là đứng gần nhau quá. </p> <p align="justify">Con cá đương rẫy rụa tìm đường ra, dưới ánh trăng thân lấp lánh như bạc mới. Nhỡ cũng cố rung rung lưới cho đến khi con cá trôi tuột vào miệng rổ. </p> <p align="justify">Mùi lại đưa mắt nhìn vào trong cái khoang nhỏ, hỏi Nhỡ: </p> <p align="justify">"Chật thế kia mà anh cũng nằm ngủ được cơ à... mà lạnh chết." </p> <p align="justify">"Thưa cô cũng chẳng chết vì cháu còn đây. Nhưng lạnh thì có lạnh cô ạ." </p> <p align="justify">Một sự yên lặng hơi là lạ theo sau hai câu nói vì cả hai người cũng vừa nhận ra câu chuyện ấy có vẻ hơi thân. Bỗng Nhỡ mỉm cười giơ tay với cái điếu cầy nhỏ dắt ở mũi thuyền. Mùi vội nói: </p> <p align="justify">"Muốn chết à!" </p> <p align="justify">Cứ hễ khi nào hút thuốc lào là Nhỡ say lịm đi bất tỉnh nhân sự đến mấy phút; đã có lần ngồi bếp ngã chúi xuống bị cháy cả mảng tóc. </p> <p align="justify">Nhỡ nói: </p> <p align="justify">"Cháu biết hút vào thì "tùng bi li" xuống theo với cá ngay. Cháu chỉ cầm lấy cho đỡ thèm." </p> <p align="justify">Bỗng Mùi giật mình vì thấy Nhỡ đột nhiên gọi: </p> <p align="justify">"À này, cô Mùi..." </p> <p align="justify">Yên lặng một lúc rồi Nhỡ ngập ngừng nói: </p> <p align="justify">"Thôi, cháu chẳng dám nói ra sợ..." </p> <p align="justify">Mùi ngơ ngác nhìn quanh; xưa nay nàng vẫn mang máng thấy Nhỡ đối với mình không phải đối với người thường; nàng biết nàng đẹp nhất xóm mà Nhỡ lại đẹp trai nhất xóm. Vì thế điệu bộ và câu nói ngập ngừng của Nhỡ ở một nơi vắng người làm nàng hơi sợ. Nhỡ nói tiếp: </p> <p align="justify">"Có cô đây cháu mới nghĩ ra. Cháu thèm thuốc lào quá." </p> <p align="justify">Mùi thốt ra một tiếng "à" nhẹ nhõm rồi mỉm cười. Nhưng sao trong thâm tâm nàng lại thấy như hơi thất vọng. Nàng cất tiếng nói to: </p> <p align="justify">"Ý anh định bảo tôi đứng đây nhìn anh chết đuối có phải không?" </p> <p align="justify">"Sao cô nhanh ý thế." </p> <p align="justify">"Nhưng tôi chịu thôi, tôi không biết bơi." </p> <p align="justify">"Cô không sợ. Cháu biết bơi. Cháu sẽ cứu cô." </p> <p align="justify">Mùi bật lên cười vì câu nói ngộ nghĩnh của Nhỡ, nhưng nàng đổi ngay câu chuyện vì nhận thấy nó có vẻ thân mật quá. </p> <p align="justify">"Hễ cứ hôm nào bác Lê say rượu là anh phải ra ngồi lưới suốt đêm thế này?" </p> <p align="justify">"Vâng, vì ở nhà cũng không ngủ được. Ra đây lại được mẻ cá." </p> <p align="justify">Mùi cất bước: </p> <p align="justify">"Thôi anh Nhỡ ngồi đấy mà chịu rét nhé." </p> <p align="justify">"Cám ơn cô, cô ra hàng." </p> <p align="justify">Lúc Mùi đã đi xa, Nhỡ lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Cô Mùi nhà ta sao sáng hôm nay vớ vẩn tệ." </p> <p align="justify">Nhỡ sung sướng đứng nhìn theo Mùi và mỉm cười tinh nghịch. Chàng ngồi xuống bè, dựa lưng vào cửa khoang, duỗi thẳng hai chân, quên cả kéo lưới. </p> <p align="justify">Chàng tự hỏi thầm: </p> <p align="justify">"Không biết tại sao cô ấy lại hỏi thế?" </p> <p align="justify">Câu "hễ cứ hôm nào bác Lê say rượu..." mà Mùi hỏi vô tình lại khiến Nhỡ chú ý đến nhất. Chàng lặng người đi khi đem chắp câu hỏi ấy với câu hỏi về cái khoang chật và những cái đưa mắt của Mùi nhìn vào trong khoang, có vẻ nghĩ ngợi. Chàng cũng không dám chắc và cũng không dám mong như thế nhưng chàng cũng hồi hộp sung sướng. Chàng cất tiếng hát chèo theo giọng than để cho Mùi nghe. </p> <p align="justify">Tiếng Nhỡ hay rất hay; tính người vui vẻ nhưng đến lúc hát thì Nhỡ chỉ thích những điệu than thật buồn. Thỉnh thoảng những đêm có trăng, đợi đến khi đã khuya, mọi người trong xóm đều đóng cửa tắt đèn, chàng ra ngồi một mình trên rễ cây đa rồi cất tiếng than. Tiếng hát theo gió tan vào ánh trăng, lan ra khắp nơi, não nuột ai oán khiến các bà goá chạnh lòng nao nao buồn và các cô con gái đến tuổi dậy thì, vừa lắng tai nghe vừa thở dài, thương nhớ vẩn vơ. Còn Nhỡ, chàng chỉ cốt hát cho Mùi nghe vì một hôm đã lâu, Mùi có hỏi xem ai hát ở ngoài xóm và khi đã biết là Nhỡ hát nàng khen chàng hát hay lắm, nàng đã mải lắng nghe quên cả ngủ. Nhỡ tưởng mình như anh Trương Chi, anh thuyền chài xấu xí mà được con gái nhà quan mê vì tiếng hát. Thế mà chàng, chàng lại không xấu xí. </p> <p align="justify">Sáng nay chàng hát để riêng cho Mùi nghe và để tỏ nỗi sung sướng của lòng mình. </p> <p align="justify">Mùi quặt lên con đường lớn để ra quán hàng. Tiếng những người gánh gạo trên con đường cụt đã thấy vang lên ở xa. Mùi không trông thấy rõ người chỉ thỉnh thoảng thấy lấp lánh ánh trăng trên một hai chiếc nón mới, nhưng nghe tiếng họ, Mùi đoán là đông lắm. Trong khi phố Phủ Lệ ở xa xa bên kia sông còn yên lặng, tối tăm thì Xóm Cầu Mới đã ồn ào tiếng người và lấp lánh ánh đèn cân gạo. </p> <p align="justify">Mùi nghĩ đến những người ở xóm, độ này nhà nào cũng làm ăn khá giả. Sự thịnh vượng chung ấy là do cả mạn sông Hàn về phía bên xóm được mùa luôn, các bà bên Phủ Lệ sang dựng rất nhiều quán cân gạo để đón mua trước của những người hàng sáo. Cả đến nhà bác Lê vừa nghèo vừa hà tiện nhất xóm mà thỉnh thoảng cũng có đĩa tôm đĩa cá trong mâm cơm, lại có cả rượu để uống để vợ chồng đánh đập nhau. Mùi cũng không quên nghĩ đến cái nồi đất đã khá nặng của nàng; giữa lúc này Siêu lại về ở cạnh. Nàng mỉm cười ngửa mặt đón lấy gió lạnh, trong lòng rung động một nỗi vui nhẹ và xôn xao yêu đời, yêu tất cả mọi người. </p> <p align="justify">Tiếng Nhỡ hát sau lưng, ai oán trong đêm trăng thơm mùi lúa, tuy là những câu than mà nàng nghe cũng thấy phiêu phiêu như những lời vui. </p> <p align="justify">* </p> <p align="justify">Ở ngay cầu đi vào nhà đầu tiên của xóm là nhà bác Lê. Ở cạnh nhà bác Lê là cửa hàng của Mùi. Cửa hàng ấy từ khi bà Lang mất, Mùi thuê để tiện việc buôn bán. Cửa hàng có hai gian: một bên là hàng bán thuốc và rượu bia, nước chanh, một bên là nước chè, bánh cuốn. Ở phía gian bán thuốc có treo một tấm biển vẽ hai con mắt dưới đề: </p> <p align="justify"><b>HIỆU THỌ-ĐƯỜNG</b></p> <p align="justify">BÁN THUỐC ĐAU MẮT </p> <p align="justify">THUỐC GIUN, THUỐC TẢ </p> <p align="justify">RƯỢU BIA, NƯỚC CHANH </p> <p align="justify">Cái biển ấy là do công trình của Triết vẽ và kẻ chữ. Mấy chữ kẻ dưới tên hiệu đã làm cho Mùi giận em. Triết cho đề như thế thì buồn cười chết, làm như nước chanh và thuốc giun, thuốc tả cũng là một thứ. Mùi thì cứ nhất định bắt em để cho đủ; nàng viện lý: </p> <p align="justify">"Mình bán nó thì mình đề nó. Ở trong hàng mình để được rượu bia gần thuốc giun thì ở biển mình cũng để được chúng nó gần nhau. Sao chú hay kiếm chuyện thế?" </p> <p align="justify">Tiếng nàng lúc nói câu sau cùng đã bắt đầu run run. Không phải nàng tức vì lời nói mỉa của Triết mà chỉ vì thấy Triết đã viện cớ tỏ ra không thích làm một việc mà nàng nhờ. Điều mà nàng vẫn sợ nhất ở đời là bị một người thân yêu làm mất lòng (đối với người không thân nàng không cần lắm). Nỗi sợ đó hình như nàng đã có từ lâu, có lẽ từ hôm đập tay vào cành găng. Vì sợ chỗ đó nên đối với mọi người thân yêu nàng ít khi dám nhờ một việc gì hay có nhờ cũng chỉ khi nào nàng chắc chắn người ấy vui lòng nhận. Một sự từ chối rất nhẹ, một vẻ phiền thoáng qua về một thứ nàng nhờ không có gì quan trọng cũng sẽ làm nàng tủi thân vô cùng và đau khổ như là đã nhận ra mình lầm, người thân yêu ấy không yêu gì mình cả. Nàng đã dặn Triết vẽ đến mười hôm rồi mà vẫn không thấy Triết bắt đầu. Bao nhiêu lần nghĩ đến nàng đã thấy giận ứ lên cổ nhưng nàng không dám nhắc vì nàng sợ nhắc mà Triết vẫn không chịu vẽ thì nàng sẽ không giữ được cáu nữa. Và sẽ có chuyện to giữa hai chị em. Mãi đến một hôm nhân thấy Triết vẽ địa đồ nàng mới làm như chính nàng cũng đã quên việc nhờ em vẽ để có thể nhắc em mà không nổi tức: </p> <p align="justify">"À cái biển của chị. Hôm nay nhân tiện có thuốc vẽ, em vẽ cho chị nhé." </p> <p align="justify">Vì vậy mà những lời nói lý của Triết khiến Mùi tưởng Triết kiếm cớ nọ cớ kia để dằn vặt nàng, báo thù nàng đã bắt Triết phải làm một việc mà Triết không thích. </p> <p align="justify">Triết thì không để ý đến chỗ đó; chàng thấy chị có lý nhưng mặc dầu có lý chàng vẫn thấy câu đề biển ấy buồn cười và những người có học đi qua đọc đến ai cũng phải bật lên cười chế riễu. Chàng thong thả đặt bút chì lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Nước chanh mà để gần thuốc tả, thuốc giun, làm cho người ta nghĩ ngay rằng uống nước chanh của chị thì sẽ tả ngay hoặc sinh giun đầy bụng. Chị không nghĩ thế à?" </p> <p align="justify">"Tôi không thấy gì cả!" </p> <p align="justify">Triết ngước mắt nhìn vì thấy có vẻ hơi khác trong giọng nói và nhất là chữ tôi chị dùng. Thấy chị mắt đã chớp mau và hai môi bắt đầu rung rung, Triết biết là chị sắp khóc nên phải vội vàng cầm lấy bút chì. </p> <p align="justify">"Chú không muốn kẻ thì thôi... thế này là xong!" </p> <p align="justify">Nói xong câu ấy một sự hờn uất mà chính nàng cũng không hiểu vì cớ gì từ ở đâu đến, nhưng từ ở rất xa nổi lên trong lòng nàng, ào ạt lấn át cả lẽ phải. Mùi giằng mạnh lấy tờ giấy rồi trước vẻ mặt đương ngơ ngác và hơi hối hận của Triết, Mùi xé tan tờ giấy làm mấy mảnh, quẳng xuống đất và nằm gục xuống giường nức nở khóc. Triết đau khổ thấy chị tự nhiên lại giận mình đến thế mà mình thì không có gì trái với chị lắm; miệng chàng bất giác lẩm bẩm xin lỗi chị, mặc dầu chàng biết chàng không có lỗi gì cả. Tuy Triết đã xin lỗi, Mùi đã nguôi hẳn giận nhưng cũng đến mấy ngày nàng ngượng không dám nhìn mặt em vì sau khi hết cơn giận nàng lại thấy chỉ có nàng là người có lỗi, đã không nén nổi lòng mình và đã làm em Triết của nàng khổ lắm tuy Triết không nói ra. Cái vẻ hối hận thoáng hiện ra ở nét mặt em khi nàng sắp xé tờ giấy làm nàng bứt rứt nhất; giá nàng nhận thấy sớm một chút thì không bao giờ lại làm khổ em như thế. Nghĩ vậy, Mùi lại thấy thương em hơn; nàng muốn xin lỗi em nhưng đã chậm quá. Bây giờ tự nhiên nàng không thể nhắc lại chuyện ấy để ngỏ lời xin lỗi em được nữa. Nàng chỉ hối tiếc là ngay lúc đó nàng chỉ nghĩ đến việc nhận lời xin lỗi của em mà không nghĩ đến việc xin lỗi em. Mùi nhận thấy mang máng có một mối liên quan gì giữa cái tính hay hờn của nàng bây giờ với việc xẩy ra hôm tiễn Siêu đi, nhưng tại sao lại có liên quan thì nàng không biết. Lúc nàng nói câu: "Thế này là xong" nàng đã thấy có sống qua một lần như thế rồi. Tuy không nhớ rõ hẳn nhưng nàng cũng cảm thấy câu ấy nàng đã nói đến, chính hôm đập tay vào gai và cơn hờn giận Triết, Mùi cũng thấy giống như cơn hờn Siêu, tuy nhẹ nhàng hơn. </p> <p align="justify">Mấy hôm sau, cứ khi nào Mùi buông màn ngủ là Triết bắt đầu lấy giấy, lấy thuốc vẽ ra kẻ biển. Chàng ra công vẽ một con mắt thật đẹp và cố ý để những chữ "thuốc giun, thuốc tả, rượu bia, nước chanh" vào một dòng riêng để chiều ý chị, còn ai muốn cười thì mặc người ta. Rồi một buổi sáng chàng đem biển ra treo ở cửa hàng; lúc Mùi xem biển đọc đến dòng đề thuốc giun, nước chanh, Triết nhếch mép mỉm cười. Mùi cũng nhìn em một cái và mỉm cười theo. Thế là hai chị em đã lặng lẽ làm lành với nhau. </p> <p align="justify">Ở phía bên bàn rượu bia nước chanh có để một cái bàn và bốn cái ghế; trên bàn phủ một tấm vải lúc nào cũng trắng tinh và để một cái lọ thuỷ tinh vằn xanh đỏ, trong cắm mấy bông cúc bằng giấy. Vì sang và sạch sẽ quá nên thỉnh thoảng lắm mới có khách sang trọng ghé qua mới ngồi đấy. Mùi bầy biện thế không phải mong có khách ngồi mà chỉ cốt để cửa hàng có vẻ sang. </p> <p align="justify">Ở gian bên kia thì quang cảnh khác hẳn. Mặc dầu ngày nào Mùi cũng lau rửa rất sạch sẽ chõng ghế, bát đĩa nhưng lò bánh đun củi thì tránh sao khỏi được nhọ nồi, mồ hóng. </p> <p align="justify">Thấy Mùi ra hàng, Bé đương ngồi gần lò bánh vội đứng dậy nhường chỗ. Đã thành cái lệ - tuy không ai bảo ai - là chỗ lò bánh mùa rét thì về phần Mùi ngồi, mùa nực thì về phần Bé. </p> <p align="justify">Trước đây vì bán hàng mỗi ngày một chạy nên Mùi phải thuê Bé con gái bác Lê sang giúp việc và đem bánh sang bán cả bên Phủ Lệ; Bé tuy sạch sẽ nhưng quanh năm đau mắt và vì thế bao giờ trên mắt cũng che cái khăn vải trắng tinh. Mắt của Bé ít người được trông thấy cả hai con một lúc. Nếu con mắt bên phải đỡ hơn thì Bé cài phía khăn bên phải cao hơn để hở một nửa mắt bên phải nhìn, nếu mắt bên trái đỡ thì ngược lại. Mới đầu Mùi bắt Bé luôn luôn tra thuốc của hiệu mình nhưng mãi cũng không thấy đỡ. Mùi nghĩ đến chỗ Bé đau mắt là một cái quảng cáo không hay cho hiệu thuốc đau mắt rất thần diệu của cha nàng. Nhưng nàng tìm ra được một lý cứng, nếu có ai đả động đến nàng sẽ đem ra đáp: </p> <p align="justify">"Nếu không có thuốc của hiệu Thọ-Đường thì mù rồi, còn gì nữa." </p> <p align="justify">Song cũng không có ai đả động vì không ai để ý đến điều đó. </p> <p align="justify">Ngoài đường, bóng mái nhà và bóng lá đa mờ mờ nhạt dần rồi mất đi; ánh trăng đã hoà tan với ánh sáng ban ngày. Có tiếng kẹt cửa ở hiệu tạp hoá bên kia đường. Mùi nghĩ thầm: </p> <p align="justify">"Chậu tóc tiên" sắp ra đánh răng." </p> <p align="justify">"Chậu tóc tiên" là tên Mùi đặt riêng cho ông chủ hiệu tạp hoá Ninh Ký. Ông ấy là khách lai nhưng lai đã ba đời nên mặc quần áo ta; ông ấy đã trên ba mươi tuổi, goá vợ mà chưa có con. Mùi thấy có người nói phong thanh là ông Ninh Ký định hỏi nàng làm vợ. Nàng cười cho việc ông Ninh Ký định lấy nàng là vô nghĩa lý. Ngay từ lúc mở cửa hàng hai năm trước, Mùi đã thấy ông Ninh Ký ngồi sừng sững ngay trước mặt với hai con mắt to và lồi ra, cái mũi tròn và xù xì nằm ở giữa hai gò má rỗ hoa và phụng phịu lúc nào cũng như sắp nhổ; đầu bao giờ cũng đi khăn xếp nhưng ở lòng khăn các tóc bao giờ cũng dựng ngược tua tủa ra bốn bên, cả cái đầu trông như một chậu tóc tiên, còn lá tóc tiên ngắn hay dài là tuỳ khi mới húi hay lâu chưa húi. </p> <p align="justify">Trước kia đầu ông Ninh Ký đối với Mùi là một cảnh vui mắt vì Mùi mới mười sáu mười bẩy và ông Ninh Ký gần gấp hai tuổi nàng nên nàng nhìn ngắm ông ta rất tự nhiên. Nhưng năm ngoái được biết ông Ninh Ký định hỏi mình làm vợ, chưa hỏi chỉ vì nàng đương có tang, thì từ đấy cái đầu của ông Ninh Ký đối với Mùi là một cái tội vạ lúc nào cũng ở ngay trước mắt. Mùi cố hết sức tránh nhìn ông Ninh Ký để ông ấy khỏi tưởng lầm là nàng để ý đến ông; chỉ mới nghĩ đến chỗ ông Ninh Ký yêu mình, Mùi đã thấy ngượng ran cả người. Nhưng ông Ninh Ký lại ngồi ngay trước mặt nàng và nàng cũng lại ngồi ngay trước mặt ông; hết ngày nọ đến ngày kia, tháng nọ sang tháng kia mà cứ phải nghĩ đến việc tránh nhìn một người ngồi lù lù trước mặt, Mùi cho là một cái tội nợ truyền kiếp, một sự hành hình kéo dài. Lắm lúc thật tình nàng muốn cả dẫy phố bên kia bị cháy mà chỉ riêng dẫy phố bên kia thôi - cháy cả hiệu tạp hoá và cháy luôn cả ông Ninh Ký nữa. </p> <p align="justify">Nhưng buổi sáng sớm, còn mờ mờ tối, biết là ông Ninh Ký không nhìn rõ mặt mình, Mùi tha hồ ngắm nghía ông. Ông Ninh Ký đánh răng thì cẩn thận lắm, ông đánh thật nhiều bọt và thật lâu, đánh ngoài răng, trong răng, đánh cả lợi cả môi, có khi Mùi thấy ông ta lè lưỡi ra thật dài và "eo ôi". Mùi thốt ra như vậy ông ta đánh cả lưỡi (có lẽ hôm ấy ông ta quên mang cái nạo lưỡi ra). Đánh xong ông uống một ngụm nước to, ngửa mặt súc ở trong cổ họng y như con gà uống nước rồi ông phun mạnh cho nước toả ra nhỏ và đều, y như rồng phun mưa. Mỗi lần phun ông lại xoay về một phía sân và khi ông trở vào thì cả mặt sân ướt đều. Trước Mùi nghĩ mãi không hiểu tại sao ông ta lại cứ phải ra trước nhà đánh răng, có lẽ ông ta muốn được nhìn mặt nàng. Mãi gần đây nàng mới nghĩ ra ông ta làm thế để sân khỏi bụi. "Cũng là một cách tiện" nàng nghĩ thế và cũng vì thế nàng cho ông Ninh Ký có tính lẩn thẩn. </p> <p align="justify">Ngồi một lúc thì Nhỡ đem rổ cá về ngồi vào ghế hàng của Mùi lật bát nước chè rồi nói: </p> <p align="justify">"Cô bán cho cháu một hào bánh cuốn nhân thịt." </p> <p align="justify">Mùi nhìn Nhỡ ngạc nhiên. </p> <p align="justify">"Anh Nhỡ hôm nay hoang ghê." </p> <p align="justify">"Vâng hôm nay được nhiều cá, phải ăn một bữa cho thoả thê." </p> <p align="justify">Nói xong Nhỡ cúi mặt húp nước chè nóng không dám nhìn lâu vào hai con mắt của Mùi, hai con mắt mà bây giờ trời sáng nhìn rõ chàng thấy đẹp khác hẳn mọi ngày. Lúc còn ở ngoài lưới Nhỡ đã nẩy ra ý định ăn bánh cuốn, không phải vì tham ăn nhưng chỉ cốt để được Mùi hầu mình trong một lúc, một cái thú mà đặc biệt sáng hôm nay chàng muốn có mặc dầu phải tốn đến hào bạc. </p> <p align="justify">Ngay từ lúc Mùi dọn cửa hàng ở xóm, lúc đó Mùi mới độ mười lăm mười sáu và Nhỡ mười bẩy, tính còn trẻ và bồng bột, chàng đã để lòng mình yêu ngay cô gái ít tuổi, xinh đẹp và đảm đang ấy, không nghĩ ngợi xa gần. Mỗi lần sang bên cửa hàng được Mùi mỉm cười với mình hay có cử chỉ gì tỏ vẻ săn sóc đến mình đôi chút là Nhỡ sung sướng cả ngày. Nhưng hết năm nọ qua năm kia, Nhỡ càng lớn tuổi càng nhận thấy rõ sự cách bức giữa chàng, một anh phu xe và Mùi, cô con gái một ông Lang, cháu một cụ cử; tuy mới có Bé sang ở nhưng chàng cũng thấy rõ Mùi đứng vào địa vị một cô chủ mình. Nhỡ thấy Mùi đối với mình một cách quá tự nhiên; chắc nàng cũng chỉ coi mình như một người đầy tớ không sợ ai dị nghị. Nhưng trong mấy năm nay thấy Mùi cư xử với mình rất tử tế, hễ có dịp là cho tiền mình một cách rộng rãi khác thường, Nhỡ cũng biết là Mùi có cảm tình ngầm với mình. Chàng cũng tự biết mình đẹp trai, có duyên và có khi cũng thấy Mùi nhìn mình một lúc lâu, mắt có vẻ khác lúc bình thường và vì thế chàng mới nuôi cái hy vọng được Mùi yêu lại. Chuyện con nhà thuyền chài lấy công chúa ít khi xẩy ra nhưng ít khi nghĩa là cũng có khi xẩy ra. </p> <p align="justify">Nhỡ ăn thong thả ngẫm nghĩ đến cái ngon của những chiếc bánh thơm nóng mà Mùi lấy dần ở trong quả hấp ra, tự tay nàng đặt vào đĩa của chàng. Mỗi lần mở quả hấp một làn hơi trắng lại phào qua khiến Mùi nheo một bên mắt, nghiêng đầu để tránh hơi nóng. Ngồi gần lò sưởi đôi gò má của Mùi hơi phớt hồng. Thỉnh thoảng qua làn hơi trắng, Nhỡ lại thấy nàng yên lặng nhìn ra ngoài và mỉm cười. Nhỡ đã quen nhìn nàng lâu ngày nên bất cứ một cái gì đặc biệt trong cử chỉ của Mùi chàng đều để ý mà để ý nhất là cách cười hay mỉm cười của nàng. Bao giờ cũng vậy, trước khi mỉm cười, hai mắt Mùi cũng long lanh sáng, hai hàng mi hơi rung rung như báo trước cái cười rồi nét cười mới lộ hẳn ra trên môi. Sáng hôm nay tuy Mùi nhìn đi chỗ khác mỉm cười và vì cớ gì sáng nay nàng lại mỉm cười luôn thế, Nhỡ không rõ nhưng Nhỡ cũng thấy bàng hoàng như là được Mùi mỉm cười với chính mình. </p> <p align="justify">Bỗng Mùi cất tiếng reo to: </p> <p align="justify">"Ơ hơ, bà "chủ nhật trình"! Bà đi đâu về sớm thế, vào xơi bánh cuốn nóng đã, mới có cà cuống ở Hà Nội về." </p> <p align="justify">Mùi nhận thấy tiếng mình chào mời bà Ký Ân có vẻ mừng rỡ khác hẳn mọi lần và chân thật mừng rỡ. Đã từ lâu nàng không ưa gì bà Ký Ân và sáu cô con gái của bà ta tuy hai bên vẫn đi lại giao du như thường, nhưng sáng nay chợt thấy bà Ký Ân nàng nghĩ ngay đến việc hỏi bà ta xem ở đâu có nhà cho thuê vì vậy nàng chân thật mừng rỡ. Bà Ký Ân thì chắc biết và nếu bà ta không biết thì chắc chắn là không có nhà. </p> <p align="justify">Nhìn thấy hai môi bà Ký bắt đầu động đậy, Mùi biết là bà ta sắp nói: </p> <p align="justify">"Con này đi đánh tổ tôm suốt đêm về đây. Nào có bánh cuốn thì cho ăn mấy cái. Nhà mẹ Lục kiết bỏ mẹ. Đánh tổ tôm suốt đêm mà chẳng có gì dính răng dính lợi". </p> <p align="justify">Bà Ký Ân vì nặng tai nên bao giờ cũng nói to như mắng vào mặt người ta. Tuy bà ta không biết đọc và không biết viết chữ nhưng không một việc gì xẩy ra ở vùng quanh đấy, không một tin gì quan trọng đăng báo ở "tận Hà Nội" mà bà ta không biết rồi bà ta đi la cà hết nhà nọ đến nhà kia kể lại cho mọi người nghe. Vì thế người ta gọi bà là "bà chủ nhật trình" và lâu ngày tên ấy át cả tên thật. Thấy người nào nghe bà kể cho tin gì lạ mà tỏ vẻ ngạc nhiên khâm phục thì bà ta lấy làm sung sướng và bao giờ cũng thưởng cho người kia bằng một câu riếc: </p> <p align="justify">"Người trần mắt thịt ơi!" </p> <p align="justify">Lúc bà ta nói thì cả mặt bà là một bức tranh hoạt động và hoạt động nhất là vành môi dưới. Trong khi vành môi trên yên tắp và ngậm chặt lấy hàm răng trên thì vành môi dưới uốn éo đủ chiều: lúc thì chìa hẳn ra phía trước, lúc lại uốn cong hẳn vào phía trong, lúc thì chếch chếch xuống mép phải để hở cả răng lợi, lúc lại chếch sang bên trái, có lúc cong xuống cả hai bên mép nhưng ở giữa lại còng lên; chưa nói thì cái môi dưới đã bắt đầu động đậy và nói xong rồi nó cũng còn quằn quại một lúc mới yên. </p> <p align="justify">Nhỡ đứng lên nhường chỗ cho bà Ký Ân, rồi đi ra phía sau nhà, chỗ có ổ rơm của Bé. Chàng bảo Bé xách rổ cá về nhà, với cái điếu cầy kéo một hơi dài rồi nằm xuống ổ rơm. Ban ngày khi nào cần ngủ thì Nhỡ ngủ ở đấy vì có chăn ấm và yên tĩnh. Nhỡ nằm thẳng nhìn sợi tơ nhện đen mồ hóng rủ trên mái nhà gió đưa đi đưa lại. Suốt một đêm kéo lưới, chân tay mệt mỏi của chàng được đặt trên ổ rơm, chàng thấy êm ái lạ thường. Một lúc sau chàng ngủ đi lúc nào không biết. Ánh nắng chiếu vào chỗ Nhỡ nằm và in những vòng tròn ánh sáng mờ tỏ trên mặt chàng. Nhỡ nằm mê thấy mình đương kéo lưới, nặng trĩu cả hai tay và trong lưới không biết bao nhiêu là cá vàng cá bạc lấp lánh hoa cả mắt. Trên bờ có một cô công chúa đương nhìn chàng kéo lưới và mỉm cười luôn. Cô công chúa phảng phất giống Mùi. </p> <p align="justify">Ở ngoài hàng tiếng bà Ký Ân vẫn oang oang: </p> <p align="justify">"Rõ tội nghiệp ông Năm Bụng đêm qua. Có tây đoan sang khám ở phố Phủ ông ấy đã vất cả nồi rượu xuống sông." </p> <p align="justify">Mùi ngạc nhiên vì chính nàng ngồi đây nàng không biết; bà Ký Ân ở trên phố Phủ mới về làm sao bà biết được. </p> <p align="justify">"Bà vừa lại ông Năm Bụng?" </p> <p align="justify">"Không tôi vừa về đến đây." </p> <p align="justify">"Thế sao bà biết?" </p> <p align="justify">"Ấy thế." </p> <p align="justify">Mùi hỏi nhưng nàng không đợi câu trả lời vì bà Ký Ân không bao giờ nói ra tại sao bà lại biết được tin nọ tin kia. </p> <p align="justify">"Bà biết bên phố Phủ ở đâu có nhà cho thuê hay để lại không? Ở xóm này thì chắc là không có." </p> <p align="justify">Biết đó là một điều kiện của bà Ký để bà mách nhà nên Mùi phải nói rõ duyên do; vả lại cũng không phải là một tin cần phải giữ bí mật. Bà Ký chăm chú nghe; thế là tự nhiên bà biết được một tin mới, chắc chưa ai biết. Bà Ký ngồi nghe nhưng cũng không quên gắp bánh ăn luôn miệng. Lúc ăn bà không cho bánh vào trong miệng mà lại đặt nó lên cái môi dưới đã chìa sẵn ra đợi rồi hai môi bà đớp đớp và cho dần vào y như một con thỏ ăn lá rau. Trong khi nhai, cái môi dưới cũng uốn éo như khi bà nói. </p> <p align="justify">Mùi nói chuyện nhưng cũng không quên mỗi khi bà ta ăn xong một chiếc bánh thì lại đặt ngay một chiếc khác vào đĩa bà ta. </p> <p align="justify">Bà Ký nghe xong, ăn nốt chiếc bánh ở đĩa rồi nói: </p> <p align="justify">"Người trần mắt thịt ơi! Mở mắt ra mà nhìn sẽ thấy nhà. Mở tai ra mà nghe thì sẽ có nhà." </p> <p align="justify">Rồi bà cúi đầu ghé vào tai Mùi nói thầm. Mùi nghĩ không cần phải mở tai vì bà Ký nói thầm mà cũng nói to hơn người khác nói thường. </p> <p align="justify">"Hai Vinh bán củ nâu ấy mà. Củ với kiếc gì lão ấy. Hắn vờ buôn để đến đây ở với vợ bé. Bây giờ vợ cả nó biết tin rồi, chỉ dăm bữa nửa tháng là nó đến kéo chồng về quê. Nhà đấy chứ đâu." </p> <p align="justify">Mùi mừng rỡ vì đã thấy có nhà, nhà ở ngay Xóm Cầu Mới mà giá thuê chắc lại rẻ. Đã biết được điểm cần biết nàng chỉ mong bà Ký đi ngay khỏi cửa hàng để nàng chạy qua báo tin cho cha yên tâm. Nhất là nàng lại vừa nhớ ra là đã quên bẵng không để tiền ăn quà cho Triết. Mỗi ngày, Triết có hai xu ăn quà ở trường học, ngày thứ năm chủ nhật nàng đưa nhiều hơn để em đi chơi xa bắt bướm. Nàng phải về vì nếu nàng quên thì Triết không bao giờ ra cửa hàng xin tiền cả. Nhưng bà Ký Ân thì vui miệng cứ ngồi nói chuyện mãi. Sau cùng Mùi vui mừng thấy bà ta đứng lên cho tay vào túi áo cánh lấy tiền: </p> <p align="justify">"Ấy chết làm thế nào bây giờ; chúng mình mải nói chuyện thành ra không biết bao nhiêu bánh tất cả." </p> <p align="justify">Mùi mỉm cười vì chữ "chúng mình" dùng không đúng, nàng thì nàng nhớ đếm bánh lắm. </p> <p align="justify">"Bà không lo, cháu đếm. Tám chiếc, hào hai bà ạ." </p> <p align="justify">"Nhiều thế cơ à? Đồ ăn tham." </p> <p align="justify">Bà Ký trả tiền, lấy miếng trầu ăn rồi đi ra cửa nhưng bà lại quay trở vào ngay và môi lại bắt đầu uốn éo. Mùi sợ lắm vì bà Ký nhiều lần ngồi nói chuyện rất lâu, đã nói hết cả chuyện, đứng dậy đi rồi lại quay trở lại vì tìm ra được một câu chuyện mới và đứng nói lâu hơn lần ngồi trước. Mùi cũng hay nói nên Mùi sợ nhất là những người hay nói, nhất là những người đó lại là những người nàng phải kính trọng không dám ngắt lời. Nàng nói thì nàng không thấy mệt nhưng cứ phải chú ý nghe... thỉnh thoảng phải gật đầu tán thưởng, hoặc điểm những câu nói đệm hay mỉm cười ngượng ngạo, về những câu không có gì đáng cười, Mùi thấy mệt vô cùng; tức nhất là cứ chịu khó nghe cho xong câu chuyện ấy là chắc thoát (dựa vào một vài cử chỉ rất rõ ràng) nhưng rồi lại phải nghe thêm một câu chuyện nữa, thất vọng vài lần mới thoát hẳn. Bà Ký nói: </p> <p align="justify">"À tối hôm qua cụ Hường đuổi thằng Minh hầu trà vì nó ăn cắp một chai rượu tây uống say tuý luý càn khôn mà còn đánh vỡ luôn cả cái lọ lộc bình cổ. Cái lọ cổ Khang Hy ấy..." </p> <p align="justify">Mùi lo sợ vì bà Ký Ân chắc lại kể cho nàng nghe sự tích cái lọ cổ ấy, ai biếu cụ Hường, vì sao mà biếu; sự tích mà bà Ký đã kể cho nàng nghe một lần rồi. Nhưng nàng ngạc nhiên thấy môi bà ấy rung rung rồi yên hẳn. Bà Ký có vẻ suy nghĩ, bà vừa nhớ ra bà đã kể cho Mùi nghe rồi; bà ta không chắc chắn lắm nhưng trong khi nghi ngờ bà ta thà thôi còn hơn vì bà rất sợ kể một chuyện gì hai lần cho một người nghe. Bà nhìn Mùi: </p> <p align="justify">"... Cô đã biết chuyện cái lọ ấy rồi mà." </p> <p align="justify">Mùi vội gật, bà Ký ngoe nguẩy đi, lấy hai tay tự đập vào mông mấy cái làm như mình đuổi mình. </p> <p align="justify">"Thôi cút đi, cút đi, con nỏ mồm ơi!" </p> <p align="justify">Mùi đứng nhìn theo khẽ lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Ừ phải đấy, cút đi, nỏ mồm lắm." </p> <p align="justify">Tuy nói thật khẽ nhưng nói xong nàng cũng giật mình. Bà Ký điếc nhưng lại có khi hiểu được cả những câu nói rất khẽ (Mùi không hiểu là người điếc có thể nhìn môi đoán được vài câu ngắn), Mùi sợ nhưng lại yên tâm ngay vì nàng nhìn lưng bà ta không có gì thay đổi. </p> <p align="justify">Mùi gọi Bé trông hàng thay rồi cắp hộp tiền chạy về nhà báo tin. Ông Lang đương ngồi chọn thuốc với u già thấy con gái về đột ngột lại thở hồng hộc, tay ôm hộp tiền, ông giật mình lo sợ. </p> <p align="justify">"Cháy nhà à?" </p> <p align="justify">Mùi vừa thở vừa mỉm cười, cho cha khỏi lo. </p> <p align="justify">"Con đã thuê được nhà rồi, thầy ạ (nói đến đấy nàng chợt để ý đến u già nhìn nàng). Nhà Hai Vinh củ nâu, có hai đồng một tháng, rẻ quá (sao u già lại cứ nhìn nàng như thế)". </p> <p align="justify">Nàng nói ngay là đã thuê được hẳn nhà và kể cả tên chủ nhà và bịa cả số tiền thuê để ông Lang chắc bụng là việc ấy đã giải quyết xong hẳn rồi; trong người nàng nhẹ nhõm hẳn. Nàng mỉm cười một mình vì nhận thấy rằng việc báo tin không có gì gấp nhưng nàng cần phải nói ngay mà cần phải nói ngay như thế không phải để cho nàng được yên tâm sớm hơn mà chỉ vì nàng thấy để việc ấy chậm lại lúc nào thì nàng cứ dấm dứt khó chịu trong người lúc ấy. Lúc qua mặt u già nàng thấy u già lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Đã biết ngay mà." </p> <p align="justify">Nghe câu ấy Mùi hiểu ngay tại sao u già lúc nẫy lại cứ nhìn nàng và bĩu môi: u thì u cho nàng chỉ vờ vờ vĩnh vĩnh để về nhà bắt chộp u nếu u quên chưa tưới rau. </p> <p align="justify">Nàng đi thẳng ra đứng cạnh Triết: </p> <p align="justify">"Triết à. Chị đã thuê được nhà cho bác Cai, may quá. À hôm nay Triết có đi chơi đâu không?" </p> <p align="justify">"Có, hôm nay em đi xa, không về nhà ăn cơm trưa." </p> <p align="justify">Mùi suy nghĩ chưa biết đưa Triết bao nhiêu và nàng cũng chẳng bao giờ biết đưa Triết bao nhiêu là vừa cả. Đã có lần, quen thói hay tính toán của mình, Mùi có hỏi về sự chi tiêu của Triết hơi kỹ thì nàng thấy em tỏ ý khác; số tiền nàng cho em đến chiều về nàng thấy vẫn còn để nguyên trên bàn. Nàng khổ lắm vì mới có một tí thế mà Triết đã dỗi nhưng nàng cũng cố nén lòng nói thản nhiên như không thấy gì cả: </p> <p align="justify">"Này Triết để quên tiền." </p> <p align="justify">Nàng thấy Triết ngần ngừ một lát rồi đứng dậy bỏ tiền vào túi: </p> <p align="justify">"Em quên." </p> <p align="justify">Từ hôm ấy Mùi cứ đưa tiền mà không bao giờ hỏi nữa nhưng Mùi không biết rõ Triết tiêu những gì; đưa ít quá thì Mùi sợ em thầm chê ít mà đưa nhiều quá lại sợ em tiêu phí mà nàng cũng tiếc tiền thành thử nàng phải dùng cái lối đưa thất thường cho khỏi thành lệ, lúc nhiều lúc ít không chừng. </p> <p align="justify">Mùi mở hộp lấy ra hai hào đặt ở thành bể: </p> <p align="justify">"Em cầm lấy mà tiêu, hôm qua chị được món lời." </p> <p align="justify">Chưa bao giờ trong một ngày nàng đưa em nhiều thế để tiêu vặt. Nhưng vì có cái mừng nhận được tin Siêu sắp về nên nàng không mảy may tiếc tiền. Nàng thấy Triết đưa mắt nhìn hai hào bạc rồi nói khẽ, mặt vẫn cúi xuống: </p> <p align="justify">"Chị cho em thêm hai hào nữa." </p> <p align="justify">Mùi ngạc nhiên nhìn em rồi sợ em hiểu lầm là mình ngạc nhiên vì khó chịu, nàng mở hộp, mở vội vàng lấy ra đồng hào ván đặt xuống thành bể. Nàng nhận ra là nếu Triết có xin thêm năm hào hay một đồng nàng cũng đưa ngay, không chút tiếc rẻ mà lại vui sướng nữa. Cái vẻ rụt rè của Triết lúc xin thêm tiền (một việc chưa bao giờ có) đã tỏ ra cho nàng rõ là Triết đã cần đến tiền như thế là em nàng tất phải có một thú vui riêng, mặc dầu nàng không biết thú vui ấy thuộc loại gì mà nàng cũng không bao giờ hỏi em cho biết rõ. </p> <p align="justify">Thực tình nàng cũng muốn ra qua vườn rau xem luống cải, nhưng vì u già đã có ý nghĩ nàng, nếu ra vườn sau tất sẽ tỏ ra là u già hoàn toàn nghĩ đúng mà nàng chỉ hoàn toàn vờ vĩnh. </p> <p align="justify">Đợi đến lúc ra đến cổng, nàng mới quay mặt vào nhìn u già, mỉm cười và nháy u một cái. </p><b></b> <p align="justify"><b>Nguồn: </b>Nhất Linh - Trong Tự lực Văn đoàn. Xóm Cầu Mới (Bèo giạt). Nhà xuất bản Văn Mới, California, Hoa Kỳ, 2002. Bìa: Nhất Linh. Hoạ bản: Nhất Linh. Trình bày: Nguyễn Tường Thiết. Copyright © Nguyễn Tường Thiết. Bản điện tử đăng trên talawas do Nguyễn Tường Thiết cung cấp. </p> <p align="justify">http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10069&rb=08</p> <p align="justify"></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td><td valign="top" width="120"> </p></td></tr></tbody></table> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-55415375881240366212015-11-26T16:27:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.380-08:00“Nghệ thuật và Vật lý” – Một tiến trình tương tác thay đổi tư duy của Văn minh phương Tây<p align="justify"><b>Hà Thủy Nguyên</b> <p align="justify">Tên sách: Nghệ thuật và Vật lý – Những cái nhìn tương đồng về không gian, thời gian và ánh sáng <p align="justify">Tác giả: Leonard Shlain <p align="justify">NXB Tri Thức – 2012 <p align="justify">Số trang: 562 trang <p align="justify"><b>Tiến trình của sách:</b> <p align="justify">Tác giả đưa ra sự tương đồng của Vật lý và Nghệ thuật về mặt Không gian – Thời gian – Ánh sáng. Mỗi khi một nhà khoa học nghi ngờ về thực tại và tìm được cách lập luận hoặc minh chứng cho điều họ suy nghĩ về thực tại, thì nghệ sĩ trước đó nhiều năm đã có nhiều tác phẩm thể hiện ý tưởng về điều đó. Có lẽ vì vậy mà tác giả chủ yếu viết về nghệ thuật thị giác – một loại hình nghệ thuật gần gũi nhất với việc “nhìn” thế giới. Khi cái nhìn về thế giới thay đổi thì cách nghĩ của cả thế giới sẽ thay đổi theo: Từ thần quyền đến tuyến tính, từ tuyến tính đến độc tôn Kito giáo, và từ Kito giáo lại quay lại tuyến tính, và đến bây giờ chúng ta đang bàn với nhau về phi tuyến, và về không gian cong. <p align="justify">Cuốn sách nói về sự tương phản của não phải và não trái, Dionysus và Apollo… lần lượt thay nhau thống trị con người. Nhưng rõ ràng, với việc thay đổi cách nhìn thế giới trước thông qua nghệ thuật như hội họa, âm nhạc và văn chương đã tạo ra tiền đề cho các cuộc cách mạng về tư duy trên thế giới.</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify"><b>TÓM TẮT NỘI DUNG</b> <p align="justify">Chương 1: Ảo ảnh/ Hiện thực <p align="justify">– Tác giả đưa ra những mối liên hệ giữa Nghệ thuật và Vậy lý. Hai lĩnh vực này có sự tương đồng đó là cùng khám phá bản chất của hiện thực, cả hai đều coi trọng vẻ đẹp của sự thanh nhã và tính đối xứng. Dấu “=” trong Vật lý là một ẩn dụ cơ bản được nghệ sĩ sử dụng tương đương với các ký hiệu hay biểu tượng thông qua trải nghiệm. <p align="justify">– Những cách tân trong nghệ thuật thị giác là giai đoạn tiền ngôn ngữ của các khái niệm. Từ các hình ảnh mới nảy sinh ra các ý tưởng trừu tượng và con người sử dụng ngôn ngữ để mô tả hình ảnh đó. Vì vậy, tác giả khẳng định nghệ thuật thị giác là loại tư duy nguyên thủy. Điều này tương đồng với sự phát triển của trẻ em. <p align="justify">– Tuy nhiên, việc đẩy cao tư duy trừu tượng làm thui chột khả năng sáng tạo, vì để học một cái gì đó mới lạ, ta cần phải hình dung ra nó trước khi có khái niệm về nó. Con người khi trưởng thành hay ở trong các nền văn minh, đa phần nghĩ về thế giới thông qua các khái niệm mà không qua trải nghiệm hình ảnh. Tuy nhiên, những nghệ sĩ vẫn giữ được khả năng tưởng tượng nguyên sơ này. Vì vậy, nghệ thuật là một hệ thống cảnh báo từ xa có khả năng tiên tri trước sự phát triển của nhân loại: sự chuyển dịch khái niệm, dự cảm về những khám phá khoa học. Và đó chính là sự vĩ đại của nghệ thuật. Khi nghiên cứu Qúa khứ, chúng ta đều thấy rằng Nghệ thuật luôn đi trước khoa học nghiên cứu về thực tại. Ngay cả khi những nghiên cứu đó được thừa nhận thì nghệ sĩ lại tiếp tục sáng tạo ra những hình ảnh hòa hợp với nhận thức mới. <p align="justify">– Một vấn đề đặt ra là “Ta hiểu thế giới bằng cách nào?” Plato cho rằng bản chất thực tại mà chúng ta đang thấy chỉ là những thông tin thứ cấp và gián tiếp. Decartes khẳng định sự khác biệt giữa con mắt bên trong của tưởng tượng và thế giới sự vật bên ngoài. Nhưng đến Kant, ông cho rằng những thứ chúng ta nhận biết về sự vật đều thông qua xử lý của trí não, nên chúng ta không thể nhận biết về “vật tự nó”. Hay nói như Schopenhauer, “Thế giới chỉ là ý niệm của tôi”. Từ đó cho thấy năng lực để chúng ta nắm bắt cái ngoài kia chính là trí tưởng tượng. Chúng ta dựng nên môt thực tại tách biệt, được sáng tạo bởi ý thức tư duy, phi vật thể hóa. Bởi vậy, chân lý chỉ là “sự phù hợp cái vẻ bên ngoài với thực tại” (Alfred North Whitehead). Sự nhất trí của một đám đông ở một giai đoạn lịch sử tạo ra hệ hình tư duy cho thời điểm ấy và quyết định dòng chảy nhận thức của các thế hệ. <p align="justify">– Bốn cột trụ của Thực tại bao gồm: Không gian, Thời gian, Ánh sáng, năng lượng và vật chất. Tuy nhiên, trong sự liên hệ giữa Vật lý và Nghệ thuật, tác giả chỉ khảo sát các vấn đề Không gian – Thời gian – Ánh Sáng và chủ yếu dựa trên nghệ thuật thị giác (loại hình nghệ thuật gần gũi với Vật lý nhất). <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/images-venus.jpg"><img title="clip_image001" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="http://lh3.googleusercontent.com/-s9ILq7fPYvo/VlejYWaevaI/AAAAAAAAGyE/T7Mr2TNAEjE/clip_image001%25255B4%25255D.jpg?imgmax=800" width="454" height="340"></a> <p align="justify">Chương 2: Nghệ thuật Cổ điển/ Triết học lý tưởng <p align="justify">– Trong tất cả các nền văn minh cổ trên thế giới, thực tại luôn xoay quanh chuyện “bên trong” và “bên ngoài”, “thực” và “ảo” và họ lý giải bằng thần thoại. Nhưng người Hy Lạp đưa ra phương tiện mới để lý giải: “Lý trí”. <p align="justify">– Người Hy Lạp đã hoàn thiện bảng chữ cái của người Phoenicia và bổ sung ngôn ngữ Indo-Aryan để tạo bảng 22 chữ cái bao gồm cả phụ âm-nguyên âm. Sự ra đời của bảng chữ cái làm tăng khả năng xử lý thông tin, đẩy cao tư duy trừu tượng và dần dần ngôn ngữ tách khỏi mối liên hệ với hình ảnh. Bảng chữ cái là biểu hiện đầu tiên của tư duy tuyến tính với chuỗi nhân quả. Thế nhưng, chỉ với hình học phẳng Euclide (300 TCN) thì tư duy tuyến tính mới có nền tảng vững chắc. Trong hình học phẳng, không gian là một khối rỗng không mà ta có thể bố trí các vật thể. Thời gian, theo quan niệm Hy Lạp cổ đại, mang tính tuần hoàn, nhưng họ lại hoang mang khi cái chết xảy đến mà không hề có sự tuần hoàn. Vì thế người Hy Lạp cổ đại, cụ thể là Aristote với phép Tam đoạn luận đã nắn dòng thời gian thành tuyến tính: Qúa khứ – Hiện tại – Tương lai. Nhưng trên thực tế chẳng có đường thẳng nào là hoàn hảo, người ta chỉ thấy đường thẳng duy nhất là đường chân trời. Với quan niệm về Không- thời gian như vậy, họ cho rằng ánh sáng là một dạng vật chất có thể chuyển động từ nơi này sang nơi khác. <p align="justify">– Các họa sĩ Hy Lạp cổ đại từ trước khi có hình học phẳng Euclide đã đưa ra những tiêu chuẩn phối cảnh trong các công trình kiến trúc hoặc điêu khắc để tạo cảm giác mặt phẳng như sau: Các cột ngoài phải dầy hơn các cột phía trong. Và mọi nguyên tắc đối xứng trong hình Tam giác cân(cơ thể người) và kiến trúc cổ điển đưa ra tỉ lệ 5-8 cho tất cả các công trình lý tưởng <p align="justify">Chương 3: Thiêng liêng/ Phàm tục <p align="justify">– Từ năm 400 – 1250, chế độ Chính trị nhà thờ Kyto giáo đã phá hủy nền văn minh Hy Lạp cổ đại và tạo ra dạng tư duy riêng cho thời kỳ này. Kinh Thánh quan niệm không gian chia ra Thiên Đường – Trần gian – Địa Ngục, không gian cố định đã bị cắt khúc và thời gian không có tuyến tính chỉ bắt đầu sau Sáng thế ký (5000 TCN) <p align="justify">– Trong đêm trường Trung Cổ, người ta chống đối tư duy duy lý, khiến cho các nghệ sĩ sáng tác không có nền tảng đành phải tạo ra hình thức mới. Thời kỳ đầu, trên tường các nhà thờ thường dùng các hình ảnh để kể lại Kinh Thánh (hậu quả của việc mù chữ). Tuy nhiên, phần đặc sắc nhất là mái vòm được làm dạng tranh ghép từ các mẩu vuông phản chiếu hòa tan tính vật liệu thành hình ảnh phi vật liệu. <p align="justify">– Các họa sĩ thời kỳ này vô danh nên các tác phẩm thể hiện rõ sự phân mảnh, tuy nhiên vẫn có một dạng biểu tượng chi phối các mảnh của sáng tác, đó là các chủ đề về Chúa Jesus và các thiên thần… <p align="justify">– Kinh Thánh cho rằng Ánh sáng là ngoại chất của linh hồn, có thể làm cầu nối giữa thời gian này và thời gian khác, là phương tiện để linh hồn có thể đi lại trong chiều Không – thời gian khác nhau. Kiến trúc Gothic nổi bật nhất đối lập với Ánh Sáng. Ánh sáng đối lập với vật liệu nặng nề, ảm đạm, nhưng khi các cửa sổ kính màu đặt ở trên cao đã làm tăng ý niệm vật chất là vô nghĩa. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/book_hunter_byzantine.jpg"><img title="clip_image002" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image002" src="http://lh3.googleusercontent.com/-ZwqdfAY263Y/VlejY0vdnAI/AAAAAAAAGyI/-El_j4mB0-I/clip_image002%25255B4%25255D.jpg?imgmax=800" width="603" height="394"></a> <p align="justify">Chương 4: Phối cảnh tính / Trạng thái nghỉ tuyệt đối <p align="justify">– Phát minh máy in của Gutenberg vào năm 1445 đã đẩy cao ưu thế của chữ viết. Việc chữ viết được phổ biến rộng khiến cho tư duy tuyến tính của Euclide và Aristote được tái lập. <p align="justify">– Tuy nhiên, từ thế kỷ 14, Giottto di Bonde đã mở đầu cho lối tư duy này qua các tác phẩm hội họa của mình. Ông là người vẽ được phong cảnh từ một điểm bất động được tổ chức theo một trục thẳng đứng và nằm ngang. Mô tả sự chuyển động của thời gian, ông làm “đóng băng” khoảnh khắc lại. Phối cảnh tĩnh là một tiến bộ kỹ thuật quan trọng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực như hàng hải, kiến trúc, quân đội. <p align="justify">– Piero della Francesca là người đã đưa kỹ thuật “bóng” vào nghệ thuật. Ông cho rằng ánh sáng đi theo đường thẳng giống Aristote nên không thể xuyên qua vật chất. Vì thế bóng tối trở thành dấu ấn độc đáo về ánh sáng trong nghệ thuật. <p align="justify">– Đến Leonard di Vinci, ông hoàn thiện hơn lý thuyết về bóng khi thấy rằng bóng của các vậ ở xa không sắc nét như ở gần, các vật ở xa cũng có những đường viền không rõ như những vật cận kề hơn. <p align="justify">– Sự xuất hiện của các danh họa như Giotto, Leonard di Vinci, Michealangelo… là bắt đầu cho kỷ nguyên lấy con người làm thước đo của vạn vật, và kỷ nguyên của “anh hùng đơn độc”. <p align="justify">– Cùng lúc ấy, Khoa học Hiện đại ra đời khi người ta bắt đầu có những so sánh kiểu tư biện triết học Hy Lạp. Khi Corpernicus vào thế kỷ 14 khẳng định Trái Đất hình cầu và xoay quanh Mặt trời thì chiều thứ ba của không gian bắt đầu được biết đến. Galileo đưa ra khái niệm “trạng thái nghỉ thuyệt đối” so với những chuyển động khác. Ông khám phá ra định luật con lắc và tìm cách chia nhỏ thời gian, làm tiền đề cho khái niệm vận tốc sử dụng trong vật lý. Cũng trong thời này, khoa vẽ bản đồ phát triển nhờ vào lĩnh vực hàng hải muốn mở rộng khám phá thế giới. Họ cần thống nhất chuẩn mực, trải phẳng kinh độ và vĩ độ, cũng như hợp nhất phút giây trên bản đồ. Vậy là Trái đất hình cầu đã được mô tả bằng một mặt phẳng. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/leonardo_da_vinci_last_supper.jpg"><img title="clip_image003" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image003" src="http://lh3.googleusercontent.com/-2H0Gil5nt-o/VlejZeZ_WhI/AAAAAAAAGyQ/PbeAkVj9CX8/clip_image003%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="600" height="309"></a> <p align="justify">Bữa tiệc cuối cùng – Leonardo da Vinci <p align="justify">Chương 5: Tiến diện Conic/Qũy đạo Elip <p align="justify">– Các triết gia cổ Hy Lạp như Pythagores hay Plato đều đề cao sự đối xứng với các hình hoàn hảo như hình tròn, hình vuông, hình lập phương… Tuy nhiên họ đã coi thường tiết diện conic, mặc dù trên thực tế quỹ đạo elip phổ biến hơn rất nhiều. <p align="justify">– Giotto là họa sĩ đầu tiên sử dụng tiết diện conic trong phối cảnh với phép chiếu ba chiều. Với phép phối cảnh này, Johannes Kepler (1571-1630) đã tìm ra quỹ đạo của hành tinh có hình elip. Với minh chứng trên, tác giả khẳng định người nghệ sĩ đã đi trước khoa học phân tích về sự vô hạn của không gian, tiết diện Conic và điểm tụ vô hạn. <p align="justify">Chương 6: Nghệ sĩ – Nhà khoa học/ Pháp sư – Nhà Vật lý <p align="justify">– Newton với khám phá về Luật hấp dẫn đã làm giảm quyền lực của Chúa và khép lại thời Phục Hưng. Ông cho rằng ánh sáng tồn tại ở dạng hạt và không thời gian là tuyệt đối bất biến. Thực ra những điều Newton đưa ra thì Leonard Di Vinci đã đề cập đến từ thế kỷ 15. <p align="justify">– Trong khi các nhà khoa học còn đang tranh cãi về bản chất của ánh sáng thì Francesco Grimaldi – một họa sĩ hậu Phục Hưng 1665 đã thấy trong cái bóng bao quanh các vật chắn sáng tồn tại một lớp mỏng các vân giao thoa. Từ đó ta có thể thấy ánh sáng là một dòng năng lượng có thể bao quanh các vật thể. Điều này gợi mở khám phá ánh sáng tồn tại ở dạng sóng trước Huygens đến 13 năm (1678). <p align="justify">Chương 7: Hợp lý/ Phi lý <p align="justify">– Bước vào thế kỷ 18, khoa học thay thế Tôn giáo trong nền Văn minh Châu Âu. Họ tin rằng với lý trí, mọi thứ đều có thể lý giải bằng cơ học. Họ coi con người là một cỗ máy và vũ trụ chỉ bao gồm một chất liệu với nhiều biến thế. Triết học của thời kỳ này cũng dựa trên các lý thuyết duy lý. Độ chính xác trong nghệ thuật được đề cao hơn trực giác và chủ nghĩa Hiện thực nảy sinh. Thậm chí ngay cả những họa sĩ của Chủ nghĩa Lãng mạn cũng tuân theo quy tắc của duy lý. <p align="justify">– Thế nhưng, ngay từ đầu thế kỷ 17, các nhà thơ lại là những người gìn giữ nghệ thuật và trực giác, chống lại logic và khoa học. Jean Jaques Rousseau (1712 -1778) cho rằng trực giác và tình cảm quan trọng hơn lý trí, tuy nhiên ông đã không thành công. Nhà thơ William Blake (1757 – 1827) là người kịch liệt phản đối nền tảng lý trí. Ông là người thường xuyên nhìn thấy thế giới bên kia và cho rằng Khoa học và Duy vật đem đến sự chết của con người. Những bài thơ của Blake có tính tiên tri vĩ đại, thậm chí những khám phá gần đây nhất về vũ trụ toàn ảnh đã minh chứng cho tiên cảm của ông. <p align="justify">Chương 8: Nghệ thuật Hiện đại/ Chiến thắng của Newton <p align="justify">– Việc nhiếp ảnh ra đời tác động lớn đến không – thời gian và ánh sáng vào sau thế kỷ 18. Nhưng những mô tả về phát minh này đã được ghi chép trong những văn bản bị giấu kín của Leonard di Vinci. <p align="justify">– Định đề thứ 5 của Euclide (qua một điểm cho trước chỉ vẽ được một đường thẳng song song với đường thẳng cho trước) đã được chứng minh là không đúng. Điều này phá hủy lý thuyết hình học phẳng. Năm 1854, George Rumann về hình học không gian với phát biểu về tổng các góc trong tam giác lớn hơn 180 độ, không có các đường thẳng song song, và khoảng cách nhất nhất giữa 2 điểm là một đường cong. Ông cho rằng bất cứ người nào bắt đầu một hành trình thì cũng quay về điểm xuất phát. <p align="justify">– Trước đó, Edouard Manet với bức “Bữa trưa trên cỏ” đã phá bỏ luật phối cảnh khi vẽ không đúng tỉ lệ và ánh sáng của bức tranh như đèn chiếu rọi từ phía người vẽ vào sự vật. Trong bức “Những con thuyền”, ông đã xóa nhòe điểm tụ và uốn cong đường chân trời như thách thức với tư duy hình hỏng phẳng và phép phối cảnh. <p align="justify">– Claude Monet đã phóng đại khoảnh khắc hiện tại qua việc chộp bắt ấn tượng của cái “bây giờ” – “tính tức thời” bằng những bức tranh vô hướng và chỉ là sự sắp xếp , pha trộn của các mảng màu. Các hình ảnh lan nhòa vào nhau, xóa bỏ đường viền. Ông cho rằng màu sắc (ánh sáng) phải được nâng lên ngôi vị hàng đầu trong nghệ thuật. <p align="justify">– Paul Cezanne trong tác phẩm của mình đã đưa ra một cách tân về ánh sáng: Ánh sáng không chiếu thẳng theo dạng tia, chòm mà là tản mát với nguồn và hướng không rõ ràng. Ta thấy rõ điều này trong bức “Đỉnh Sainte Victoire”. Ngoài ra ông phá bỏ việc chỉ có một điểm phối cảnh duy nhất mà cho rằng bức tranh có thể có nhiều điểm phối cảnh khác nhau. <p align="justify">– Với những ví dụ trên, ta có thể thấy rằng khi người ta nhìn không gian theo cách phi Euclide thì cũng sẽ bắt đầu suy ngẫm về nó theo cách mới. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/Manet_Edouard_-_Le_D%C3%A9jeuner_sur_lHerbe_The_Picnic_1.jpg"><img title="clip_image004" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image004" src="http://lh3.googleusercontent.com/-Ze8bmuCU30I/VlejZ_ZTu-I/AAAAAAAAGyU/Ry-qz9q2wDY/clip_image004%25255B3%25255D.gif?imgmax=800" width="812" height="642"></a> <p align="center">Bữa trưa trên cỏ – Manet <p align="justify">Chương 9: Einstein/ Không gian, thời gian và ánh sáng <p align="justify">– Năm 1905, Einstein công bố nghiên cứu về thuyết tương đối hẹp của Galileo và đưa ra quan điểm: không gian, thời gian là tương đối, chỉ có ánh sáng là không thay đổi tốc độ. Thời gian mang tính tương đối và phụ thuộc vào vận tốc của người chuyển động. Khi chuyển động với vận tốc tang dần thì sẽ đem Qúa khứ và Tương lai xích lại gần nhau. Các vật thể trong không – thời gian sẽ biến dạng khi con người chuyển động đạt tới vận tốc ánh sáng. Điều này hoàn toàn đối lập với Euclide vốn cho rằng vật không bao giờ bị biến dạng nếu không có trọng lực tác động. <p align="justify">– Einstein đã đạp bỏ trạng thái nghỉ tuyệt đối và ánh sáng không phải chỉ làm nền mà còn được đặt cao hơn không – thời gian, phá vỡ kiểu tư duy nhân quả mà Zeno đã từng lập luận chống lại. (Ở thời Hy Lạp cổ đại, lập luận về Achilles và con rùa bị coi là ngụy biện). Einstein cho rằng thực tại mà ta thấy chỉ là một mảnh nhỏ của viên kim cương. <p align="justify">– Điều này đã làm thay đổi quan điểm về màu sắc.Trước đó, người ta tin rằng màu sắc là thuộc tính thâm căn của sự vật. Màu sắc chỉ mang tính tương đối, không chỉ liên quan đến cấu tạo của vật thể mà còn phụ thuộc vào vận tốc và hướng chuyển động so với người quan sát. <p align="justify">– Ngoài ra thuyết tương đối hẹp đạp bỏ khái niệm thiêng liêng cho rằng thế giới bên ngoài là một thực tại khách quann và không thể bị con người tác động. Học thuyết khẳng định tính chủ quan của con người, và con người có thể ảnh hưởng tới thế giới khách quan. Những nghiên cứu đó đều được thấy trong tranh của trường phái ấn tượng như Manet, Monet, Cezanne… và họ đã đi trước Einstein cả trăm năm. <p align="justify">Chương 10: Nghệ thuật hồn nhiên/ Thời gian phi tuyến <p align="justify">– Jean Piaget ở đầu thế kỷ 20 – một nhà nghiên cứu tâm lý học trẻ em đã chứng minh rằng: trẻ em dưới một năm tuổi không nhìn thấy sự bền vững của vật thể, chúng thuôn thấy sự thay đổi hình dạng của vật. Kèm với điều đó, trẻ không hề có nhận thức về thời gian. Chỉ khi lớn lên, đứa trẻ mới nhận thức về không gian và thời gian theo hướng tách biệt nhau. Trẻ thơ làm nhòe ranh giới tư duy và hành động, không gian trong và ngoài, giữa hành động tự nguyện và tính nhân quả; tất cả dẫn đến việc trẻ thường tin rằng tập trung năng lực tinh thần cho một mục đích, khát vọng thì có thể tác động lên hiện thực khách quan. Điều này rất gần với người dân của các nền văn minh trước thế kỷ 6 TCN. Nhờ vậy, các đặc tính của trẻ là trí tưởng tượng, vui vẻ, niềm thôi thúc sáng tạo nghệ thuật <p align="justify">– Tranh của Henri Rousseau thể hiện sự bóp méo hình theo cách vẽ của trẻ con, tạo sự vui tươi, khác hoàn toàn với các bức tranh trước đó với gam màu trầm. <p align="justify">– Cùng thời điểm này, văn học cũng xuất hiện những câu hỏi lớn về bản chất thực tại và thể hiện qua cách nhìn thế giới của trẻ thơ. Đáng chú ý là tác phẩm “Alice in wonderland”. Trong tác phẩm, tác giả Lewis Caroll để Alice phình to và thu nhỏ bất thường, một biểu hiện của sự bóp méo không thời gian. Và lời thoại của nữ hoàng Đỏ đã phá vỡ tính nhân quả: “Bây giờ, tại đây, nhà ngươi sẽ thấy: nhà ngươi phải cắm đầu cắm cổ chạy hết sức, để ở y nguyên một chỗ”. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/woman-in-red-in-the-forest-henri-rousseau.jpg"><img title="clip_image006" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image006" src="http://lh3.googleusercontent.com/-9COuj5k-rbk/VlejafXidAI/AAAAAAAAGyg/QITUU-uJOqE/clip_image006%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="545" height="666"></a> <p align="center">Người phụ nữ mặc vays đỏ trong rừng – Henri Rousseau <p align="justify">Chương 11: Nghệ thuật nguyên thủy / Không gian phi Euclide <p align="justify">– Các bộ lạc nguyên sơ không coi trọng việc con người phải phù hợp với hiện thực bằng việc phải tạo ra hiện thực. Điều này đối lập với quan điểm của Plato và Aristote vốn cho rằng con người có bản năng bắt chước thiên nhiên. <p align="justify">– Cũng giống như trẻ con, những bộ lạc nguyên thủy không đo đạc thời gian và không để ý đến thời gian. <p align="justify">– Nghệ thuật của người nguyên thủy thể hiện những hình dạng bị bóp dài ra, đường cong được chuộng hơn đường thẳng, thiếu phối cảnh và không có bóng của vật thể. Cách nhìn này còn đúng bản chất của sự vật hơn nhiều so với văn minh châu Âu. <p align="justify">– Tư tưởng quay về với nguyên thủy ta có thể thấy rõ trong bức “Chiếc bè của Medusa” (Theodore Gericault): Một toán thủy thủ ở trên bè, khi những người da trắng đã buông xuôi đợi chết thì những người da đen vẫn đầy sức sống để tìm cách thoát chết. Sau đó là tác phẩm “Người dụ rắn” Henri Rousseau sử dụng nhiều bút pháp của người nguyên thủy. Ngay cả Paoblo Picasso – họa sĩ vĩ đại của trường phái lập thể cũng bị ảnh hưởng trong việc sáng tác bức “các cô nàng ở Avignon”. Sự quay về với nguyên thủy này cùng một giai đoạn với Einstein và Minkowski phát biểu về “continuum” (vật vĩnh cửu) <p align="justify">Chương 12: Phương đông/ phương tây <p align="justify">– Sự xâm lược thuộc địa và buôn bán tạo sự giao lưu với văn minh châu Á, và nền văn minh này gây ảnh hưởng đén Manet, Monet, Degas, Gauguin và Van Gogh. <p align="justify">– Không gian trong quan niệm của châu Á là không gian rỗng.(Bức “cảnh sương mù” của Kano Tangu). Các nhà khoa học thế kỷ 20 đã tìm ra các hạt vật chất trong thực tế lại được tách xuất ra từ một trường trống rỗng bằng các thăng giáng lượng tử. 70 năm trước thuyết tương đối của Einstein, Hokusai không những gợi ra bản chất tương hỗ giữa không + thời gian mà còn bác bỏ quyền tối cao của địa điểm quan sát qua bức tranh vẽ 36 góc nhìn khác nhau về núi Phú Sĩ. <p align="justify">– Các họa sĩ Trung Hoa cho rằng người vẽ, người xem đều ở trong phong cảnh chứ không phải ngắm nhìn nó từ bên ngoài. Người Trung Quốc coi việc bắt chước thiên nhiên là một trò trẻ con. Họ coi nghệ thuật là một phương tiện để suy tư. <p align="justify">– Thời gian của người phương Đông là một dòng sông và nhận thức như một người đàn ông đứng bên bờ sông, mặt xuôi về hạ lưu dòng chảy. Tương lai tiến đến anh ta từ phía sau và trở thành hiện tại đúng vào thời khắc nó đi ngang qua chỗ anh ta. Khi anh ta hiểu được hiện tại thì nó thành quá khứ ngay trước mắt. <p align="justify">– Khái niệm các chu kỳ ở Aztec và quan niệm thần bí Hindu quy thời gian về chỉ là một cái “bây giờ vĩnh viễn”. Ở Ấn Độ, người ta cho rằng thời gian chỉ là ảo tưởng, thời gian không hề diễn tiến, mà chỉ có cái “bây giờ vĩnh viễn” là đích thực. Điều này phải chăng rất tương đồng với “trạng thái nghỉ tuyệt đối” trong lý thuyết của Einstein? <p align="justify">– Cách vẽ của người phương đông là trạng thái liên tục nhập đồng, không có thời gian để tính toán hay chỉnh sửa. Ngoài ra, các họa sĩ không đưa vào tranh ánh sáng mà chủ yếu là tông đen trắng hoặc các màu mờ nhạt, cũng như không hề vẽ bóng. Việc không nhấn mạnh màu sắc khiến người xem không thể nào đoán định được thời gian. <p align="justify">Chương 14: Trường phái dã thú/ Ánh sáng <p align="justify">– Cùng thời điểm, 3 trường phái khác nhau đã cùng có sự tương đồng với thuyết Einstein: Dã thú với nhấn mạnh màu sắc, độc tôn ánh sáng; Lập thể với biến thể mới về thời gian từ hình học phẳng Euclide; Vị lai nhấn mạnh đến thời gian bằng cách nới rộng hiện tại để lấn vào quá khư và tương lai. <p align="justify">– Bức tranh của Matisse với các kích thích về màu sắc vào các giác quan mở đầu cho trường phái Dã thú. Trước đó, tranh đề cao đường nét với gam màu nhẹ. Người xưa cho rằng những người nhạy cảm với màu sắc hơn đường nét là người chịu ảnh hưởng của Dionyeus và không thể tin cậy được. Người ta thường có quy định trong màu sắc trang phục là để tiết chế cảm xúc và tác động lên nhận thức. Màu sắc là thứ không thể mô tả được bằng não trái, vì người ta thường có các tiêu chuẩn về màu xanh lá cây khác nhau. Màu sắc vừa là sự thật, vừa phụ thuộc vào cảm xúc. <p align="justify">– Sau giai đoạn của Chủ nghĩa ấn tượng, màu sắc đã được giải phóng, trở nên nhẹ nhõm và tươi tắn hơn mà tranh của Van Gogh là đỉnh cao của màu sắc và ánh sáng. <p align="justify">– Quan niệm cũ cho rằng màu của sự nguyên thủy là màu đỏ, màu của sự tiết chế là xanh. (Đỏ là của lửa, xanh là của băng) Màu xanh thể hiện cho sự quý tộc. Thế nhưng, khoa học chỉ ra rằng màu đỏ không phải màu nóng nhất, mà màu lam còn nóng hơn (phần lam trong ngọn lửa) và thứ ánh sáng đen (tia cực tím) là nóng nhất. Tìm hiểu về vũ trụ, ta thấy những ngôi sao màu trắng xanh là những ngôi sao trẻ đang rực cháy. Trong khi những ngôi sảo đỏ đang lụi tàn dần. Trong vật lý hiện đại, đỏ là màu của dãn nở và khoảng cách, còn xanh lam là màu của hút gần, đâm va và co lại. Việc thiên hà chỉ dịch về phía đỏ của quang phổ đã chỉ ra rằng vũ trụ đang nở ra. Thế nên thực ra lại là màu xanh là màu của lửa, còn màu đỏ là màu của băng. <p align="justify">– Trong bức tranh “Vũ điệu” của Henri Matisse đã biểu đạt được ý tưởng của ngành vật lý hạt nhân: Bản thân sự sống dựa trên nguyên tử Carbon, nguyên tử mà orbital ngoài cùng có 4 electron mang điện tích âm quay vòng quanh một hạt nhân mang điện tích dương. 4 electron luôn tìm đến 4 electron khác để kéo chúng vào cuộc, bắt đầu quá trình liên kết mạch khớp với nhau của sự sống. Điều này tương đồng với bức tranh vẽ 5 vũ nữ trên nền xanh cô ban nắm tay nhau nhảy múa. Trong đó có 2 cô rời tay nhau ra như chào gọi thêm. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/4vu-dieu_matisse.jpg"><img title="clip_image008" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image008" src="http://lh3.googleusercontent.com/-ZY62w_AnCHM/VlejavqQFsI/AAAAAAAAGyo/K_GVmOn8GEM/clip_image008%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="620" height="411"></a></p> <p align="center">Vũ điệu – Henri Matisse <p align="justify">Chương 14: Lập thể/ Không gian <p align="justify">– Đây là trường phái hội họa có ý tưởng lắp ghép các mảnh của mặt phẳng với nhau để tạo ra không gian đa chiều. Không – thời gian giống như hình phản chiếu trên mặt hồ gợn sóng. <p align="justify">– Baraque, Picasso, Kadinsky đều nén nhiều chiều không gian trên một mặt phẳng và vì thế tác phẩm sẽ có nhiều điểm nhìn khác nhau. Tranh lập thể không có khái niệm về thời gian, vì chỉ nhấn mạnh sự đông cứng thời gian. Vì thế, bức tranh không có độ sâu và phá bỏ luật cận viễn trong tranh cổ điển. <p align="justify">Chương 15: Vị lai/ Thời gian <p align="justify">– Ra đời ở Italy với người kích động là Fillipo Tommasco Marinetti, ông cho rằng xã hội mang nợ quá khứ quá nhiều và phải phá bỏ quá khứ của văn minh phương tây. <p align="justify">– Trường phái này chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa ấn tượng, nhưng đi xa hơn bằng cách đặt các khoảnh khắc chồng lên nhau. Nổi tiếng nhất là bức “động lực học của con chó bị xích” (Giacombo Balla) và “Khỏa thân đi xuống cầu thang” (Duchamp) <p align="justify">Chương 16: Trường phái siêu thực/ Bóp méo theo thuyết tương đối <p align="justify">– Khi thuyết tương đối rộng của Einstein vẫn còn quá khó hiểu với giới tinh hoa thì hội họa cũng đi vào các trường phái không thể hiểu được. Thế nhưng, sự ra đời của lý thuyết về vô thức của Freud dùng để lý giải các lớp ngụy trang trong con người nói chung và hội họa nói riêng đã đưa ra “trạng thái mơ”, thì chúng ta đã có thể lý giải: Họa sĩ là người chuyển các giấc mơ lên tranh. <p align="justify">– Sự bóp méo hình trong tranh Salvadore Dali, thời gian bị chặn đứng của Magritte, “Trời và nước” của Escher đều minh họa cho thuyết tương đối của mình. <p align="justify"><a href="http://bookhunterclub.com/wp-content/uploads/2013/04/dali.jpg"><img title="clip_image009" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image009" src="http://lh3.googleusercontent.com/-a6G_YlO23vc/VlejbCNscuI/AAAAAAAAGys/Vj7_DCk4seU/clip_image009%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="700" height="508"></a></p> <p align="center">Christ – S.Dali <p align="justify">Chương 17: Nghệ thuật trừu tượng/ Vật lý không hình ảnh <p align="justify">– Nghệ thuậ trừu tượng bắt đầu với Kadinski 1910, nhưng chỉ phát triển với Jackson Pollock với bức “Đen và trắng”, thể hiện going gian giăng mắc trong một ma trận. <p align="justify">– Quan niệm hình nó về không thời gian của Minkowski cho rằng không thời gian như 2 hình chóp chạm đỉnh của 2 khối được quy định bởi ánh sáng. Người ở trong vùng ánh sáng không nhận thức được vùng bóng tối. Ý tưởng này ta có thể thấy trong tác phẩm “Cột tháp vỡ” của Newman. <p align="justify">Chương 18: Biến cố/ Sự kiện <p align="justify">– Trường phái hậu thể hiện trừu tượng đưa ra tính đồng thời của không thời gian hiện tại, và chúng ta bước vào thời kỳ trình diễn bằng cách kết hợp nhiều yếu tố. <p align="justify">– Họa sĩ lừng danh: Jasper Johns (“0 đến 9”), Andy Warhol ghép các nhãn hiệu thương mại thành tác phẩm hay ông còn quay các chuyển động chậm của bầu trời, vạt nắng… <p align="justify">Chương 19: Âm nhạc/ Hội họa/ Vật lý <p align="justify">– Nếu nghệ thuật tạo hình là sự thám hiểm không gian thì âm nhạc là thám hiểm thời gian. Con người có một cao độ hoàn hảo được mã hóa trong chuỗi DNA. Vì thế, con người là một phần của bản giao hưởng. <p align="justify">– Người Hy Lạp coi trọng âm nhạc. Họ cho rằng âm nhạc có thể làm điên đảo tâm trí như Sirene làm điên đảo các thủy thủ khi cất lên tiếng hát. Pytharore phát hiện ra rằng khi chia dây đàn ra các số nguyên, ông đã tạo ra một nửa số nốt trong một quãng tám, và từ đó âm nhạc lý trí bắt đầu. <p align="justify">– Thời trung cổ, các chỉ huy dàn đồng ca đã cắt nhỏ giai điệu tuyến tính thành nhiều phân đoạn và sắp xếp lại, tạo thành hình thức diễn xướng, vượt lên khỏi khúc thức. Sau đó, phức điệu ra đời bao gồm các giai điệu trùng khít lên nhau. Thế kỷ 14, ký âm ra đời để ghi lại các phức điệu trùng khít, tạo thính giác 2 chiều (chiều cao và chiều ngang) Việc chuẩn hóa ký âm và sự ra đời của máy in khiến âm nhạc có thể in và lưu truyền được, làm chức năng sáng tác và biểu diễn tách biệt hẳn. Tính cá nhân dần hình thành. Thế rồi hợp âm ra đời thể hiện độ sâu (nhấn nhả) của bản nhạc. Vậy là một không gian ba chiều trong âm nhạc đã hình thành và người ta không cần lời trong âm nhạc, tương đương với việc trong cách bức tranh bắt đầu bỏ dần chữ viết kèm để có được sự độc lập. <p align="justify">– Tổ chức của cả vật lý, hội họa và âm nhạc đều dựa trên một giao cắt giữa phương thẳng đứng với phương nằm ngang. Khi phép phối cảnh ra đời thì các nhạc sĩ cũng vạch ra tạo độ của phép ký âm: sử dụng các dòng cao độ ngang và khuông nhịp đứng trong khi các nhà khoa học dùng đồ thị hàm số. <p align="justify">– Do các nhà soạn nhạc ngày càng tạo ra âm nhạc phức tạp nên âm nhạc càng rời rạc. Lúc này, “basso contiuo” (hòa âm giọng trầm) chạy suốt bản đệm bằng nhạc cụ phím, thường kèm với ca sĩ đã cứu nguy cho âm nhạc. Chính nhóm “camerata” lần đầu tiên đưa ra phương thức này và đề cao tính cá nhân (giọng hát). Vở nhạc kịch đầu tiên được trình diễn của Jacopo Peri có tên Daphne đã mở ra thời kỳ mới cho âm nhạc. Tính cá nhân cũng gắn với sự ra đời của đàn phím Claivier piano: nhạc cụ hoàn thiện nhất phục vụ cho một người chơi mà vẫn có thể phối hợp với dàn nhạc. <p align="justify">– Cuối thế kỷ 18, vai trò của nhạc sĩ chỉ huy được đề cao. Chỉ huy không chơi nhạc cụ nhưng lại có vai trò chủ đạo khi các nhạc cụ đều hướng về chỉ huy. <p align="justify">– Đầu thế kỷ 20, âm nhạc bị rơi vào thời kỳ hỗn loạn của vật lý và nghệ thuật. Arnold Schoenberg hòa tấu bộ dây 6 người với bản “Đêm biến hình” (1905) đã mở đầu cho âm nhạc phi điệu thức. Phi điệu thức là không có âm điệu, sự nghịch âm trở thành hòa âm. Phi điệu thức đã được Beethoveen thử nghiệm bằng các biến âm, Wagner biến âm từ âm điệu này sang âm điệu khác, De Bussy bắt đầu sáng tác Chủ nghĩa ấn tượng vào những năm 1880, Richard Straus tích hợp nhiều âm điệu một lúc giống trường phái lập thể. Từ đó, Schoenberg tạo ra sự bình đẳng cho các quãng âm và âm điệu, đặt ra quy tắc cho phi âm điệu sao cho không âm nào được coi là ưu ái hơn âm nào, bởi vì từng nốt đều được vang lên trước khi nốt khác được chơi tiếp. Năm 1913, vở “Lễ đăng quang mùa xuân” của Stravinsky tạo ra một cuộc ẩu đả hỗn loạn trong thính giả vì đã phá vỡ ý niệm về thời gian tuyệt đế, để âm nhạc trôi theo nhịp. <p align="justify">– Sự ra đời của Jazz Dixieland ở cùng thời kỳ này đã phá vỡ giai điệu thành các tầng tách biệt, rất gần với hội họa Lập thể. <p align="justify">– Vật lý khám phá ra rằng âm thanh không phải là được tạo nên bằng các phân tử dao động mà là một quá trình nóng sáng. Từ âm nhạc đến ánh sáng, đó là khởi nguồn của máy phát thanh. Và khi máy phát thanh ra đời, chúng ta có thể lưu trữ và truyền âm nhạc đi khắp vũ trụ. <p align="justify">Chương 20: Hình thức văn chương/ Công thức Vật lý <p align="justify">– Từ thế kỷ 7 – 4 TCN, nghệ thuật ngôn từ cùng với hội họa, điêu khắc, kiến trúc nở rộ, nhưng đều dựa trên huyền thoại và truyền thuyết. Nhưng sau khi Homer viết các câu chuyện dựa trên lịch sử thì người ta đã được phép “ngờ vực chân lý” bằng cách “bịa”. <p align="justify">– Thời kỳ Trung cổ với sự tàn phá sách vở, nhiều tác phẩm lớn bị hủy, nhưng người Hồi giáo lại bảo vệ được nền tảng của nền văn minh phương tây. Văn chương trung cổ vì thế không có nền tảng, và cũng giống như tranh, được sáng tác thoe kiểu phân mảnh. <p align="justify">– Tác phẩm “10 ngày” (Giavanni Boccacio) là nguyên mẫu tiểu thuyết đầu tiên có cốt truyện, cùng thời với Giotto và phép phối cảnh tĩnh, tạo nên nền tảng của tư duy logic. <p align="justify">– Thế nhưng ngay sau đó, một loạt các tác phẩm “Qúy bà Bovar” của Flaubert, truyện trinh thám Edgar Allan Poe, “Tội ác và trừng phạt” của Dostoyevsky, “Cỗ máy thời gian” của H.G Wells và Jules Verne, James Joyce… lần lượt nói đến trực tiếp hoặc thể hiện qua bút pháp về sự bóp méo không – thời gian. <p align="justify">Chương 21: Qủa táo của Newton/ Qủa táo của Cezanne <p align="justify">– Lý thuyết của Einstein đã đạp đổ lý thuyết của Newton, nhưng trước đó hội họa đã ô tả các vật ở trạng thái không trọng lực, vô hướng và lơ lửng trong không thời gian. <p align="justify">– Bức tranh phi lí của Cezanne về quả táo nằm trên mặt phẳng nghiêng lại không hề bị rơi đã đánh bại quả táo của Newton. <p align="justify">Chương 22 Không gian – thời gian/ Khối lượng – năng lượng <p align="justify">– Newton cho rằng khối lượng và năng lượng là những cái được định vị và thực hiện trong không thời gian. Định luật bảo toàn năng lượng và khối lượng của ông đã bảo vệ cho lý thuyết này. <p align="justify">– Einstein cho rằng không – thời gian và khối lượng- năng lượng đồng nhất với nhau trong phương trình E=mc2. Chúng ta thường không cho rằng trọng lượng của một quả táo sẽ phụ thuộc vào không thời gian tồn tại của nó, mà thực ra nó đã uốn cong thời gian sát xung quanh nó. Khối lượng của vật đã nén không gian ở bề mặt vật đang xét khiến thời gian nở ra trong vùng gần khối lượng. Đó là nguyên nhân khiến người ở ngoài vũ trụ trẻ lâu hơn trên mặt đất. <p align="justify">– Khối lượng ảnh hưởng đến màu sắc, ánh sáng khi ở gần một vật sẽ dịch chuyển đến vạch màu lam. Einstein đưa ra kết luận: lực hấp dẫn có vẻ như là gia tốc trong không thời gian cong, tương tác với tương đương khối lượng – năng lượng trong 4 chiều và ánh sáng sẽ uốn cong khi chúng đi gần vật thể có khối lượng lớn. <p align="justify">Chương 23: Các dạng thức phi trọng lượng/ Các lực hấp dẫn <p align="justify">– Các tác phẩm của Manet, Degas luôn ở trong tình trạng vô trọng lượng, còn Marc Chagall thì vẽ những người đang bay… Tất cả đều thể hiện sự thoát khỏi lực hấp dẫn, hay khẳng định luật hấp dẫn là một ảo giác. <p align="justify">Chương 24: Khối lượng điêu khắc/ Không-thời gian bị uốn cong. <p align="justify">– Nghệ thuật đương đại phát triển mạnh ý tưởng thoát khỏi lực hấp dẫn với các cấu trúc điêu khắc kì dị. Tác phẩm “Merzbau” làm từ rác đã biểu hiện cấu trúc bên trong lấp dần đầy. Năm 1932 với “Bẫy tôm hù”, Calder đã tách tượng ra khỏi bệ đỡ. Năm 1960s, Robert Smithson lắp ghép những hòn đá thành dấu hiệu độc đáo của thiên hà, gán kết quả đất với sao trời, diễn tả về lực hấp dẫn xoắn cuộn không thể cưỡng được cáo vì sao. <p align="justify">– Nghệ thuật và vật lý đã mở đường cho khám phá bản chất của luật hấp dẫn và giải thích bí ẩn về thực tại. <p align="justify">Chương 25: Tôi/Chúng ta <p align="justify">– Làm thế nào mà nghệ sĩ tại tiên cảm được. Tác giả đưa ra giả định “zeitgecst”, một nhiễu động nào đó không xác định trong không khí đã ngưng tụ gây ra thay đổi đồng loạt. <p align="justify">– Khái niệm “cái tôi” kết thúc ở lớp da của chúng ta, và khi ra khỏi môi trường dó thì “không phải tôi”. Chính “cái tôi” này dẫn đến quan niệm rằng trí tuệ là một thứ riêng rẽ. <p align="justify">– Tác giả dùng thuyết tiến hóa, khoa họ não bộ và thần học. Qua nghiên cứu về cách đàn kiến hình thành, giao tiếp, phân bổ và lụi tàn, tác giả khẳng định rằng có một thứ gọi là “trí tuệ vũ trụ” mà nghệ sĩ có đủ trực giác nhạy cảm để có thể liên hệ. <p align="justify">Chương 26: Phải/Trái <p align="justify">– Tác giả đưa ra cấu tạo 2 bán cầu não: trái/ phải. Não trái phục vụ ngôn ngữ, tư duy trừu tượng, ảm giác về những con số và chuỗi hành động. Não phải phục vụ nhận biết hình ảnh tổng thể, ẩn dụ, thưởng thức âm nhạc tốt. <p align="justify">– Con người là loài tiến hóa cao nhát với một bộ não kép hoàn hảo <p align="justify">Chương 27: Không gian – Thời gian <p align="justify">– Sự tiến hóa của muôn loài không phải chỉ ở mặt vật chất mà còn ở nhận biết. Càng ở mức độ cấu tạo hoàn thiện hơn, loài vật nhận biết về không thời gian chuẩn xác hơn. <p align="justify">Chương 28: Dionysus/ Apollo <p align="justify">– Hai hình mẫu tư duy của não trái (Apollo) và não phải (Dionysus), sự đối kháng của nghiêm nghị và phóng túng, trực giác và lý trí, mà cụ thể nhất là thể hiện qua âm nhạc: classic và jazz. <p align="justify">Chương 29: Nghệ thuật/ Vật lý <p align="justify">– Trong thần thoại Hy Lạp có vị thữ thần “Techne” vừa liên quan đến“Technique” vừa gắn với nghệ thuật là động từ “tikein” (sáng tạo), nàng <p align="justify">là cảm hứng cho cả khoa học lẫn nghệ thuật. <p align="justify">– Đến gần đây các nhà khoa học đã chỉ ra trí óc có thể không phải ở dạng vật chất và nằm ngoài phạm vi của khoa học. Nghệ thuật mang tính cách mạng luôn tiên báo các sự việc xuất hiện vượt tầm thời đại. <p align="justify">– Năm 1974, Lawrence Weizkrantz, một bác xi nhãn khoa đã tìm ra: khả năng “thấu thị mù”. Chúng ta hoàn toàn có thể nhìn thấy được những thứ mà Vật lý không thể thay thế. <p align="justify"><b>ĐÁNH GIÁ VỀ CUỐN SÁCH “NGHỆ THUẬT VÀ VẬT LÝ”</b> <p align="justify">– Cuốn sách đã điểm xuyết một tiến trình tương tác chạy dọc suốt chiều dài lịch sử văn minh phương Tây của hai lĩnh vực: Nghệ thuật và Khoa học. Leonard Shlain đã làm được điều Leonard di Vinci tâm niệm: “Để có một tư duy hoàn hảo, cần phải rèn luyện khoa học của nghệ thuật và nghệ thuật của khoa học. Học cách để nhận biết và thấy rằng mọi thứ đều có sự nối kết với nhau” <p align="justify">– Mặc dù trước tuyết tương đối rộng của Einstein, các họa sĩ đã tiên cảm được nhiều điều và đi trước khoa học, nhưng sau đó, khoa học phát triển mạnh mẽ hơn rất nhiều và đã bỏ rơi nghệ thuật. Nghệ thuật, đặc biệt là nghệ thuật thị giác chỉ còn là sự mô phỏng của các học thuyết khoa học mới. Dường như Leonard Shlein vì quá yêu nghệ thuật đã không thể chấp nhận thực tế này. <p align="justify">– Tác giả đưa ra khái niệm “trí tuệ vũ trụ” để lý giải cho sự tương đồng trong cách khám phá thế giới của nghệ thuật và tương đồng, nhưng đây là một điều “bất khả tri” ở thời điểm ông viết quyển sách. Mới đây, những khám phá về sự toàn ảnh của vũ trụ và bộ não, người ta đã có thể lý giải phần nào về sự kết nối giữa cá nhân và vũ trụ vô biên.</p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-87433644522153563452015-11-26T16:23:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.423-08:00Ngày hội Dịch thuật Việt Nam 2015<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj_Q4emDiwh7zB_zZRK4uRbLixDUeUPo4ZC07kLMlq3-pNMqXE3LBe8p1ElMDeqYPAlQhOU8kO5cea4S6zHi0R3ubk1C8ZKfSsvaQHScyo9ny64C_daAHNyirnzrSG6hsOMKxmFr4N4g3E/s1600/VATI_YTF_TranslatorDay2015.jpg"> <p align="justify"><br></p><img title="clip_image001" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi80Q2zIT5zjOawNGLKa4aD5Q5z2lvB8I8mNAWjLY8wE3wz0NMKqCcp2Kih1s5iFshItZTfPGAGolJ0X78Kx09EMLeOkrQSKEO7uyyGB_0uFBWWeusVJTLyKk1-QPGVZfbB2o1L5r_cI-8/?imgmax=800" width="640" height="507"></a> <p>Kính gửi quý dịch giả đổng nghiệp, <p><a href="http://vati.com.vn/translator-day-ngay-hoi-cua-nganh-dich-thuat-viet-nam/">Ngày hội Dịch thuật Việt Nam 2015 ("Translator Day 2015") là một sự kiện định kỳ hai năm một lần do Câu lạc bộ Biên phiên dịch Việt Nam tổ chức tại Hà Nội</a> với chủ đề "<b>Ngành Dịch thuật trước thềm hội nhập"</b> nhằm tạo ra một diễn đàn dành cho những người làm biên phiên dịch và các doanh nhân, các giảng viên và các nhà nghiên cứu cùng chia sẻ kinh nghiệm, học hỏi lẫn nhau trong lĩnh vực ngôn ngữ, dịch thuật cũng như cập nhật thông tin và mở rộng mối quan hệ. </p> <a name='more'></a> <p> <p>Chương trình ngày hội sẽ được tổ chức theo hình thức của một ngày hội về dịch thuật và ngôn ngữ với những tham luận mang tính chuyên môn và những câu chuyện hậu trường dịch thuật. Cử tọa có thể tham gia giao lưu, đặt câu hỏi trực tiếp cho các diễn giả, chuyên gia về những vấn đề liên quan đến lĩnh vực dịch thuật và ngôn ngữ. Thông tin về chương trình và thủ tục đăng ký xem tại trang mạng chính thức của ngày hội: <a href="http://www.vati.com.vn/">www.vati.com.vn</a>. <p><b>Thời gian: 13:00-17:30 ngày 28/11/2015</b> <p><b>Địa điểm: Khách sạn Fortuna - 6B Láng Hạ, Hà Nội</b> <p><b>Đăng ký qua mạng: </b><b><a href="http://vati.com.vn/dang-ky/">http://vati.com.vn/dang-ky/</a> </b><b>(<a href="https://www.facebook.com/hoibienphiendichVN/photos/a.602649923090456.1073741825.128620147160105/1016963341659110/?type=3&theater--">khi đăng ký bằng hệ thống mạng xã hội vào khung giờ 20:00-21:00 các ngày 24-25-26/11/2015 sẽ được giảm 50% giá vé</a>)</b> <p><b>Diễn giả tiêu biểu:</b> <p>Bà Maneeratana Sawasdiwat Na Ayutthaya – Chủ tịch <a href="http://www.aati.asia/">Hiệp hội Công nghiệp Dịch thuật Châu Á</a> (AATI), hiện đang là giáo sư chuyên ngành Biên phiên dịch, khoa Khoa học Nhân văn, Đại học Công nghệ Rajamangala (Thái Lan). Không chỉ là giảng viên nổi tiếng trong ngành ngôn ngữ, bà còn thể hiện vai trò của mình với tư cách là chủ tịch và đồng sáng lập AATI, là diễn giả uy tín tại nhiều sự kiện về chủ đề biên phiên dịch trong và ngoài khu vực ASEAN. <a href="http://royin.rmutp.ac.th/">Bà cũng từng tham gia tổ chức nhiều ngày hội dịch thuật tại cơ sở đào tạo của mình</a>. <p>Ông Nickson Cheng – CEO Công ty <a href="http://www.translationsingapore.com/about-lingua-technologies/">Lingua Technologies International</a>, thành viên sáng lập Global Communication Business Group và thành viên Hiệp hội Công nghiệp dịch thuật châu Á (AATI), 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dịch thuật và bản địa hóa, là diễn giả của nhiều hội nghị quốc tế như Hội nghị Hiệp hội các Công ty Dịch thuật Liên minh Châu Âu (<a href="https://www.euatc.org/">EUATC</a>) và Thế giới Bản địa hóa (<a href="http://www.localizationworld.com/">Localization World</a>). <p><b>Thành phần tham gia:</b> Đại diện Đại sứ quán các nước tại Hà Nội, các tổ chức phi chính phủ (NGOs), các đơn vị, tổ chức trực thuộc VCCI, Hội doanh nghiệp vừa và nhỏ Hà Nội (HASMEA), các doanh nghiệp đa quốc gia hoặc liên doanh nước ngoài, các công ty dịch thuật, các trung tâm đào tạo ngoại ngữ, dịch giả tự do...<b> </b> <p>--- <p>Chương trình <a href="http://dichgiatre.blogspot.com/2013/12/hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu.html">"Ngày hội dịch thuật Việt Nam" ("Translator Day") do Hiệp hội Công nghiệp Dịch thuật Châu Á (AATI) phối hợp Câu lạc bộ Biên phiên dịch Việt Nam (VATI) & Công ty Dịch thuật toàn cầu ExperTrans Global đã từng được tổ chức vào năm 2013</a> (hay còn có tên gọi khác: <a href="http://www.expertrans.com/vi/translator-day-hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu/1016">Ngày hội dịch thuật quốc tế và ngôn ngữ</a>) với sự góp mặt của nhiều khách mời tiêu biểu trong đó có TS. Nguyễn Thị Như Ngọc (Trưởng Bộ môn Biên phiên dịch - <a href="http://nva.hcmussh.edu.vn/">Khoa Ngữ văn Anh, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Tp.HCM</a>) đại diện ban cố vấn Cộng đồng Dịch giả trẻ Tp.HCM tham gia vào Ban vận động Hội Biên phiên dịch Việt Nam. Khoa Ngữ văn Anh cũng là một trong các đơn vị đối tác chính của Cộng đồng Dịch giả trẻ trong các hoạt động hướng nghiệp dịch thuật tại khu vực phía Nam. <p>Chúng tôi hoan nghênh bất cứ cách thức hỗ trợ nào dành cho đoàn đại biểu của Cộng đồng Dịch giả trẻ của quý đồng nghiệp có quan tâm đến việc hỗ trợ cho sự kiện ý nghĩa này nhằm khuyến khích sự nhận thức sâu sắc hơn về dịch thuật như một nghề nghiệp ở Việt Nam. <p>Mọi thông tin vui lòng liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ <a href="mailto:dichgiatre@gmail.com">dichgiatre@gmail.com</a> hoặc <a href="mailto:info@youngtranslators.org">info@youngtranslators.org</a>. <p>Nguồn: <a href="http://dichgiatre.blogspot.com/2015/11/ngay-hoi-dich-thuat-viet-nam.html">http://dichgiatre.blogspot.com/2015/11/ngay-hoi-dich-thuat-viet-nam.html</a> <p>Phim tham khảo: <a href="https://youtu.be/p5xZbJIpLuE?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe">https://youtu.be/p5xZbJIpLuE?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe</a> <p><a href="https://youtu.be/CZcY9QU0dII?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe">https://youtu.be/CZcY9QU0dII?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe</a> <p><a href="https://www.youtube.com/playlist?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe">https://www.youtube.com/playlist?list=PLaGemYLkOPnJ-xQviBywqxBa12TQplJDe</a> <p>Thông tin tham khảo: <p><a href="http://dichgiatre.blogspot.com/2013/12/hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu.html">http://dichgiatre.blogspot.com/2013/12/hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu.html</a> <p><a href="http://vati.com.vn/translator-day-ngay-hoi-cua-nganh-dich-thuat-viet-nam/">http://vati.com.vn/translator-day-ngay-hoi-cua-nganh-dich-thuat-viet-nam/</a> <p><a href="http://www.expertrans.com/vi/translator-day-hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu/1016">http://www.expertrans.com/vi/translator-day-hoi-nghi-quoc-te-ve-dich-thuat-va-ngon-ngu/1016</a> <p>Thông tin các tổ chức tham gia: <p><a href="http://www.youngtranslators.org/">http://www.youngtranslators.org</a> <p><a href="http://nva.hcmussh.edu.vn/">http://nva.hcmussh.edu.vn/</a> <p><a href="http://www.aati.asia/">http://www.aati.asia/</a> <p><a href="http://royin.rmutp.ac.th/">http://royin.rmutp.ac.th/</a> <p><a href="http://www.translationsingapore.com/about-lingua-technologies/">http://www.translationsingapore.com/about-lingua-technologies/</a> <p><a href="https://www.euatc.org/">https://www.euatc.org/</a> <p><a href="http://www.localizationworld.com/">http://www.localizationworld.com/</a> <p> <iframe height="519" src="https://www.youtube.com/embed/p5xZbJIpLuE" frameborder="0" width="926" allowfullscreen></iframe><iframe height="519" src="https://www.youtube.com/embed/CZcY9QU0dII" frameborder="0" width="926" allowfullscreen></iframe> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-37015850272204628722015-11-26T16:19:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.447-08:00Tấm ảnh một đứa trẻ (*)<p align="justify">(Rút từ <a href="https://www.facebook.com/vinhtai.le.9?fref=ts">facebook của FB Lê Vĩnh Tài</a>) <p align="justify"><i>Tôi nhìn tấm ảnh một đứa trẻ<br>nhìn thấy cả phía sau đôi mắt nó<br>nhìn tờ giấy viết vội mấy chữ nó treo trước ngực<br>nhói hơn nỗi đau</i></p> <p align="justify"><i>nó đứng im<br>nhưng tôi biết trái đất vẫn đang quay<br>nghiêng một góc điên cuồng<br>những kẻ đang nhảy múa<br>sẽ không thấy sự tuyệt vọng của nó</i></p> <a name='more'></a> <p align="justify"><i></i></p> <p align="justify"><i>nó lặng lẽ giơ cao hai tay<br>nắm đấm nắm chặt lại<br>như thể sợ rằng nó sẽ<br>mất bình tĩnh nếu như thả lỏng hai nắm đấm</i></p> <p align="justify"><i>nụ cười của nó vẫn dịu dàng<br>và tôi nhìn thấy những nỗi buồn<br>của nó, chìm trong mỗi khớp xương</i></p> <p align="justify">(*) Nhan đề của Văn Việt.</p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-60223645830893061522015-11-26T16:18:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.490-08:00Về sự phê phán chủ nghĩa kỳ thị dân tộc trong Bắc hành tạp lục của đại thi hào Nguyễn Du<p align="justify"><b>Phạm Quang Ái</b><a href="#_ftn1_4750" name="_ftnref1_4750"><b>*</b></a><b><sup></sup></b> <p align="justify">Sau sự kiện chiến tranh biên giới Trung - Việt (17-02-1979), Nhà nước CHXHCN Việt Nam đã xuất bản không ít tài liệu phê phán tư tưởng bành trướng bá quyền của nhà cầm quyền Trung Quốc qua các thời kỳ. Về nghiên cứu văn học, năm 1981, Nhà xuất bản Khoa học xã hội đã xuất bản một công trình bề thế có nhan đề là <i>Văn học Việt Nam trên những chặng đường chống phong kiến Trung Quốc xâm lược</i> do Viện Văn học thuộc Ủy ban khoa học xã hội Việt Nam chủ trì biên soạn. Tập sách này đã cấp cho độc giả một cái nhìn toàn diện, sâu sắc về tinh thần chống phong kiến Trung Hoa xâm lược của dân tộc Việt Nam qua các thời kỳ. Và cũng trong công trình này, PGS Trương Chính, một trong những chuyên gia hàng đầu về văn học Trung Quốc và văn học Việt Nam trung cận đại, đã có bài viết công phu <i>Nguyễn Du và chuyện Trung Quốc</i>, khám phá nhiều khía cạnh quan trọng về tinh thần dân tộc và nhận thức của Nguyễn Du về đất nước và con người Trung Hoa trong <i>Bắc hành tạp lục</i>. Ở phần kết luận, học giả Trương Chính viết: "<i>Nhà thơ không triền miên ngây ngất trước những danh lam thắng cảnh. Ông chú ý nhiều nhất đến con người và cuộc đời trên đất nước Trung Hoa. Và lúc nào cũng xuất phát từ lập trường dân tộc đúng đắn và chủ nghĩa nhân đạo chân thành. Chính vì vậy, mà trong tình hình ngày nay, đọc lại Bắc hành tạp lục chúng ta tìm ra được những điều đáng nói</i>."<sup>(1)</sup>. </p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Tuy nhiên, trong "những điều đáng nói" về tập thơ, có một “điều” mà vị học giả đáng kính chưa chỉ ra (hoặc chưa tiện chỉ ra) là chủ nghĩa phân biệt, kỳ thị dân tộc của các tập đoàn phong kiến Trung Hoa mà Nguyễn Du đã đề cập đến trong tập thơ với một tinh thần phê phán sâu sắc, mạnh mẽ. <p align="justify">Trong lịch sử nhân loại, tư tưởng nước lớn, mưu đồ bành trướng và lối ứng xử “cá lớn nuốt cá bé” xuất hiện ở nhiều quốc gia, dân tộc tại các khu vực khác nhau trên thế giới. Điều tệ hại nhất là các thế lực cầm quyền đầy tham vọng trên đất nước Trung Hoa, qua các đời, đã gieo rắc trong các tầng lớp nhân dân của họ một tư tưởng tự tôn quá khích và tư tưởng kỳ thị dân tộc cực kỳ phản động. Theo GS Trần Đình Sử, ở Trung Hoa, quan điểm kỳ thị dân tộc xuất hiện từ thời cổ đại, qua các đời, đã ăn sâu trong tiềm thức của các giai cấp thống trị và nhiều tầng lớp xã hội: “<i>Gần đây vào mạng, tôi thấy người Trung Quốc rất tự hào với quan điểm sặc mùi tự kỉ trung tâm luận và kì thị chủng tộc cổ lỗ sĩ là phân biệt “Hoa Di” (Hoa Di chi biện), trong đó Trung Quốc được xem là trung tâm của thiên hạ, các dân tộc xung quanh bị miệt thị là “tứ di”. Tứ Di ấy gồm: Đông Di là Nhật Bản, Triều Tiên, Di châu; Bắc Địch gồm Hung Nô, Tiên Tỳ, Khiết Đan, Mông Cổ; Nam Man là An Nam; Tây Nhung là các tộc người phía Tây Hoa Hạ. Một quan điểm từ thời cổ đại mà theo nhãn quan văn hóa hiện đại, theo hiến chương Liên hiệp quốc thì đã phải vứt vào sọt rác từ lâu rồi, thế mà nhiều người đang ra sức làm sống dậy</i>.”<sup>(2)</sup> <p align="justify">Từ thời Hạ Vũ, người Trung Quốc đã gọi các tộc người xung quanh là “Tứ Di”, tức là những giống người man di mọi rợ, chưa có “văn hóa” (sic!) như người Hoa. Từ đó về sau, các nhà tư tưởng Trung Hoa không đời nào mà không có người phát ngôn cho thứ quan điểm thiển cận và nguy hiểm đó. Thậm chí, họ coi người Di không bằng cầm thú.<sup>(3)</sup> Cũng với tư tưởng tương tự, vào nửa đầu thế kỷ XX, Hitler đã đã phát động chủ nghĩa phát-xít ở nước Đức và đẩy nhân loại vào cuộc đại tàn sát chiến tranh thế giới thứ II, giết chết gần trăm triệu sinh mạng nhân loại, đẩy nhiều dân tộc đến bờ vực của sự diệt vong. <p align="justify">Chính từ tư tưởng phản động này, các thế lực cầm quyền ở Trung Hoa các đời đã đẩy lên thành chủ nghĩa bành trướng, phát động nhiều cuộc xâm lăng đẫm máu với các lân bang. Và dân tộc Việt Nam, từ trước công nguyên và suốt trong trường kỳ lịch sử hàng ngàn năm lập quốc đã trở thành nạn nhân của cái chủ nghĩa quái gở, tàn độc đó. <p align="justify">Tháng 2 năm Quý Dậu (1813), Nguyễn Du được thăng Cần Chánh Điện học sĩ rồi có chỉ sai làm Chánh sứ tuế cống (lễ cống hàng năm) cùng với các ông Đàm Ân hầu, Thiêm sự bộ Lại và Phong Đăng hầu, Thiêm sự bộ Lễ đi sứ Trung Quốc.<sup>(4)</sup> Trên đường đi sứ sang Trung Quốc, Nguyễn Du lại có dịp thăm lại Thăng Long. Bạn bè ở Thăng Long mở tiệc đưa tiễn ở dinh Tuyên Phủ, có gọi mấy chục Nữ nhạc đến giúp vui. Trong đám nữ nhạc, Nguyễn Du nhận ra một người mà 20 năm trước, khi ông từ Thái Bình lên thăm ông anh Nguyễn Nễ đang làm quan cho nhà Tây Sơn ở Thăng Long, ông đã dược nghe người đó đã hát hầu cho quan quân Tây Sơn. Bây giờ thấy người ca nữ tài sắc năm xưa dung nhan tiều tuỵ, ông chạnh lòng nghĩ tới việc thế sự đổi thay, buồn bã thốt lên: "Than ôi! Sao người ấy đến nỗi thế? Tôi bồi hồi không yên, ngẩng lên cúi xuống, ngậm ngùi cho cảnh xưa nay". Ông còn đau lòng hơn khi đi qua dinh thự nhà mình tại phường Bích Câu. Nhà cũ không còn, Cung vua, Phủ chúa đã thành đường cái quan. Những cô gái đẹp mà mình quen biết đã đi lấy chồng, những bạn trai chơi thân ngày trước thì đã thành các ông già. Chứng kiến cảnh cũ, ông thấy tiếc thương, đau xót cho sự biến đổi của cuộc đời. Ông đã phổ lòng cảm thương vô hạn trước cảnh vật đổi sao dời vào 3 bài thơ về Thăng Long: <i>Long thành cầm giả</i> <i>ca</i>, <i>Thăng Long</i> (nhị thủ) và <i>Ngộ gia đệ cựu ca cơ.</i> <p align="justify">Từ giã Thăng Long với bao kỷ niệm bi thương về một thời, Nguyễn Du cùng sứ đoàn đặt chân lên vùng biên ải giữa hai nước. Tại đây, ông bắt gặp ngay bóng dáng của kẻ thù truyền kiếp của dân tộc Việt Nam. Đó là Mã Viện, kẻ đã dìm cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng (tháng 3 năm 40 – tháng 2 năm 43 sau Công nguyên) trong biển máu và cũng chính vì hắn mà dân tộc Việt Nam đã phải kéo dài thêm gần 900 năm nô lệ phong kiến Trung Hoa. Hai bên cửa ải Trấn Nam quan, có không ít dấu tích ghi tội ác của y. <p align="justify">Dấu tích đầu tiên của Mã Viện mà Nguyễn Du bắt gặp là miếu thờ hắn ở Giáp Thành. Giáp Thành có tên Nôm là thành Kép, ở phía nam ải Chi Lăng. Nhà thơ làm bài <i>Giáp Thành Mã Phục Ba miếu </i>là để châm biếm cái thói hung hãn, khát máu và tham danh của Mã. Năm hắn đã 60 tuổi, gân cốt đã suy, đáng lẽ nên yên hưởng tuổi già vui vầy cùng con cháu sau bao nhiêu năm trận mạc, nhưng hắn vẫn xăng xái xin vua đi đánh dẹp người Di ở xứ Man Động (nay thuộc tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc). Trong bài <i>Giáp Thành Mã Phục Ba miếu, Nguyễn Du</i> kể rằng: vua Hán thương hại không cho Mã Viện đi đánh nhau, nhưng hắn vẫn mặc giáp nhảy lên ngựa để chứng tỏ mình còn khoẻ, để “chuốc lấy nụ cười của nhà vua ở sân điện” với lời khen: “Quắc thước tai thị ông” (Ông này còn quắc thước lắm). Trong khi gắng sức tàn để mua lấy cái danh hão thì hắn “Đâu biết nỗi xót thương của anh em ở xóm làng”. Em họ Viện là Thiếu Du từng khuyên hắn rằng: “Kẻ sĩ chỉ cần lo cơm áo cho đủ, làm người tốt ở trong làng mà giữ mồ mã, vườn tược, không cần phải vất vả đi kiếm công danh mà khổ thân; ngoài cơm áo ra là thừa cả”. Tuy thế, Mã Viện chỉ là một tên tướng võ biền, đầu óc xám xịt tư tưởng kỳ thị dân tộc, suốt đời mê muội vì công danh, sẵn sàng “lấy da ngựa bọc thây” (câu nói nổi tiếng lúc bình sinh của Mã) để làm công cụ đắc lực cho tập đoàn bành trướng xâm lược nhà Hán. Nguyễn Du không chỉ coi thường hắn mà còn chế nhạo một cách sâu cay sự ngạo mạn đáng ghét của hắn (một biểu hiện của tư tưởng kỳ thị) qua việc hắn cho dựng cột đồng ở biên giới Trung-Việt và khắc hàng chữ “Đồng trụ chiết, Giao Chỉ diệt” (Cột đồng gãy, nước Giao Chỉ sẽ bị diệt). Rốt cuộc, cột đồng và lời nguyền của hắn cũng “chỉ có thể lừa được đàn bà con gái Việt”. Giao Chỉ không bị diệt, cột đồng bị dân Việt ném đá chôn lấp và Mã Viện thì chết không có đất chôn. Số là, khi Mã đi đánh Giao Chỉ về có chở theo mấy xe hạt ý dĩ để làm thuốc chống phù thũng (căn bệnh do lam chướng xứ Lĩnh Nam gây ra), có kẻ ghét hắn, tố cáo với vua rằng hắn chở giấu ngọc trai về làm của riêng nên vua Hán Quang Vũ nổi giận đòi trị tội. Bởi vậy, khi hắn chết trận, vợ con không dám đem xác về quê, đành phải vùi lấp sơ sài ở phía tây Giáp Thành. Kết thúc bài thơ, người đọc ngỡ như nhà thơ đang đứng trước miếu mà hỏi vong hồn hắn một cách xách mé: “Tính danh hợp thướng Vân Đài hoạ/Do hướng Nam trung sách tuế thì” (Họ tên ông chỉ đáng được ghi ở gác Vân Đài/Cớ sao lại đòi nước Nam hằng năm cúng tế). Thì ra, hắn là một vong hồn bơ vơ. Tuy có nhiều công trạng với Hán triều, nhưng do Mã có con gái làm hoàng hậu nên để tránh tiếng, vua không cho vẽ hình, ghi tên hắn ở gác Vân Đài (nơi đặt chân dung và ghi tên 28 công thần nhà Hán). Người Hán đã không tôn thờ Mã Viện thì lẽ nào người Việt lại đi cúng tế một kẻ thù như hắn? Ngoài cái ý vị mỉa mai, chua chát, bài thơ này còn là một tiếng nói cảnh tỉnh với người dân Việt: chớ có mê tín mà đi cúng tế vong hồn của một kẻ cướp nước! <p align="justify">Bước chân vào cửa ải, Nguyễn Du có ngay bài thơ <i>Quỷ môn quan. </i>Quỷ môn quan là tên người Trung Quốc dùng để gọi Trấn Nam quan (người Việt gọi là ải Chi Lăng), một cửa ải hiểm yếu ở phía Nam núi Đầu Quỷ. Sở dĩ người Trung Quốc gọi như vậy vì đây là nơi từng xảy ra nhiều trận chiến khốc liệt, gây chết chóc rùng rợn, lắm ma nhiều quỷ, khiến họ phải hãi hùng ta thán: “<i>Quỷ môn quan, Quỷ môn quan/Thập nhân khứ, nhất nhân hoàn</i>” (Quỷ môn quan, Quỷ môn quan/Mười người qua, chỉ có một người trở lại). Nguyễn Du cũng không chỉ lần đầu tới đây. Mùa đông năm Quý Hợi (1803), ông đã từng vâng mệnh lên Quỷ môn quan đón sứ nhà Thanh sang sắc phong cho vua Gia Long. Và nhà thơ đã ghi lại cảm xúc của mình về cửa ải này trong bài <i>Quỷ môn đạo trung</i> (Trên đường qua Quỷ môn) bằng những câu thơ nghe rất thê lương: <p align="justify">Đường khe đá ở Quỷ môn từ chân mây mà ra, <p align="justify">Khách đi đường xa về nam như muốn đứt hồn. <p align="justify">Gió đông qua những hàng cây thổi vào ngựa tiễn, <p align="justify">Trăng lặn xuống sau dãy núi, đêm nghe tiếng vượn kêu… <p align="justify">Dẫu đã có trải nghiệm 10 năm trước, nhưng lần này qua ải Quỷ môn, Nguyễn Du vẫn không tránh khỏi tâm trạng thảng thốt, ám ảnh về một cảnh tượng còn đầy vết tích chinh chiến, chết chóc. Phần đầu bài thơ <i>Quỷ môn quan</i>, nhà thơ ghi lại cái cảm giác rợn ngợp, bi thương về chốn tử địa truyền đời: <p align="justify">Núi liền nhau đỉnh cao vút tận mây xanh, <p align="justify">Đầu cửa ải này là nơi phân ranh giới Bắc Nam. <p align="justify">Chốn này có tiếng hiểm nguy như thế, <p align="justify">Đáng thương cho vô số người vẫn phải qua lại. <p align="justify">Bụi rậm lấp đường, rắn cọp ẩn nấp, <p align="justify">Khí lam chướng đầy đồng, quỷ thần nhóm họp. <p align="justify">Kết thúc bài thơ, tác giả lại hỏi một cách mỉa mai: “<i>Chung cổ hàn phong xuy bạch cốt/Kỳ công hà thủ Hán tướng quân?</i>” (Từ xưa gió lạnh thổi xương trắng/Tướng nhà Hán lấy gì để được tiếng là lập kỳ công?). Tướng nhà Hán mà Nguyễn Du nói ở đây chính là Mã Viện. Qua cái cửa ải “<i>mười người đi chỉ một người trở lại</i>”, quân lính phơi xương trắng dưới gió lạnh sương sa đã nghìn năm thì sự đại thắng xưa kia của Mã, dưới mắt Nguyễn Du, thực ra là đại bại. Tuy câu thơ của Nguyễn Du có mượn ý từ một câu thơ cổ “<i>Nhất tướng công thành vạn cốt khô</i>” (Sự thành công của một ông tướng đổi bằng hàng vạn bộ xương khô) nhưng cảm xúc bi phẫn của ông thì lại được dấy lên từ thực tế của vùng đất chết Quỷ môn quan. Có lẽ, những ám ảnh thực tế này đã góp phần giúp Nguyễn Du viết nên câu thơ bất hủ trong kiệt tác <i>Văn tế thập loại chúng sinh</i>: “Gió mưa sấm sét đùng đùng/Giải thây trăm họ làm công một người”. <p align="justify">Qua ải Quỷ môn, tưởng đã dứt khỏi ám ảnh về tên giặc già họ Mã, nào ngờ lúc qua ghềnh Đại Than trên đoạn sông Ninh Minh ở phủ Thái Bình, tỉnh Quảng Tây, nhà thơ lại tiếp tục bị hắn ám. Vẫn với giọng điệu mỉa mai, châm biếm, ông lại tạc tiếp cho Mã một tấm “bia miệng” <i>Đề Đại Than Mã Phục Ba miếu </i>(Đề miếu Mã Phục Ba ở Đại Than). Bốn câu đầu bài thơ, thi hào nhấn mạnh rằng: cái công khuyển mã đi bình định cõi Nam của hắn theo lẽ thường thì cũng bằng thừa, chỉ mua được sự đàm tiếu của đương thời và hậu thế. Ở bốn câu tiếp theo, sự châm biếm của tác giả đã được nâng lên một tầm khác, không phải là mỉa mai nữa mà là sự nhiếc móc sâu cay: <p align="justify">…Sóng gió ở Đại Than còn lưu “công trạng” ngày trước, <p align="justify">Cây tùng cây sam cạnh ngôi miếu cổ cách xa quê nhà. <p align="justify">Chiều tà, dưới lớp gai góc phía tây thành, <p align="justify">Chẳng hay, lời hối xưa ở hồ Dâm Đàm như thế nào rồi? <p align="justify">Cây tùng, cây sam cạnh miếu Viện là những vật tượng trưng cho danh vọng, uy nghi. Người Trung Hoa trước Viện là Hạng Vũ từng nói “Giàu sang mà không về làng cũ thì cũng như mặc áo gấm đi đêm”. Viện chẳng những không được triều đình vinh danh mà đến nắm xương tàn cũng không đem được về bản quán, vong hồn bơ vơ nơi đất khách, cách quê hàng vạn dặm. Thật không có nỗi nhục nào hơn. Bởi vậy, tác giả mới hỏi “móc” vong hồn Viện về lời “di hối” năm xưa. Nguyên lúc Viện đem quân sang Lĩnh Nam đánh quân Hai Bà mãi mà không được, bèn lui về đóng ở hồ Lãng Bạc (tức là hồ Dâm Đàm), một vùng đất trũng ngập nước ở khoảng dưới chân núi Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh ngày nay. Khi trông thấy lam chướng bốc lên ngùn ngụt trên mặt hồ, khiến cho những con diều hâu bay lượn trên hồ nhiễm phải mà rơi xuống chết tươi thì Viện nhớ lại lời khuyên “…ngoài cơm áo ra là thừa cả” của người em họ và y lấy làm hối hận nói: “Nay nghĩ lại lời Thiếu Du mới thấy đúng nhưng không làm sao được nữa”. <p align="justify">Kết cục của Mã Viện cũng là kết cục thảm hại của những kẻ coi thường Di, Địch, đem quân vào chốn trọng địa nước người. Tác giả hỏi về lời “di hối” của Mã Viện dường như không chỉ nhằm nhiếc móc hắn mà còn cảnh cáo những tên theo chủ nghĩa kỳ thị đang nuôi mưu đồ xâm lược nước ta về sau. <p align="justify">Ngoài ba bài thơ trực tiếp châm biếm, đả kích Mã Viện nói trên, nhà thơ còn có hai bài gián tiếp ám chỉ tên tướng này trong sự kiện xuống thác Đại Than. Đó là bài <i>Vãn há Đại Than tân lạo bạo trướng chư hiểm câu thất</i> (Chiều xuống thác Đại Than, lũ mới tràn về, tất cả các quảng nguy hiểm đều ngập nước) và bài <i>Hạ than hỷ phú</i> (Thơ mừng khi xuống khỏi thác). Đại Than là một thác dữ trên sông Ninh Minh, lại do mưa lụt tràn về nên các quãng nguy hiểm bị ngập, nước càng chảy xiết, do đó không biết đâu mà tránh, nguy hiểm lại tăng thêm gấp bội. Đi qua thác vào thời điểm ấy, tác giả tỏ ra hoang mang, tuyệt vọng: <p align="justify">Đêm qua, nước sông ngân từ trên trời đổ xuống, <p align="justify">Sông nước mênh mông, bờ sông ngập bằng. <p align="justify">Không tin quỷ thần có thể cứu giúp, <p align="justify">Đến cả rồng cọp cũng mất hết linh thiêng… <p align="justify">Trước sông nước, ghềnh thác hiểm dữ ở Đại Than, nhà thơ than thở, hối hận: <p align="justify"><i>Bình cư bất hội giảng trung tín</i> <p align="justify"><i>Đáo xứ vô phương tề tử sinh</i>. <p align="justify">(Ngày thường không biết nói chuyện “trung tín”, <p align="justify">Thì đến chổ hiểm nguy cũng đành coi sống chết như nhau) <p align="justify">Câu thơ này Nguyễn Du lấy ý từ câu thơ của nhà thơ Đường Giới đời Tống: “<i>Bình sinh thượng trung tín/Kim nhật nhiệm phong ba</i>” (Ngày thường coi trung tín là trên hết/Hôm nay dẫu sóng to gió lớn cũng không sợ) nhưng dùng với nghĩa ngược lại. Có thật lúc “bình cư” nhà thơ không nói chuyện “trung tín” không? Chắc là không. Ở bài thơ <i>Ninh Minh giang chu hành </i>(Đi thuyền trên sông Ninh Minh) làm trước đó, ông từng tâm sự “<i>Trung tín đáo đầu vô túc thị/Bất tín xuất môn giai uý đồ/Thí vọng thao thao thử giang thuỷ</i>” (Giữ trung tín nhưng rốt cuộc không đủ cậy nhờ/Nếu không tin câu “ra khỏi cửa đều là con đường nguy hiểm”/Thì hãy thử nhìn dòng sông cuồn cuộn chảy này). Như thế là đã rõ. Lòng “trung tín” của Nguyễn Du chỉ có giá trị ở quê hương, đất nước mình chứ không có tác dụng gì ở xứ người. Vả lại, quỷ thần ở nơi thác dữ này lại là Mã Viện, kẻ thù của dân nước mình, hắn không thể phù hộ cho ông, một người đã từng biếm trích hắn. Cũng với ý ngược đó, ông đẩy suy nghĩ của mình xa hơn: “Cánh hữu hiểm hy nhiêu thập bội/Ngô tương hà dĩ khấu thần minh?” (Vẫn còn có chổ hiểm nguy gấp mười lần/Ta lấy gì để xin với thần minh). Nghĩ thông như vậy, nên ông chẳng còn sợ nữa, cứ phó mặc số phận, xem sống chết như nhau, không vì cầu sống mà đi xin với loại “thần minh” như Mã Viện. Khi đã an toàn qua khỏi thác, ông viết bài <i>Hạ than hỷ phú</i> (Thơ mừng xuống khỏi thác) để giải bày tâm trạng sau khi thoát hiểm. Bản thân nhà thơ thì không tin, nhưng vì để động viên sứ đoàn nên ông vẫn phải: “<i>Tâm hương bái đảo tướng quân từ</i>” (Lòng thành dâng hương cầu khấn trước đền tướng quân). Thâm tâm ông vẫn là bất chấp, phó mặc cho số phận: “<i>Nhất trạo trung lưu tứ sở chi</i>” (Một mái chèo giữa dòng mặc cho nó trôi đi). Nhưng khi đã qua khỏi thác, ông mới biết “<i>xà</i> <i>hổ bất thị uy</i>” (rắn cọp không ra oai) được là nhờ “<i>Vạn chu tùng thụ tăng nhân ốc</i>” (Chổ muôn cụm tùng kia là nơi nhà sư ở). Tức là phía dưới thác có chùa, có Phật. Phật không phải của Trung Hoa, Phật là của thiên hạ, là đấng từ bi hỷ xả cứu người chứ không phải là “loài xà hổ ra oai”, loại quỷ thần sở tại hại người như Mã Viện. Trong lúc thập tử nhất sinh, tâm thức tác giả vẫn ám ảnh rằng loại người như Mã Viện, lúc sống đã gây tội ác với “Tứ Di”, lúc chết rồi vẫn còn tiếp tục hại người. <p align="justify">Như vậy, cả hiển ngôn và hàm ngôn, Nguyễn Du đã dành đến năm bài thơ để châm biếm, đả kích tên tướng xâm lược khát máu Mã Viện, hiện thân của tư tưởng kỳ thị dân tộc và bành trướng xâm lược Trung Hoa. <p align="justify">Trên đường đi sứ, Nguyễn Du thăm mồ mả, viếng đền miếu nhiều trung thần nghĩa sĩ, văn nhân Trung Hoa. Nhưng đặc biệt, ông có để lại một bài thơ viếng mộ một con vật, bài <i>Kỳ lân mộ </i>(Mộ kỳ lân). Viếng mộ một con vật nhưng nhà thơ đã dùng một bài thơ dài 29 câu viết theo lối cổ phong trường thiên. Đây là thể thơ không bị bó buộc bởi niêm luật và số câu. Chọn thể thơ này, tác giả dễ nói được hết cảm xúc, suy nghĩ của mình. Theo truyền thuyết Trung Hoa, kỳ lân là con thú nhân nghĩa, nó xuất hiện là báo hiệu điềm lành, thiên hạ thái bình thịnh trị. Khi qua tỉnh Hà Bắc để lên Yên Kinh, nhà thơ bắt gặp mộ bia con kỳ lân. Hỏi ra, ông mới biết rằng, vào năm Vĩnh Lạc thứ tư đời Minh Thành Tổ, có người bắt được con kỳ lân đem lên kinh dâng vua nhưng dọc đường con thú bị chết, quan chức địa phương sai chôn cất tử tế và lập bia mộ. Nghe chuyện, nhà thơ cảm khái: <p align="justify">Ôi kỳ lân! Tìm đâu thấy mày? <p align="justify">Ôi kỳ lân! mày là giống vật báo điềm lành ở trên trời, <p align="justify">Mà nay thịt xương mặc cho sâu kiến đục khoét. <p align="justify">Ôi kỳ lân! Thân mày sao khổ thế? <p align="justify">Nhà thơ than khóc cho con kỳ lân vì nó xuất hiện không đúng nơi, đúng lúc để đến nỗi chết uổng. Bởi thái bình thịnh trị là thứ ước mơ xa xỉ ở Trung Hoa vào thời Minh Thành Tổ cầm quyền. Minh Thành Tổ có tên là Chu Đệ, con trai thứ sáu của Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương, người đã lãnh đạo nhân dân Trung Hoa đánh đổ ách thống trị Nguyên-Mông. Chu Đệ vốn được phong vương ở đất Yên, thường gọi là Yên vương Đệ. Hắn là kẻ vô cùng nham hiểm, tội ác chồng chất. Hắn cướp ngôi của cháu, tiêu diệt hàng vạn người chống đối, sau đó đã gây ra các cuộc chiến tranh xâm lược ngoại bang, đẩy hàng trăm vạn người dân vào chổ dầu sôi lửa bỏng. Chính hắn đã phát động cuộc chiến tranh xâm lược Đại Việt, nô dịch dân tộc ta hai mươi năm. Theo sử sách đương thời, hắn đã lệnh cho đội quân xâm lược tàn sát, cướp bóc dân ta một cách dã man, huỷ hoại nền văn hoá nước ta, huỷ hoại cả môi trường sống của dân tộc ta<sup>(5)</sup>. Trong <i>Bình Ngô đại cáo</i>, Nguyễn Trãi đã tố cáo tội ác của “quân cuồng Minh”<i> </i>là “<i>Bại nghĩa thương luân càn khôn cơ hồ dục tức</i>” (Làm bại hoại nhân nghĩa, tổn thương luân lý đến mức trời đất không thể chuyển vần được nữa). Bằng một giọng điệu đầy phẫn nộ, Nguyễn Du đã dành sáu câu thơ để lên án những tội ác nói trên của Yên vương Chu Đệ: <p align="justify">Huống nữa Yên Đệ là người thế nào, <p align="justify">Cướp ngôi của cháu để tự lập làm vua, y không phải là vua nhân từ. <p align="justify">Để hả một cơn giận y giết cả mười họ người ta, <p align="justify">Giết trung thần bằng cách đánh bằng gậy lớn và nấu vạc dầu lớn. <p align="justify">Trong năm mươi năm giết trên trăm vạn mạng người, <p align="justify">Xương trắng chất thành núi, đất ngập máu. <p align="justify">Từ sự căm hận tên bạo chúa, nhà thơ lên án cả con kỳ lân: <p align="justify">Nếu mày vì kẻ ấy mà hiện ra, <p align="justify">Thì mày cũng chỉ là đồ yêu quái có gì đáng quý? <p align="justify">Dường như, nhà thơ cảm thấy kết tội linh vật như thế thì oan cho nó, nên ông suy nghĩ theo hướng khác: <p align="justify">Hay là mày không nỡ sống để trông thấy cảnh chém giết, <p align="justify">Nên đến chốn này mày đã bỏ mình trước. <p align="justify">Và Nguyễn Du đã kết bài thơ bằng hai ý rất sâu sắc: <p align="justify">Than ôi! Kỳ lân là loài thú có đức nhân, <p align="justify">Trên đời chẳng thấy nên cho là điềm lành. <p align="justify">Thấy rồi chẳng qua cũng như loài chó dê. <p align="justify">Nếu bảo kỳ lân là do thánh nhân mà hiện ra, <p align="justify">Thì thời ấy sao không sang dạo chơi ở phương Nam? <p align="justify">Thì ra, trong suy nghĩ của nhà thơ, “kỳ lân” chỉ là biểu tượng hão huyền về điềm lành thái bình thịnh trị mà bọn phong kiến Trung Hoa đưa ra để loè bịp dân chúng. Nếu có một linh vật như thế thì sao lại hiện ra ở cái đất nước luôn động loạn, tàn sát lẫn nhau như đất nước Trung Hoa? Trong khi ở phương Nam thời ấy có bậc thánh nhân là Lê Lợi ra đời để cứu chúng sinh khỏi tay bọn “cuồng Minh” vô đạo mà nó không xuất hiện? <p align="justify">Nhà thơ đã đứng trên lập trường dân tộc và nhân đạo để phê phán một cách sâu sắc, mạnh mẽ một trong những kẻ độc tài, tàn bạo và thâm hiểm nhất của Trung Hoa, đồng thời thể hiện niềm tự hào dân tộc chính đáng của mình. <p align="justify">Ngoài hai kẻ xâm lược điển hình của chủ nghĩa kỳ thị dân tộc, chủ nghĩa bành trướng mà Nguyễn Du đã tập trung vạch mặt này, trong tập thơ, còn nhiều chổ ông khéo léo đả phá tư tưởng “Hoa Di chi biện”. Ở bài <i>Tam Giang khẩu đường dạ bạc</i> (Đêm đậu thuyền ở cửa sông Tam Giang), giữa sông núi điệp trùng, hiểm trở vùng Tây Việt (Quảng Tây), tác giả thấy ấm lòng trước cảnh “<i>Đồng chu Hồ Việt các tương thân</i>” (Cùng thuyền, người Hồ và người Việt đều thân nhau). Trong cảnh mưa chiều ở Thương Ngô, nhà thơ lại cảm thấy “Chiếc thuyền nhỏ hẹp khó qua được miền Hoa Hạ/Tóc để búi to, dài tự biết mình là người Di”. Càng đi sâu vào đất nước Trung Hoa, Nguyễn Du càng thấy lạ lẫm. Cảnh lạ, y phục, phong tục khác biệt đã khiến ông liên hệ đến cái tư tưởng “Hoa Di chi biện” mà ông từng biết qua sách vở cũng như sự đối xử của họ đối với dân tộc mình trong trường kỳ lịch sử. Đi thuyền trên sông Ninh Minh (<i>Ninh Minh giang chu hành</i>), trải qua nhiều ghềnh thác hiểm nguy khiến những suy ngẫm về con người và đất nước “thiên triều” của nhà thơ “quánh” lại thành một mặc cảm: <p align="justify">Mọi người đều nói đường trên Trung Hoa bằng phẳng, <p align="justify">Hóa ra đường Trung Hoa là thế này! <p align="justify">Sâu hiểm quanh co giống lòng người, <p align="justify">Nguy vong nghiêng đổ đều do ý trời. <p align="justify">Không chỉ một lần nhà thơ thấy bất ngờ khi chứng kiến những cảnh tượng trái ngược với những gì mình từng biết, từng hình dung về đất nước của “thiên tử”. Cũng trong dịp đi qua tỉnh Quảng Tây, Nguyễn Du nhìn thấy tận mắt thảm cảnh hai ông cháu người hát rong xin ăn ở phủ Thái Bình, ông tự hỏi một cách chua chát: “Thường chỉ nghe Trung Hoa ai cũng no ấm/ Ngờ đâu Trung Hoa cũng có người như thế này?”. Cảnh bốn mẹ con người ăn xin mà ông chứng kiến và mô tả lại trong bài thơ <i>Sở kiến hành</i> lại còn thê thảm gấp bội. Bên cạnh những nghịch cảnh nhân sinh mà ông đã chứng kiến và lên tiếng tố cáo, còn có những nghịch lý về văn hóa mà ông cũng rất bất ngờ và bất bình. Ở Quế Lâm, nhà thơ viếng ông Các bộ họ Cù (Thúc Trĩ), một trung thần nhà Minh đã tuẫn tiết khi thành Quế Lâm, nơi ông này được giao trấn giữ, bị quân Thanh đánh hạ. Nhìn cảnh khói tàn hương lạnh nơi di tích vị trung thần, tác giả không nén nỗi xót thương, chua chát hỏi: “Ai bảo nước Trung Hoa trọng tiết nghĩa/Sao ở đây hương khói lại vắng tanh thế này?” (<i>Quế Lâm Cù Các bộ</i>). Một đất nước mà cuộc sống người dân như thế, lễ nghĩa, văn hóa như thế, kẻ cầm quyền cường bạo như thế, liệu có phải là trung tâm văn hiến, tinh hoa của thiên hạ như bọn cầm quyền ở đó từng rêu rao một cách cao ngạo hay không? <p align="justify">Về sự phê phán trực diện chủ nghĩa kỳ thị dân tộc, bài thơ bộc lộ rõ nhất quan điểm phê phán của Nguyễn Du là bài <i>Quản Trọng Tam Quy đài</i>. Quản Trọng là tể tướng nước Tề thời Xuân Thu, có công làm cho nước Tề giàu mạnh, chín lần họp chư hầu, làm bá chủ thiên hạ. Ông ta được Tề Hoàn Công tôn làm Thượng phụ, về già xây đài Tam Quy. Về chính sự, Quản Trọng bị Khổng Tử phê phán là khí độ nhỏ nhen, xa xỉ và vô lễ; Á thánh Mạnh Tử chê là sự nghiệp tầm thường. Tuy nhiên, chủ trương “<i>Tôn Hoa nhương Di</i>” (Đề cao Hoa hạ, bài xích tứ Di) của Quản lại được Khổng Khâu hết lời khen ngợi. Tất cả những điều này, đều được tác giả <i>Bắc hành tạp lục</i> gợi nhắc lại trong bài thơ <i>Quản Trọng Tam Quy đài</i> với một giọng điệu mỉa mai: <p align="justify">Đài cũ chìm lấp, cỏ mọc tràn lan <p align="justify">(Ông) đã từng giúp Tề Hoàn Công làm nên nghiệp bá một thời. <p align="justify">Trong các quận huyện không còn chín lần họp chư hầu nữa, <p align="justify">Trên đá phủ rêu còn ghi chữ “Tam Quy”. <p align="justify">Ở triều đình khéo hợp lòng vua, <p align="justify">Chết rồi, rốt cuộc bị chê là tể tướng tầm thường…. <p align="justify">Điều đáng lưu ý là trong sáu câu thơ nói về Quản Trọng trong phần đầu bài thơ, tác giả kết cấu theo lối tương phản: xưa nay, trước sau. Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh hoang phế của đài Tam Quy. Theo sách <i>Đông Chu liệt quốc</i>, khi Tề Hoàn Công đã chinh phục, đánh đuổi được các nước Di Địch, làm bá chủ chư hầu thì trở nên kiêu ngạo, xây dựng cung điện nguy nga, món gì cũng sang trọng như đồ dùng thiên tử nhà Chu. Thấy vậy, Quản Trọng cũng tự mình đắp đài Tam Quy với ý nghĩa là ba thứ quy thuận mình: dân quy, chư hầu quy và mọi rợ quy. Lại còn dựng tắc môn che cửa, lập phạn điếm để tiếp sứ thần các nước. Thấy chướng mắt, Bão Thúc Nha, một hiền thần của Tề Hoàn Công và là bạn thân của Quản Trọng, nghi hoặc hỏi: “Vua xa xỉ, mình cũng xa xỉ, vua tiếm phạm, mình cũng tiếm phạm sao phải?”. Quản Trọng bèn xảo biện để lấp liếm rằng: làm như vậy là để chia bớt tiếng xấu của vua. Nhưng thực chất là ông ta hùa theo chủ mình và tỏ ra đắc chí về sự thành công của chủ trương “<i>Tôn Hoa nhương Di</i>”. Song cái sự nghiệp “<i>Tằng dĩ Hoàn Công bá nhất thì</i>” (Từng giúp Tề Hoàn Công làm bá chủ một thời) đó chỉ còn “<i>Cựu đài nhân một thảo ly ly</i>” (Đài cũ chìm lấp cỏ mọc tràn lan). Tương tự, cái vẻ vang “chín lần họp chư hầu” mà sử sách Trung Hoa từng tự hào nhắc đến, giờ cũng chỉ còn lại một chữ “tam quy” lờ mờ dưới làn rêu phủ xanh trên đá. Chính cái việc “khéo hợp lòng vua”, hùa theo vua tiếm phạm của Quản đã khiến bạn thân là Bão Thúc Nha không phục và bị người đời sau chê là “tể tướng tầm thường”. Nguyễn Du nhắc lại câu chuyện này không chỉ để phê phán sự tiếm phạm của Quản mà kết hợp với hình ảnh hoang tàn của đài Tam Quy để đả kích sự bá đạo của vua tôi Hoàn Công đã gây chiến tranh xâm lược làm khổ các nước chư hầu và Di, Địch. Nhưng sự đả kích sâu cay, thâm thuý nhất đối với quan điểm kỳ thị dân tộc của các triều đại phong kiến Trung Hoa là ở hai câu kết bài thơ: <p align="justify"><i>Hỷ trị thánh triều công phú đảo</i> <p align="justify"><i>Vãng lai đài hạ tạp Hoa Di.</i> <p align="justify">(Mừng gặp thánh triều che chở chung thiên hạ, <p align="justify">Nên dưới đài, người Hoa, người Di qua lại tấp nập) <p align="justify">“Thánh triều” mà Nguyễn Du nói đến ở đây là triều đại nhà Thanh. Mỉa mai thay, “thánh triều” thống trị Trung Hoa rộng lớn lúc bấy giờ lại là người Mãn Châu, một trong Tứ Di mà xưa kia Quản Trọng từng nỗ lực giúp chúa mình đánh đuổi. Dưới sự che chở của “thánh triều”, không chỉ “Vãng lai đài hạ tạp Hoa Di” mà dân tộc Hán, tộc người mà Quản Di Ngô và các triều đại Trung Hoa trước đây từng đề cao, đã phải cạo đầu, gióc tóc thay đổi cả “áo mũ ngàn năm”, tha hoá trên mọi phương diện cuộc sống xã hội. Lịch sử Trung Hoa không chỉ có một lần bị Tứ Di cai trị. Thế mà họ vẫn không biết nhục cứ khăng khăng và ngạo ngược trương ra cái thuyết “Hoa Di chi biện”. <p align="justify">Không rõ trên đường đi sứ qua Khúc Phụ (Sơn Đông), Nguyễn Du có viếng thăm Khổng miếu không, nhưng ông đã không có bài thơ nào viết về ông tổ của Nho gia. Trong khi đó, ông lại đến thăm đền thờ Mạnh Tử ở Trâu Thành (Sơn Đông) và có bài thơ <i>Mạnh tử từ cổ liễu</i> (Cây liễu cổ ở đền Mạnh Tử) hết lời ca ngợi vị á thánh này. Phải chăng vì Mạnh Tử là người đã coi “dân là quý” hơn cả xã tắc, vua chúa và hơn thế, ông còn là người chê Quản Trọng là kẻ bá đạo, là tể tướng tầm thường, trong khi bậc “đại thành chí thánh” lại khen cái tư tưởng “tôn Hoa nhương Di” hủ lậu, phản động của Quản? <p align="justify">Trong bài <i>Kê Khang cầm đài</i> (Đài gảy đàn của kê Khang), cùng một cái ý mỉa mai những kẻ không biết nhục vì đã từng bị xâm lược, bị Di hoá không ít lần mà vẫn dương dương tự đắc cho mình là trung tâm thiên hạ, nhưng được nhà thơ thể hiện một cách kín đáo, thâm thúy. Kê Khang (223-262), người đời Tấn, là một trong Trúc lâm thất hiền và là nhà văn, nhà sáng tác nhạc. Ông có khúc đàn Quảng Lăng nổi tiếng mà Nguyễn Du đã một lần nhắc đến trong <i>Truyện Kiều</i>. Bài thơ cũng nói tới một cái đài, đài gảy đàn của Kê Khang, với cảm khái về sự mai một của một người nghệ sĩ nổi tiếng “người chết, đàn mất, đài cũng bỏ hoang”; sự nghiệp của cha con nhà Tư Mã, những kẻ đã sát hại ông, cũng không còn dấu tích. Trong hai câu kết, sau khi than tiếc: “Than ôi, sau khi tiếng đàn Quảng Lăng đã dứt”, giọng điệu của nhà thơ Việt chuyển ngay sang chua chát: “Thì những bản tỳ bà mới phần lớn là theo điệu Hồ Khương”. Điệu Hồ Khương tức là điệu nhạc của người Hồ và người Khương, những tộc người Di từng bị người Hán khinh bĩ, đánh chiếm và họ cũng từng đánh chiếm và cai trị Trung Hoa. Rõ ràng, chủ âm của bài thơ này vẫn là giọng điệu mỉa mai cái nhục bị xâm lược, bị Di hoá của người Hán. <p align="justify">Khảo sát 132 bài thơ của tập <i>Bắc hành tạp lục</i>, chúng tôi nhận thấy: trực tiếp hoặc gián tiếp, số bài thơ thể hiện cảm thức “cảnh giác” với Trung Hoa, mang hơi hướng phê phán, mỉa mai tư tưởng “Hoa di chi biện” ở các mức độ khác nhau, chiếm một tỷ lệ rất lớn, khoảng 80%. Vì vậy, có thể nói, đây là một tập nhật ký – thơ có giá trị như là một tập “bị vong lục”, một cuốn sách “trắng” bằng thơ về đất nước và con người Trung Hoa. <p align="justify">Nguyễn Du là một nhà Nho xuất thân chốn cao môn lệnh tộc, từ bé đã được nhào nặn nơi cửa Khổng sân Trình về học vấn và tư tưởng. Nhưng “<i>trải qua một cuộc bể dâu</i>” của giai đoạn phong kiến Việt Nam suy vong, trên cơ sở hiểu sâu, đối sánh, biện biệt tam giáo, ông thấy rõ những giới hạn của Nho giáo nên đã hướng lòng mình về cõi Phật, về những gì tốt đẹp của truyền thống dân tộc Việt. Vì vậy, khác với bao lớp nhà Nho hiển đạt từng đi sứ thực hiện nhiệm vụ “bang giao hảo thoại” mà triều đình phong kiến Việt Nam giao phó, trong đó có cả bố và anh ruột ông, trong thơ ông, không mảy may xuất hiện cái “tôi” của một sứ thần với những ngôn từ xã giao, cũng không hề có trạng thái choáng ngợp, say sưa trước cảnh đẹp của đất nước và con người Trung Hoa như trong thơ đi sứ của các sứ thần đương thời. Trong tập thơ sứ trình đặc biệt của ông, tập <i>Bắc hành tạp lục,</i> bằng cái nhìn lịch sử - cụ thể - khách quan của một đại trí thức Việt Nam, với ý thức tự trọng dân tộc cao và tư tưởng nhân văn sâu sắc, từ “những điều trông thấy” trên đất nước của “thượng quốc”, bộ mặt tham tàn, độc ác của xã hội phong kiến Trung Hoa trong hàng ngàn năm lịch sử đã được Nguyễn Du hơn một lần “chỉ mặt đặt tên” là “<i>Bất lộ trảo nha dữ giác độc/Giải tước nhân nhục cam như di</i>” (Họ che dấu vuốt nanh và nọc độc/Nhưng cắn xé thịt người ngọt xớt như đường – <i>Phản</i> <i>Chiêu hồn</i>). Sau Nguyễn Du khoảng một trăm năm, một người Trung Hoa chân chính là văn hào Lỗ Tấn cũng đã khái quát rằng, cái xã hội đó là “xã hội ăn thịt người”. Các thế lực tàn bạo của xã hội đó, trong thì bóc lột, đày đoạ nhân dân lao động, ngoài thì kỳ thị và xâm lược các nước nhỏ xung quanh, gây nên bao cảnh tang thương cho các dân tộc khác. Và có thể nói thêm rằng, xét kỹ hành trình tư tưởng Nguyễn Du qua “tiếng lòng” (tác phẩm) của ông, trong tiềm thức và cả trong ý thức, như là hệ quả tất yếu của tinh thần phê phán nói trên, chúng ta đã thấy thấp thoáng ở vị đại thi hào Việt Nam một tư tưởng “thoát Hán” được bộc lộ. <p align="justify"><b><u>Chú thích</u></b> <p align="justify">(1). Viện Văn học, <i>Văn học Việt Nam trên những chặng đường chống phong kiến Trung Quốc xâm lược, </i>NXB KHXH, HN, 1981, tr.530<sup></sup> <p align="justify">(2). Trần Đình Sử, <i>Giải mã chủ nghĩa kỳ thị dân tộc ở Trung Quốc, </i><a href="http://www.tienphong.vn/the-gioi/giai-ma-chu-nghia-ky-thi-dan-toc-o-trung-quoc-620863.tpo">http://www.tienphong.vn/the-gioi/giai-ma-chu-nghia-ky-thi-dan-toc-o-trung-quoc-620863.tpo</a> <p align="justify">(3). Lược ý Trần Đình Sử trong <i>Giải mã chủ nghĩa kỳ thị dân tộc ở Trung Quốc, </i><a href="http://www.tienphong.vn/the-gioi/giai-ma-chu-nghia-ky-thi-dan-toc-o-trung-quoc-620863.tpo">http://www.tienphong.vn/the-gioi/giai-ma-chu-nghia-ky-thi-dan-toc-o-trung-quoc-620863.tpo</a> <p align="justify">(4). Phạm Quang Ái, <i>Họ Nguyễn Tiên Điền qua gia phả, sử sách và tư liệu điền dã</i>, NXB Nghệ An, 2011, tr.255; <p align="justify">(5). Nguyễn Huệ Chi, <i>Thủ đoạn tiêu diệt tận gốc văn hóa Việt Nam của Minh Thành Tổ</i>, <a href="http://boxitvn.blogspot.com/2013/09/thu-oan-tieu-diet-tan-goc-van-hoa-viet.html">http://boxitvn.blogspot.com/2013/09/thu-oan-tieu-diet-tan-goc-van-hoa-viet.html</a> <div align="justify"> <hr align="left" size="1" width="33%"> </div> <p align="justify"><a href="#_ftnref1_4750" name="_ftn1_4750">*</a> Phó Tổng biên tập Tạp chí Văn hoá Hà Tĩnh; địa chỉ: số 18 - đại lộ Xô viết Nghệ Tĩnh - thành phố Hà Tĩnh; mobile: 01296708352</p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-16304303840229375252015-11-26T16:17:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.519-08:00Con tin là như thế...<p align="justify">(Thân mến tặng cháu Thảo Vy, con út của một gia đình mất nhà mất đất Việt Nam) <p align="justify"><b>Bùi Hiền </b> <p align="justify">Chúng đốt nhà <p align="justify">Chúng cướp đất <p align="justify">Cha đi tù <p align="justify">Chúng cùm mẹ <p align="justify">Xử tội anh <p align="justify">Còn em con gái nhỏ</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Bơ vơ vào đời <p align="justify">Sống trong cảnh đọa đày <p align="justify">Như con chuồn chuồn bị cắt cánh <p align="justify">Giằng giẫy trên mặt hồ. <p align="justify">Như “chiếc khăn quàng đỏ” <p align="justify">Bị vùi thân dưới đám bùn lầy côn an <p align="justify">Chim non chưa cất cánh đã <p align="justify">Tan đàn! <p align="justify">Hoa chưa kịp nở đã bàng hoàng <p align="justify">Xác tan! <p align="justify">Hôm qua chúng cướp đất cô dì <p align="justify">Hôm nay chúng cướp đất gia đình con <p align="justify">Ngày mai chúng sẽ cướp nơi chú bác <p align="justify">Mai nữa đến lượt mọi người "mất Đất..." <p align="justify">Cô dì chú bác ơi <p align="justify">Dắt tay con đi đòi <p align="justify">(Bàn tay con như cánh chuồn cụt <p align="justify">chới với đã giơ lên) <p align="justify">Để có trăm tay nghìn mắt <p align="justify">Như Phật Bà đòi lại <p align="justify">Cái gì của mình sẽ phải <p align="justify">Về lại tay mình <p align="justify">Hợp nhân tình thế thái <p align="justify">Con tin là như thế... <p align="justify">(Dù phải qua trăm khổ nghìn đau) <p align="justify">2015 </p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-20169118366219933302015-11-26T16:16:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.562-08:00"Lời thề trước quốc dân nặng như núi"<p align="justify"><strong>Lê Công Định</strong> <p align="justify">Bài viết đính kèm mang tựa đề "Lời thề trước quốc dân nặng như núi", trong bài có đoạn ghi nhận lời thề của Hồ Chủ tịch khi nhậm chức năm 1946 như sau: <p align="justify">"Hồ Chủ tịch còn khẳng định: "Chính phủ sau đây phải là một Chính phủ toàn dân đoàn kết và tập hợp nhân tài không đảng phái". Và "Tuy trong quyết nghị không nói đến, không nêu lên hai chữ liêm khiết, tôi cũng xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân và trước thế giới: Chính phủ sau đây phải là một Chính phủ liêm khiết" [...]" <p align="justify">Một chính phủ không đảng phái, không tham nhũng, có thể đoàn kết toàn dân và tập hợp nhân tài, theo lời thề năm xưa đến nay vẫn chưa thành hiện thực, dù gần 70 năm trôi qua. Lời thề ấy liệu có thể gọi là "nặng như núi" chăng? <p align="justify">Thật ra, thể thức tuyên thệ nhậm chức của nguyên thủ quốc gia và chánh án toà tối cao các nước mang ý nghĩa quan trọng, bởi các chức vụ ấy đều được bầu chọn từ ý nguyện thực sự của toàn dân, trên nền tảng Hiến pháp. <p align="justify">Nếu Hiến pháp chỉ là mớ giấy hoa trang trí, các cuộc bầu cử đơn thuần là thủ tục hợp pháp hoá quyết định nhân sự nội bộ của phe đảng thống trị, thì thể thức tuyên thệ cũng chỉ như tuồng hát thêm màn chào hỏi khán giả trước khi biểu diễn mà thôi. Bởi lẽ kép hát nào cũng đã được ông bầu sắm sẵn cho một vai trên sân khấu rồi. Khán giả nhân dân còn mỗi việc ngồi trơ mặt xem và vỗ tay nếu thích, hoặc chửi đổng nếu thấy chán phèo. <p align="justify">Nguồn: <a href="https://www.facebook.com/LSLeCongDinh">FB Lê Công Định</a></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-81033719328922327262015-11-26T02:45:00.000-08:002015-12-15T18:19:52.886-08:00Thiết kế logo độc đáo Vingroup<div><div style="text-align: justify;"><b>VinGroup</b> là Tập đoàn kinh tế tư nhân hùng mạnh, có chiến lược phát triển bền vững và năng động, có tiềm lực hội nhập quốc tế để vươn lên tầm khu vực và thế giới. Điều đó đòi hỏi VinGroup phải có một hình ảnh đại diện (logo) hội tụ các yếu tố: độc đáo, chuyên nghiệp, ấn tượng, mang chuẩn quốc tế cao nhưng vẫn thể hiện được tinh thần của tổ chức. </div></div><div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Với mong muốn đem đến cho khách hàng những thiết kế chuyên nghiệp nhất, <b>Solution</b> luôn có những ý tưởng độc đáo tạo ấn tượng, sắp xếp bố cục rõ ràng, phối màu hài hòa, mỗi mẫu <b><a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-logo.html" target="_blank">thiết kế logo</a></b> đều truyền tải thành công thông điệp của doanh nghiệp đến với khách hàng một cách đơn giản và sâu sắc nhất.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Chính vì thế, Tập đoàn Vingroup đã tin tưởng lựa chọn <b><a href="http://solution.com.vn/quang-cao.html" target="_blank">Công ty thiết kế quảng cáo</a></b> Solution để được tư vấn và lên ý tưởng thiết kế mẫu logo cho tập đoàn của mình.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b>Dưới đây là một số hình ảnh trong mẫu thiết kế logo của Tập đoàn VinGroup do Solution thực hiện:</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjq8XuOfRsKkw06GxbQDxFPRd-ohpazFU2utVn9thxpVxC2YpazTGzQyG2wTl-rqd7jxncLqIHm7lEvXC_2utRfgdvYLWU4IQKrN76s7Y_kCgbvlrTSUTnWhBZxf_iaARccxz0gOI6NS7d/s1600/logo-vingroup.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Mẫu thiết kế logo hoàn chỉnh của tập đoàn VinGroup" border="0" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhjq8XuOfRsKkw06GxbQDxFPRd-ohpazFU2utVn9thxpVxC2YpazTGzQyG2wTl-rqd7jxncLqIHm7lEvXC_2utRfgdvYLWU4IQKrN76s7Y_kCgbvlrTSUTnWhBZxf_iaARccxz0gOI6NS7d/s1600/logo-vingroup.jpg" title="Mẫu thiết kế logo hoàn chỉnh của tập đoàn VinGroup" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><b>Mẫu thiết kế logo hoàn chỉnh của tập đoàn VinGroup</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: center;"><div style="text-align: justify;"><b><span style="color: #0b5394; font-size: large;">HÃY ĐẾN VỚI CÔNG TY THIẾT KẾ QUẢNG CÁO SOLUTION ĐỂ ĐƯỢC TƯ VẤN MIỄN PHÍ - THIẾT KẾ NHỮNG SẢN PHẨM ẤN TƯỢNG, ĐỘC ĐÁO, SÁNG TẠO VÀ CHUYÊN NGHIỆP NHẤT</span></b></div></div></div>Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-13354258138157510662015-11-26T02:37:00.000-08:002015-12-15T18:19:53.204-08:00Thiết kế nội thất chuyên nghiệp phong cách cổ điển<div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><strong style="box-sizing: border-box;"><em style="box-sizing: border-box; font-weight: inherit;">Thiết kế nội thất tân cổ điển</em></strong> xuất phát từ nguồn gốc phong cách thiết kế huy hoàng của những triều đại Hy Lạp và La Mã. Người Hy Lạp và người La Mã là những người tiên phong thiết kế những kiễn trúc độc đáo dựa trên những nguyên lý sắp đặt, cân bằng và phối hợp theo các yếu tố về nguyên tắc một cách chặt chẽ. Ngày nay mặc dù cuộc sống đang ngày càng phát triển nhưng phong cách kiến trúc của người La Mã và Hy Lạp vẫn được rất nhiều người yêu thích.</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk0kuKjT34oYTG0ik7TjBFzz8868Lcr9eEFnLfIp_P6iPU1a2LqssEQvbcx-DusVaot0aC2zx4ly_GsGBUVVMz3yhxEst8xFLu__WpORJDPQBQsPrIS9pcIFQxkGjRL33CenzSityE5v9I/s1600/thiet-ke-noi-that-tan-co-dien.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Thiết kế nội thất chuyên nghiệp phong cách cổ điển" border="0" height="243" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjk0kuKjT34oYTG0ik7TjBFzz8868Lcr9eEFnLfIp_P6iPU1a2LqssEQvbcx-DusVaot0aC2zx4ly_GsGBUVVMz3yhxEst8xFLu__WpORJDPQBQsPrIS9pcIFQxkGjRL33CenzSityE5v9I/s400/thiet-ke-noi-that-tan-co-dien.jpg" title="Thiết kế nội thất chuyên nghiệp phong cách cổ điển" width="400" /></a></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: center;"><br /></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Chính điều đó thúc đẩy các kiến trúc sư, nhà thiết kế nội thất sẽ phải tìm tòi học hỏi và phát triển cho phù hợp với thời đại hiện nay, sản sinh ra một loại thiết kế nội thất được gọi là thiết kế nội thất tân cổ điển.</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Để phân biệt <em style="box-sizing: border-box; font-weight: inherit;">thiết kế tân cổ điển</em> với các phong cách thiết kế khác bạn phải thực sự hiểu được ý tưởng của nhà thiết kế ở những tiêu điểm trang trí trong nhà. Những tiêu điểm trang trí này cũng cho biết khả năng cảm thụ và nắm vững nguyên tắc thiết kế của kiến trúc sư, là yếu tố quyết định để phân loại công trình. Vẻ đẹp của thiết kế cổ điển nói chung và thiết kế nội thất cổ điển nói riêng đến từ các nguyên tắc đảm bảo cho không gian đối xứng, màu sắc cân bằng…đề mức hoàn hảo với những tiêu chuẩn vàng.</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: center;"><br /></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Ở Việt Nam, khái niệm <em style="box-sizing: border-box; font-weight: inherit;">thiết kế kiến trúc cổ điển</em> hay <strong style="box-sizing: border-box;"><em style="box-sizing: border-box; font-weight: inherit;">thiết kế nội thất tân cổ điển</em></strong> thường được hiểu là những công trình được thiết kế theo phong cách châu Âu, cầu kỳ với nhiều chi tiết. Đây là cách hiểu không chính xác nếu so với khái niệm được dịch nguyên gốc từ tiếng Anh. Tuy vậy đây lại là cách hiểu được chấp nhận phổ biến.</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Thiết kế những công trình áp dụng đầy đủ các nguyên lý, nguyên tắc cổ điển là một trong những mong ước lớn của công ty Solution. Tuy nhiên trong điều kiện thực tế cuả Việt Nam, yêu cầu cụ thể của khách hàng chúng tôi phải có sự điều chỉnh cho phù hợp.</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Vì vậy tập hợp những công trình thiết kế nội thất cổ điển của công ty chúng tôi chưa phải là những công trình đạt chuẩn nội thất cổ điển (classical interior) tuy vậy vẫn giữ lại những nguyên tắc cơ bản của thiết kế cổ điển theo nghĩa nguyên gốc, đồng thời bổ sung các yếu tố trang trí có phần cầu kỳ theo cách hiểu về cổ điển của người Việt Nam. Chúng tôi mong muốn một ngày không xa sẽ được hợp tác với những khách hàng có sự đam mê thực sự với thiết kế nội thất cổ điển để cùng chúng tôi xây dựng nên những công trình đạt chuẩn cổ điển (classical).</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Công ty CP quảng cáo giải pháp Việt Nam đã hoạt động trong lĩnh vực thiết kế nội thất đã hơn 10 năm qua và đã dần khẳng định được thương hiệu của mình trên thị trường Việt Nam. Solution <strong style="box-sizing: border-box;">chuyên thiết kế nội thất tân cổ điển</strong>, thiết kế nội thất chung cư, thiết kế nội thất biệt thự,…</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Nếu bạn đang có nhu cầu tư vấn thiết kế nội thất cho căn nhà của mình hãy liên hệ ngay với chúng tôi:</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><strong style="box-sizing: border-box;">CÔNG TY CP QUẢNG CÁO GIẢI PHÁP VIỆT NAM ( SOLUTION )</strong></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Địa chỉ: <strong style="box-sizing: border-box;">Tầng 9 số 201 Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Hà Nội</strong></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #333333; font-family: arial; font-size: 13px; line-height: 19.5px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">Hotline : <strong style="box-sizing: border-box;">0912525577 – 0976602468</strong></div>Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-70819275721998600202015-11-26T02:31:00.000-08:002015-12-15T18:19:53.237-08:00Thiết kế logo chuyên nghiệp Hadana<h2 style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #52514d; font-family: robotoslab, serif; font-size: 25px; font-weight: 500; line-height: 1.1; margin-bottom: 8.5px; margin-top: 17px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif; font-size: 14px;"><span style="box-sizing: border-box;"><span style="box-sizing: border-box;"><a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-logo.html" style="box-sizing: border-box; color: #3e3d39; text-decoration: none;" target="_blank"><span style="box-sizing: border-box; color: black;"><strong style="box-sizing: border-box;">Thiết kế logo</strong></span></a><span style="box-sizing: border-box; color: black;"> Khách sạn Hadana Đà Nẵng </span></span></span></span></h2><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;"><strong style="box-sizing: border-box;">Khách hàng:</strong></span><span style="box-sizing: border-box; color: black; font-family: Arial, Verdana, sans-serif; font-size: 13.3333px; line-height: normal;">Công ty cổ phần TM và DV Bảo Lâm Phương</span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;"><strong style="box-sizing: border-box;">Khu vực:</strong> Phạm Văn Đồng - Đà Nẵng</span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; color: black; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif;"><strong style="box-sizing: border-box;">Thiết kế logo</strong> cho </span><span style="box-sizing: border-box; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif;"><span style="box-sizing: border-box;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;">Khách sạn Hadana - công ty cổ phần TM và DV Bảo Lâm Phương làm chủ đầu tư, Hadana nằm trên trục đường Phạm Văn Đồng đoạn giữa từ Cầu Sông Hàn ra bãi tắm Phạm Văn Đồng, vị trí thuận lợi đậu đỗ xe lớn, dịch vụ phòng chuyên nghiệp tiêu chuẩn 4 sao.</span></span></span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;"><strong style="box-sizing: border-box;">Lĩnh vực hoạt động:</strong></span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">- Dịch vụ</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;">- Khách sạn</div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;"><strong style="box-sizing: border-box;">Hạng mục thiết kế:</strong></span></div><h3 style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; font-weight: 500; line-height: 20.8px; margin: 0px 0px 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif;"><span style="box-sizing: border-box; color: black;">- Tư vấn xây dựng - <a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-bo-nhan-dien-thuong-hieu/thiet-ke-bo-nhan-dien-thuong-hieu-khach-san-hadana-s500.html" rel="nofollow" style="box-sizing: border-box; color: #3e3d39; text-decoration: none;" target="_blank"><strong style="box-sizing: border-box;">thiết kế bộ nhận diện thương hiệu</strong></a></span></span></h3><h3 style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #52514d; font-family: arial; font-size: 14px; font-weight: 500; line-height: 20.8px; margin: 0px 0px 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif;"></span></h3><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: #52514d; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif; font-size: 13px; line-height: 19.5px;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5CAu2aZZjbTDGEtESK8-OSFYm1uk120LWPjHXB3JFcnwsaWUKaTtUK6Db2eyuDyLFq9QRtfosWUvrR_dxDmaQRdcYuaLOyF3grvcH_8FkvkC6TawWZAk6fFFqT-mW3MYsuv1Eyje3HLw/s1600/mau-in-logo-bia-notebook-trong-thiet-ke-bo-nhan-dien-thuong-hieu-khach-san-hadana.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="266" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg5CAu2aZZjbTDGEtESK8-OSFYm1uk120LWPjHXB3JFcnwsaWUKaTtUK6Db2eyuDyLFq9QRtfosWUvrR_dxDmaQRdcYuaLOyF3grvcH_8FkvkC6TawWZAk6fFFqT-mW3MYsuv1Eyje3HLw/s400/mau-in-logo-bia-notebook-trong-thiet-ke-bo-nhan-dien-thuong-hieu-khach-san-hadana.jpg" width="400" /></a></div><div style="box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; margin-bottom: 8.5px; text-align: center;"><br /></div><div style="box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; margin-bottom: 8.5px; text-align: center;"><br /></div></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box;"><strong style="box-sizing: border-box; line-height: 1.6em;">Liên hệ Solution:</strong></span></div><h3 style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; font-weight: 500; line-height: 20.8px; margin: 0px 0px 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box; font-family: arial, helvetica, clean, sans-serif;">Hãy đến với <a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-logo.html" style="box-sizing: border-box; color: #3e3d39; text-decoration: none;" target="_blank">dịch vụ thiết kế logo</a> chuyên nghiệp của chúng tôi để được tư vấn, <strong style="box-sizing: border-box;">thiết kế</strong> những <strong style="box-sizing: border-box;">mẫu logo - <a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-bo-nhan-dien-thuong-hieu.html" style="box-sizing: border-box; color: #3e3d39; text-decoration: none;" target="_blank">bộ nhận diện thương hiệu</a> đẹp</strong>, <strong style="box-sizing: border-box;">độc đáo</strong>, <strong style="box-sizing: border-box;">sáng tạo</strong> và <strong style="box-sizing: border-box;">chuyên nghiệp</strong> nhất:</span></h3><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box;"><strong style="box-sizing: border-box;">CÔNG TY CP QUẢNG CÁO GIẢI PHÁP VIỆT NAM (SOLUTION)</strong></span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box;">Hotline: <strong style="box-sizing: border-box;">091.252.5577 - 097.66.02468</strong></span></div><div style="background-color: white; box-sizing: border-box; color: rgb(40, 40, 40) !important; font-family: arial; font-size: 14px; line-height: 20.8px; margin-bottom: 8.5px; text-align: justify;"><span style="box-sizing: border-box;">Địa chỉ: <strong style="box-sizing: border-box;">Tầng 9, số 201 Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Hà Nội</strong></span></div>Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-6483958881352276262015-11-26T01:53:00.000-08:002015-12-15T18:19:53.269-08:00Thiết kế logo chuyên nghiệp cho doanh nghiệp<div style="text-align: justify;">Điều trước tiên khi bạn muốn <a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-logo.html"><b>thiết kế logo</b></a> cho doanh nghiệp của mình, hãy cho chúng tôi thấy được thông điệp mà bạn muốn truyền đạt qua hình ảnh logo – biểu tượng của doanh nghiệp. Với một mẫu logo được thiết kế tốt, chắc chắn các khách hàng tiềm năng sẽ ngay lập tức tìm đến bạn – một logo tốt có thể xây dựng lòng trung thành giữa doanh nghiệp và các đối tác, các nhà đầu tư và khách hàng.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvtNt5Cvh72jwQonUAEMuMFqrvLObPBuGE2Oq0TzhuyXMMsw6P7AXcSg4AdWYC7nSIrO57oF4IEO-_Hui92gJAuykcGB0zBCgRZSzJQBlUmhFOrZM8WkzEMV_CK9rJRKWv303pvacGj_TG/s1600/thiet-ke-logo-chuyen-nghiep-cho-doanh-nghiep.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img alt="Thiết kế logo chuyên nghiệp cho doanh nghiệp" border="0" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhvtNt5Cvh72jwQonUAEMuMFqrvLObPBuGE2Oq0TzhuyXMMsw6P7AXcSg4AdWYC7nSIrO57oF4IEO-_Hui92gJAuykcGB0zBCgRZSzJQBlUmhFOrZM8WkzEMV_CK9rJRKWv303pvacGj_TG/s400/thiet-ke-logo-chuyen-nghiep-cho-doanh-nghiep.jpg" title="Thiết kế logo chuyên nghiệp cho doanh nghiệp" width="400" /></a></div><div style="text-align: center;"><br /></div><div><div style="text-align: justify;"><b>Logo chất lượng nói lên sự chuyên nghiệp</b></div><div style="text-align: justify;"><b>Thiết kế logo</b> tốt thông báo rằng doanh nghiệp của bạn là hợp pháp và đáng tin cậy. Thiết kế biểu tượng yếu không truyền cảm hứng và niềm tin cho người tiêu dùng, nhưng một biểu tượng mạnh mẽ có thể đem lại một ý thức mạnh mẽ của sự tin cậy.</div><div style="text-align: justify;">Những doanh nghiệp cố gắng để hoạt động mà không có mẫu thiết kế logo chất lượng đều là vô hình. Họ bỏ lỡ một cơ hội để thông báo sự chuyên nghiệp của họ và họ làm cho mình hoàn toàn bị lãng quên. Đồng thời, họ có nguy cơ tạo ra một nhận thức rằng họ là một doanh nghiệp "bay đêm" hay "hôm nay ở đây, ngày mai lại ở chỗ khác".</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><b><div style="text-align: justify;"><b>Thiết kế logo chất lượng có giá trị</b></div></b><div style="text-align: justify;">Một logo hiệu quả tạo ra sự giao tiếp rộng rãi cho công ty sử dụng nó. Một <a href="http://solution.com.vn/thiet-ke-logo.html"><b>thiết kế logo chuyên nghiệp</b></a> có thể giúp tạo ra một hình ảnh chuyên nghiệp cho doanh nghiệp của bạn trong tâm trí khách hàng.</div><div style="text-align: justify;">Biểu tượng tuyệt vời là cốt lõi của sự thành công của nhiều công ty. Mẫu thiết kế logo là rất quan trọng mà các công ty lớn thực tế đã sử dụng để bảo vệ hình ảnh của họ, chống lại vi phạm quyền tác giả và những người sử dụng logo của công ty trái phép. Họ phải chiến đấu để bảo vệ biểu tượng đó mạnh mẽ như vậy chỉ vì logo là hiện thân của một doanh nghiệp. Đó là một biểu tượng có giá trị.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b>Thiết kế logo chất lượng tạo ra sự linh hoạt</b></div><div style="text-align: justify;">Thực tế logo là một biểu tượng làm tăng độ tin cậy và hỗ trợ việc xây dựng thương hiệu kinh doanh là đáng kể. Tính linh hoạt của một thiết kế logo tuyệt vời nhân giá trị của nó!</div><div style="text-align: justify;">Bạn có thể sử dụng logo của bạn hầu như bất cứ nơi nào và trong bất kỳ trường hợp nào để truyền bá thông điệp tích cực của nó.</div><div style="text-align: justify;">Biểu tượng của doanh nghiệp của bạn có thể xuất hiện trên mỗi trang fax, mảnh giấy viết thư, quảng cáo và thẻ kinh doanh. Nó có thể chiếm vị trí trung tâm trên trang web kinh doanh của bạn và thậm chí có thể tìm thấy trong email. Khi bạn có một logo tuyệt vời, bạn có trong tay một công cụ xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và hiệu quả nhất và các công cụ tiếp thị có thể theo ý của bạn.</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b>Liên hệ ngay với chúng tôi:</b></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">Nếu quý khách có nhu cầu <b><a href="http://thietkedohoahn.blogspot.com/p/thiet-ke-logo.html" target="_blank">thiết kế logo</a></b> cho công ty, doanh nghiệp của mình, hãy liên hệ ngay với chúng tôi, để được tư vấn miễn phí, thiết kế những <b>mẫu logo đẹp</b> độc đáo, sáng tạo và chuyên nghiệp nhất:</div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;">>>> Các bạn có thể xem thêm mẫu <a href="http://solution.com.vn/vi/tin-kinh-doanh/bao-gia-thiet-ke-logo-bo-nhan-dien-thuong-hieu-cong-ty-solution-t207.html" rel="nofollow" target="_blank"><b>báo giá dịch vụ thiết kế logo</b></a></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><b>Công ty CP quảng cáo giải pháp Việt Nam (Solution)</b></div><div style="text-align: justify;">Hotline: 091.252.5577 - 097.66.02468</div><div style="text-align: justify;">Địa chỉ: Tầng 9, số 201 Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Hà Nội</div></div>Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-2249455565955315442015-11-25T17:00:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.587-08:00LUẬN NGỮ TÂN THƯ (KỲ 9) Kinh sách của nước Vệ<p align="justify">(<i>Trích Luận ngữ tân thư</i>) <p align="justify"><b></b> <p align="justify"><b>Phạm Lưu Vũ</b> <p align="justify">Nghe nói đến viếng nhà có tang thì cơm không được ăn no, rượu không được uống cạn. Về đến nhà rồi thì hết ngày không ca hát, không cười cợt, quần áo phải thay ra, ba ngày không được gần thê thiếp… Người đang có tang thì cả năm không đi dự giỗ chạp, khai trương, cưới hỏi… của bất cứ nhà ai… Chắc không chỉ vì “Lễ” quy định phải như vậy. Lại nghe nói sinh khí thuộc về dương, tử khí thuộc về âm. Người thông minh, sáng suốt thuộc về dương, kẻ u mê, lú lẫn thuộc về âm. Người lương thiện, tử tế thuộc về dương, kẻ bất lương, đểu cáng thuộc về âm. Quân tử thuộc về dương, tiểu nhân thuộc về âm. Cả đến thiện, ác; chân, ngụy cũng phân biệt như vậy, thiện thuộc về dương, ác thuộc về âm, v.v… Thánh nhân đặt ra phép cúng tế quỷ thần, quy định “Lễ” đối xử với người chết chắc không phải vì Thánh nhân mê tín dị đoan. Chính vì sợ sẽ diễn ra cái buổi âm thịnh, dương suy trên cõi trần (gian) này vậy…</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Vẫn “Lời tựa“ trong Luận ngữ Tân thư. Sau đây lại xin trích một phần của bộ sách đó: <p align="justify">Khổng Tử một hôm giảng về Lễ (phép tắc, pháp luật…). Lễ của Ngài bao trùm cả cái nhẽ sinh tử của cuộc đời. Hết “sinh“ rồi đến “tử”. Riêng “Lễ” về “tử” của Ngài thì chung quy chỉ bốn bài sau đây là gồm hết. <p align="justify">Thứ nhất: Có cái chết là sự tiếp tục của những đạo lý lớn trong thiên hạ (“Tử vi Thánh nhân” – chết thành Thánh nhân, như Nghiêu, Thuấn, Vũ, Văn Vương, Chu công …). <p align="justify">Thứ hai: Có cái chết là sự tiếp tục của một sự nghiệp trong đời (“Tử vi hiền nhân” –chết thành hiền nhân, như Cơ Tử, Tỷ Can, Tử Văn, Quản Trọng…). <p align="justify">Thứ ba: Có cái chết đơn giản là sự trở về cõi vĩnh hằng (“Tử vi sa trần” – chết thành cát bụi, lành như cát bụi, lẽ thường của vạn kiếp sinh linh). Song để đạt được những điều đó, thì tất cả những người chết đều phải được người sống đối xử sao cho đúng với “Lễ”. Thuận theo Lễ thì cát (gặp được yên ổn). Nghịch theo Lễ thì hung (gặp phải hiểm họa), có khi hậu quả không biết thế nào mà lường được. Cái đó gọi là: “Tử phù đạo tặc” (cái chết giúp rập cho trộm cướp). <p align="justify">Giảng đến bài này, Ngài nói: “Bản thân cái chết không có lỗi gì. Chính những kẻ đang sống mới cố tình làm cho cái chết ấy biến thành một hiểm họa trong đời đấy thôi”. Nói đến đó, Ngài bỗng trầm ngâm, chưa biết phải lấy thí dụ thế nào cho các học trò hiểu thì vừa lúc ấy, gia nhân báo có người muốn xin vào gặp để biếu kinh sách. Khổng Tử mừng rỡ nói: <p align="justify">“May quá! Kẻ mang cái thí dụ sinh động ấy đến vừa kịp lúc, vừa kịp lúc”. <p align="justify">Học trò nhìn nhau ngơ ngác, chưa hiểu Ngài nói thế là có ý gì thì thấy một người ôm một chồng sách khệ nệ bước vào. Người ấy mặt chuột tai lừa, đầu đội mũ cánh chuồn, trang phục cũng ra dáng kẻ sĩ, chỉ tội ánh mắt hết sức u tối. Cẩn thận đặt những cuốn sách mạ vàng lên một chiếc đôn, người ấy bước đến trước mặt Khổng Tử vái dài một cái. Chưa kịp nói gì thì Khổng Tử đã hỏi ngay: <p align="justify">“Tiên sinh từ nước Vệ tới đây có phải không?”. <p align="justify">Người ấy giật nảy mình, trợn mắt kinh ngạc, hỏi: <p align="justify">“Cớ sao Phu Tử lại biết tôi là người nước Vệ?”. <p align="justify">Khổng Tử trả lời: <p align="justify">“Trên người tiên sinh có mùi tử khí. Vì thế mà tôi biết”. <p align="justify">Người đó hoảng sợ rùng mình một cái. Vội vàng hỏi tiếp, giọng có vẻ hơi bất bình: <p align="justify">“Chẳng hay Phu Tử muốn rủa tôi, mong cho tôi chết sớm hay sao? Tôi đường đường đại diện cho kẻ sĩ của cả nước Vệ, còn đang sống khoẻ mạnh, minh mẫn thế này. Tại sao Phu Tử lại bảo tôi có mùi tử khí?”. <p align="justify">Khổng Tử vẫn thản nhiên nói: <p align="justify">“Tất cả người nước Vệ hiện thời đều có mùi tử khí hết. Vì thế, trong nước không ai ngửi ra đấy mà thôi. Khâu (tên tục của Khổng Tử) này nghe nói tử thi thì phải được chôn xuống đất hoặc đốt thành tro bụi. Nếu để quá một tuần (mười ngày), thì âm khí sẽ ám đến phạm vi một thành. Quá trăm ngày, âm khí sẽ càng loang rộng ra, ám đến phạm vi châu, quận… Hôm trước Khâu này xem thiên văn, trông về hướng địa giới nước Vệ, thấy âm khí đã ám đến tận trời, trùm khắp cả bờ cõi. Tất trong nước có tử thi đã để quá ba năm chưa chon”. <p align="justify">Người đó nghe nói thì sợ toát mồ hôi. Bèn nghĩ lại việc nước mình. Quả vua Vệ là Linh Công chết đã lâu, nhưng đám con cháu chỉ mải lo giành nhau ngôi báu, lại thấy cứ để như thế xem ra còn có cớ mà tha hồ bịp bợm. Vì thế nhất quyết không chịu đem chôn. Thật là những kẻ vì lợi mà sẵn sàng quên cả hiếu. Có biết đâu cái món âm khí ấy nó lại ghê gớm đến thế. Bèn hỏi: <p align="justify">“Vậy bây giờ Phu Tử bảo phải làm thế nào?”. <p align="justify">Khổng Tử nói: <p align="justify">“Lại còn làm thế nào ư? Sở dĩ âm khí đã dâng lên trùm kín cả bờ cõi, bởi nước Vệ của tiên sinh bây giờ, tất cả những gì thuộc về âm đều đang thịnh, tất cả những gì thuộc về dương đều đang suy, danh và thực đều loạn, thật và giả đều lẫn lộn. Điều ấy chỉ có lợi cho bọn ăn cướp mà thôi. Đó chính là thời vận cực thịnh của lũ tiểu nhân và những kẻ chuyên nghề trộm cắp, bịp bợm. Nay người chết thì phải đem chôn, thế thôi. Có điều, đã nhiễm phải âm khí nặng như vậy thì người nước Vệ đời nay tất bị u mê, lại hay trí trá lắm, khó mà tiếp thu được đạo lý. Cứ tiếp diễn mãi như thế này, e rằng thế gian ngày nay không tìm đâu ra một qui tắc nào khả dĩ có thể áp dụng cho người nước Vệ được. Có lẽ phải đợi đến những đời sau may ra…”. <p align="justify">Kẻ sĩ người nước Vệ tất nhiên chẳng đời nào chịu công nhận những điều đó. Bèn hướng cặp mắt u tối về phía Khổng Tử mà cãi: <p align="justify">“Nước Vệ tôi xưa nay rất chú trọng đến việc dạy dân. Những kẻ sĩ danh giá đi lại ngoài đường, ngoài chợ đông như rắc trấu, ai ai cũng có thể làm ra văn chương, thi phú, chính sự được ca tụng hết lời, pháp luật mỗi ngày mỗi đẻ ra những cái mới. Trăm họ yên ổn làm ăn, không ai nói ngược lại cái điều mà kẻ bề trên muốn nghe. Lại có một nền giáo dục hoành tráng, vẫn thường tự đánh giá là cao nhất nhì thiên hạ. Sao Ngài lại bảo người nước Vệ tôi u mê, trí trá, không tiếp thu được đạo lý?”. <p align="justify">Khổng Tử trả lời người kia mà như muốn nói với cả các học trò của mình: <p align="justify">“Dạy học mà không hề thấy dạy cách làm người, chỉ dạy cách làm tiền. Chưa học làm người đã bổ làm quan chỉ vì chạy chọt hoặc là con ông, cháu cha. Thậm chí khối kẻ làm quan rồi mới đi học. Lại còn tha hồ mua bán danh hiệu, quan tước… Thì đó là cái nền giáo dục gì vậy? Dạy dân bằng đức hơn là bằng lệnh. Huống chi nước Vệ bây giờ chỉ ra sức chú trọng đến việc nhồi nhét cho học trò những kiến thức sặc mùi âm khí, dùng bịp bợm làm quốc sách giáo dục, lấy đen làm trắng, lấy không làm có, lấy ác làm thiện… Kẻ trên leo lẻo dối trá không biết ngượng mồm, kẻ dưới uốn mình nịnh hót không biết xấu mặt. Lại tùy tiện đẻ ra cái gọi là pháp luật để lừa mị, cưỡng ép người ta phải công nhận mình. Lại nhân danh trăm họ để thi hành bạo ngược, không cho ai có quyền được nghĩ tới chân lý, không cho phép ai được nói ra sự thật, khiến cho người người u mê, nhà nhà lú lẫn, nhìn gà hóa cuốc, nhìn kẻ cướp hóa người ngay, đánh đồng lưu manh với lương thiện… Từ đó con người sinh ra thói nhịn nhục, đớn hèn, nhất nhất chỉ biết chạy theo của cải, hư danh… Dạy dân như thế thì khác nào ngu dân có chủ ý, ngu dân bằng mọi giá, mọi thủ đoạn. Cái gọi là nền giáo dục ấy càng “hoành tráng“ bao nhiêu thì càng hỏng nặng bấy nhiêu. Làm hỏng một nhà đã phải ăn năn, sám hối. Đằng này lại làm hỏng cả một nước thì tội lỗi để đâu cho hết. Thế mà không gọi là u mê, trí trá thì gọi là cái gì?”. <p align="justify">Kẻ sĩ người nước Vệ kia nghe Khổng Tử thuyết liền một hồi như vậy mà vẫn không cho làm phải, nét mặt vẫn có vẻ ấm ức, không phục. Quả là sự u mê đã ngấm đến tận xương tuỷ. Phải cái tội y đang ở vào địa vị là khách, chẳng lẽ lại cãi nhau mãi với bậc Thánh nhân đã nức tiếng thiên hạ này. Song nghĩ bụng cũng phải cố vớt vát thêm vài câu để giữ thể diện quốc gia. Y bèn chỉ vào đống sách mang theo và nói: <p align="justify">“Phu Tử bảo người nước Vệ tôi hiện toàn những kẻ u mê, trí trá. Vậy sao lại có thể viết ra những cuốn kinh sách, những bộ giáo khoa mạ vàng như thế này được. Chính tôi được sai mang sang đây tặng Phu Tử, để Phu Tử bổ sung vào kho tàng kinh sách của Ngài cho thêm phần phong phú đấy”. <p align="justify">Khổng Tử nghe y nói thì vội vàng dùng một tay kéo vạt áo lên che mặt, tay kia xua lấy xua để mà bảo: <p align="justify">“Mang về ngay đi. Mang về ngay đi. Những thứ gọi là kinh sách với lại giáo khoa gì đó của nước ngài càng nặng mùi âm khí lắm. Nước Lỗ ta từ lâu đã vứt hết vào sọt rác rồi. Không tin ngài cứ ra ngoài bãi rác mà bới thử xem. Hãy tìm trong những mớ giấy lộn ấy, may ra vẫn còn sót một ít đấy”. <p align="justify">Kẻ sĩ người nước Vệ đành tiu nghỉu ôm đống kinh sách của nước mình ra về. Bài giảng của Khổng Tử về “Lễ” đến đó cũng vừa chấm dứt. <p align="justify">Hôm ấy, trong số các học trò ngồi nghe Khổng Tử nói, có Tử Lộ (Trọng Do) là người cũng không hẳn tin rằng nước Vệ lại hỏng đến mức ấy, bèn quyết chí sang bên đó làm quan một phen xem sao. Tử Lộ những tưởng với đức độ, học vấn và cái dũng của mình, thì có thể cứu được dân chúng nước Vệ thoát khỏi mê muội, gian xảo chăng! Kết quả việc không thành. Tử Lộ chưa kịp thi thố điều gì thì đã bị chết bất đắc kì tử tại ngay chính nước Vệ. Thế mới biết cái thứ âm khí ấy ở nước Vệ quả là rất độc đối với người quân tử. Thương thay! Có lẽ từ câu chuyện trên mà về sau, các nhà chép sử thường ca ngợi nước Lỗ là một nước có “Lễ” sáng sủa nhất thiên hạ thời bấy giờ chăng? <p align="justify">7/2006 <p align="justify"><b>P.L.V.</b></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-203957003743907612015-11-25T16:59:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.630-08:00VỀ VIỆC DẠY SỬ TRONG NHÀ TRƯỜNG (6): THỜI TÀN CỦA THỨ CHÍNH SỬ TRONG TRƯỜNG HỌC<p align="justify"><b>Hà Thủy Nguyên</b> <p align="justify">VTC News có trích đăng rất nhiều phát ngôn của GS Đào Trọng Thi, nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Quốc gia Hà Nội, hiện đang là Uỷ viên Ban chấp hành Trung ương Đảng. Các phát ngôn này đều nhằm mục đích nhấn mạnh thông điệp mà VTC News giật tít: “Không cần sinh viên giỏi Sử, cần con người có lòng yêu nước”. Nếu tôi là người đặt câu hỏi phỏng vấn ông Thi, tôi chỉ muốn hỏi ông rằng: “Sinh viên cần được dạy về lòng yêu nước <a name="_GoBack"></a>hay các ông muốn ép sinh viên phải học theo cách yêu nước của các ông?”. Đương nhiên, tôi rất thông cảm cho phóng viên của VTC News, vì miếng cơm manh áo sẽ không dám hỏi những câu như thế. <p align="justify">Sau khi thông tin về việc tích hợp ba môn Lịch sử, An ninh quốc phòng và Giáo dục công dân được công bố trên báo chí, từ các giáo sư cho đến các cộng đồng mạng đều phản đối phương án này. Các tranh luận đều đưa ra luận điểm là Bộ giáo dục đã đánh giá không đúng chức năng của môn Lịch sử. Môn Lịch sử không phải là bộ môn dạy về trách nhiệm với tổ quốc, đó là môn học để nhắc nhở người đời sau về quá khứ của một đất nước và của thế giới, qua đó để hiểu rõ hơn về thực tại. Người xưa có câu: “Ôn cố tri tân”, tức là học về quá khứ để biết về những gì đang diễn ra. Mọi việc xảy ra đều có nguyên nhân, có tiến trình của nó. Vậy thì, lịch sử còn là môn học về tiến trình quá khứ dẫn đến hiện thực ngày nay của một quốc gia và cả thế giới. Như thế, môn lịch sử còn là một phương pháp rèn luyện tư duy. </p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Việc dạy và học môn lịch sử ở Việt Nam hiện nay không đáp ứng được đúng các yêu cầu của một môn lịch sử. Sách giáo khoa lịch sử thì không đáp ứng đủ các dữ kiện lịch sử, phương pháp dạy không kích thích tư duy ở người học. Nhưng còn giữ môn lịch sử như một môn riêng biệt, những giáo viên tâm huyết vẫn có thể truyền cảm hứng và kích thích tư duy ở học sinh, sinh viên được. <p align="justify">Tuy nhiên, tôi rất cảm ơn ông Đào Trọng Thi đã phát ngôn thẳng thắn để dư luận biết được một cách công khai, minh bạch chủ trương của nhà nước. Vâng, cảm ơn ông vì đã nói thật: “Không cần sinh viên giỏi Sử, cần con người có lòng yêu nước”. Từ đó, người dân có thể hiểu nguyên nhân dẫn đến việc tích hợp ba môn An ninh quốc phòng và Giáo dục công dân là bởi vì nhà nước không muốn cho học sinh và sinh viên giỏi Sử. <p align="justify">Ông nói rằng ông chỉ muốn học sinh và sinh viên yêu nước. Tôi muốn hỏi ông đó là nước nào, nước của ai? Lòng yêu nước liệu có thể dạy được bằng những lời khuôn sáo của môn giáo dục công dân hay sự khoe mẽ các chiến công đánh giặc trong môn An ninh quốc phòng hay không? Lòng yêu nước trên thực tế đến một cách tự nhiên, từ việc người dân hiểu cặn kẽ về chính đất nước của mình, và người cai trị đất nước ấy khiến người dân có thể giữ được cảm giác thân thuộc như ở nhà. Lòng yêu nước đưa vào chương trình dạy học, là thứ lòng yêu nước khiên cưỡng và tẩy não, yêu một đất nước được vẽ nên bởi nhà cầm quyền, tức một đất nước tưởng tượng. Ông muốn áp đặt học sinh, sinh viên ảo tưởng về một mối ràng buộc giả dối với một đất nước hư ảo do chính ông và những người như ông dựng nên ư? <p align="justify">Tôi không phủ nhận nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam đương thời khi nói những điều trên, cũng không phủ nhận vai trò của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Tôi chỉ muốn nói rằng, cái cách mà các ông đề xướng để nâng cao ý thức trách nhiệm với tổ quốc là một quan điểm sai lầm trong sách lược trị vì đất nước. Tôi có thể hiểu, với tư cách là Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, lại đã từng là Hiệu trưởng Đại học Quốc gia Hà Nội, ông và phe cánh chính trị của ông muốn tạo ra một thế hệ trẻ trung thành với đất nước, không xuống đường biểu tình, không đọc mấy trang chống Cộng, mà muốn nhất nhất tuân thủ mọi quyết định của Đảng và nước nước. Nếu đặt mình trong vị trí của một chính trị gia, tôi nói thật là cũng có mong muốn như vậy. Nhưng để chinh phục được “lòng yêu nước” của người dân, không phải cứ “tống tình” như cách thức các ông định làm mà được. <p align="justify">Người dân cần gì ở một nhà cầm quyền. Họ cần cơm no, áo ấm, đời sống đầy đủ cả về vật chất lẫn tinh thần, cần cảm thấy được tôn trọng. Nếu nhà cầm quyền cho họ tất cả những điều này, đa số họ sẽ yêu nước, còn số còn lại không yêu cũng sẽ không có cớ gì để chống đối. Vì vậy, lòng yêu nước thiết thực nhất đến từ việc nhu cầu được đáp ứng thỏa mãn. Nếu tôi không nhầm, những gì tôi nói không vượt quá phạm vi của Chủ nghĩa duy vật mà chúng ta đều được học trong nhà trường. Còn về một lòng yêu nước xuất phát từ việc học về các truyền thống đấu tranh trong lịch sử, nói thật là việc ấy khiến tôi hình dung đến những anh lính về làng, khoe mẽ chiến công, diễu võ dương oai để tán gái. Thứ mà các gái làng yêu anh lính không phải anh lính mà là những tấm huân chương, huy chương. Và đó là thứ tình yêu không thật, giống như thứ lòng yêu nước trong nhà trường, một thứ tình cảm giả dối dành cho một thứ hư ảo. <p align="justify">Ông đã thẳng thắn thừa nhận rằng ông không cần sinh viên giỏi Sử, thiết nghĩ, với tư cách là một người dân, tôi không cần thiết phải nói thêm về lập luận hay lý lẽ với ông. Bởi một người không tư duy và phát ngôn dựa trên lý lẽ thì cũng không thể nghe được lý lẽ, và có thể ông cũng không đọc những bài tôi viết. Nhưng tôi viết cho những người đang cùng quan điểm với ông Đào Trọng Thi đọc, để họ hiểu rằng để trở thành độc tài tư tưởng không dễ dàng như các ông vẫn làm. Để bãi bỏ một môn Sử ra khỏi chương trình học không phải là Bộ giáo dục muốn làm thì làm, rằng người dân không phải ngu dốt và không dễ dàng để các ông biến thành những kẻ bị thiến hoạn tinh thần vì thứ yêu nước giả dối. <p align="justify">Bộ Giáo dục muốn tích hợp ba môn này vì muốn tạo ra những con người yêu nước. Ông Thi khẳng định rằng chức năng của giáo dục không phải là để giữ các môn học và không môn học nào “bắt buộc phải tồn tại cả”. Ông phát ngôn rất hùng hồn: <p align="justify">“Chúng ta cần phẩm chất năng lực, để có phẩm chất, kỹ năng phải có kiến thức và cách thức vận dụng kiến thức đó. Chúng ta có thể dùng nhiều phương pháp khác nhau tích hợp, liên môn. Cái nào đạt được mục đích giáo dục thì chúng ta làm. Nếu dạy độc lập không đạt hiệu quả thì môn học tồn tại độc lập không để làm gì.” <p align="justify">Nhưng ông có biết sách giáo khoa Lịch sử nhiều lần không đề cập đến chủ quyền biển đảo của Việt Nam ở Hoàng Sa và Trường Sa trên các bản đồ, lược đồ? Còn môn Lịch sử mà Bộ giáo dục đã lãng quên Hoàng Sa, Trường Sa. Nếu bãi bỏ môn Lịch sử bao nhiêu học sinh, sinh viên sẽ còn nhớ đến Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam nữa. Đừng nói với tôi rằng học sinh, sinh viên sẽ học được điều đó ở chương trình An ninh quốc phòng. Các ông sẽ dạy như thế nào về sự kiện Trung Quốc cắm giàn khoan ở biển Đông? Sẽ nói như thế nào về mối bang giao Việt Trung? Hay lại là các bài giảng chống diễn biến hòa bình của Mỹ và các chiến công đánh giặc cứu nước từ thuở xa xưa của cha ông. <p align="justify">Các ông nói rằng không bãi bỏ môn Lịch sử mà chỉ tích hợp với hai môn Giáo dục công dân và An ninh quốc phòng. Đúng, đó không phải là bãi bỏ, mà là môn học về bóp méo lịch sử theo chiều hướng có lợi cho nhà cầm quyền, một môn học thiến hoạn tư duy và tinh thần của người dân, một bộ môn khiến người dân yêu lầm một đất nước trong trí tưởng tượng của các ông chứ không phải đất nước của chính họ. <p align="justify">Nếu các ông bãi bỏ môn Lịch sử khỏi trường học, tôi tin rằng sẽ có rất nhiều, rất nhiều các chương trình dạy Lịch sử mới do chính cộng đồng tạo nên. Họ sẽ đưa ra các góc nhìn Lịch sử đa chiều hơn, hấp dẫn hơn. Người dân sẽ tìm đến các chương trình này. Và lúc ấy, họ sẽ càng không tin vào thứ đất nước mà các ông tưởng tượng ra, không tin vào các ông. Một khi lòng tin người dân đã mất, thì nền móng của chính quyền ấy cũng đến ngày tàn. <p align="justify">Vâng, một lần nữa chúng tôi cảm ơn ông Đào Trọng Thi, và Bộ giáo dục đào tạo Việt Nam, đã tự từ bỏ quyền nắm giữ chính sử của mình. Sẽ không còn thứ được gọi là chính sử từ nhà nước quy định, mà chúng ta chắc chắn buộc phải bước vào thời kỳ tự tìm tòi các mảnh ghép lịch sử để mỗi người dân có nhận thức lịch sử cho riêng mình. Cảm ơn chính sách kém cỏi của các ông, nhờ thế, quyền lực của nhà nước ngày càng suy giảm, và đó là lúc quyền lực của tinh hoa và tài năng sẽ lên ngôi. </p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-49957769742023139832015-11-25T16:55:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.656-08:00NATALIE PORTER BÌNH LUẬN TÁC PHẨM SAIGON’S EDGE: ON THE MARGIN OF HO CHI MINH CITY (SÀI GÒN VÙNG GIÁP RANH: NHỮNG CÂU CHUYỆN NGOÀI RÌA)<p align="justify"><img title="clip_image001" style="border-top: 0px; border-right: 0px; background-image: none; border-bottom: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; border-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="http://lh3.googleusercontent.com/-NdNto1XjHHQ/VlZYlaPjuZI/AAAAAAAAGxY/Yhnpcf0NL1g/clip_image001%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="960" height="111"> <p align="justify">Qua một góc nhìn mới mẻ về trải nghiệm đô thị hóa của cư dân ở rìa thành phố Hồ Chí Minh, tác giả Erik Harms khám phá những “giao lộ nhập nhằng” giữa sự hình thành của những không gian cụ thể và mang tính biểu tượng, với những quan niệm của người Việt Nam về không gian xã hội, về mối quan hệ giữa nông thôn và thành thị và về hai khái niệm “nội thành” và “ngoại thành.” <p align="justify"><b><i>For the original English version of this article, click <a href="http://diacritics.org/?p=23764">here</a>.</i></b></p> <a name='more'></a> <p align="justify"><b><i></i></b> <p align="justify"><i>Have you subscribed to diaCRITICS yet? Subscribe and win prizes! <a href="http://diacritics.org/2013/subscriber-drive-subscribe-or-refer-new-readers-and-win-prizes">Read more details.</a></i> <p align="justify"><a href="http://diacritics.org/wp-content/uploads/2014/06/SaigonsEdge.jpg"><img title="clip_image002" style="border-top: 0px; border-right: 0px; background-image: none; border-bottom: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; border-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px" border="0" alt="clip_image002" src="http://lh3.googleusercontent.com/-VHAqLkaM7Es/VlZYl9MflZI/AAAAAAAAGxg/GDIf0s-aZ_g/clip_image002%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="323" height="500"></a> <p align="justify">Cư dân vùng rìa thành phố Hồ Chí Minh, Erik Harms viết, như nằm trên một lưỡi dao. “Con dao hai lưỡi này đôi lúc cắt vào những thiết chế quyền lực, đôi lúc lại làm tổn thương chính người cầm nó.” Saigon’s Edge là một câu truyện đầy thuyết phục về quá trình phát triển và đô thị hóa diễn ra tại vùng rìa thành phố lớn nhất Việt Nam. Vận dụng triệt để dữ liệu từ các nghiên cứu dân tộc học, Harms mang lại một góc nhìn vào cách thức cư dân huyện Hóc Môn xoay xở, thương lượng địa vị của mình giữa những phạm trù xã hội tưởng chừng hoàn hảo, rạch ròi. Theo Harms, cư dân Hóc Môn không nằm hoàn toàn về một bên của làn ranh biểu tượng nội thành/ngoại thành hay nông thôn/thành thị. Thay vào đó, họ rơi vào vị trí nửa nạc nữa mỡ rất khó xử. Nhưng thay vì phủ định những cặp đối lập trừu tượng trên, Harms xem xét tính khả thi, hữu dụng của chúng trong việc hình dung và hệ thống đời sống xã hội Việt Nam đương đại. Đây chính là điểm nhấn của Saigon’s Edge, nó không phải là một tác phẩm theo chủ nghĩa hậu cấu trúc vốn chỉ nhằm lột trần và bác bỏ những cặp đối lập lý tưởng. Dù Harms đã minh họa rõ “điều gì sẽ xảy ra khi hiện tại và ảo mộng không đi đôi với nhau” (tr.26), trọng tâm của tác phẩm vẫn là xoay quanh việc tái lập các cặp đối lập nông thôn-thành thị, nội thành-ngoại thành qua những hoạt động, hành vi trong cuộc sống hằng ngày. Vì vậy, tác phẩm mang lại cho những nhà nghiên cứu nhân chủng học, Đông Nam Á, Đô thị học, và cả những ai quan tâm đến xã hội Việt Nam một cái nhìn mới mẻ về trải nghiệm đô thị hóa của cư dân vùng rìa. <p align="justify">Cấu trúc của tác phẩm phản ánh lập luận mấu chốt của nó về những mối quan hệ giữa những phạm trù xã hội lý tưởng và thực tế cuộc sống hằng ngày tại Việt Nam. Phần Một giảng giải khái niệm “giằng xé”, một từ Harms dùng để miêu tả cách quá trình bị đẩy ra ngoài rìa đem đến một cảm giác đầy mâu thuẫn trong lòng người dân Hóc Môn. Một mặt, họ cảm thấy mình là một phần không thể thiếu. Mặt khác, họ cảm thấy mình bị bỏ quên trong những dự án phát triển hướng đến tương lai của Việt Nam. Chương 1 định vị Hóc Môn trong bối cảnh các dòng chảy tiền tệ, thương mại và nông nghiệp xuyên quốc gia. Harms cho thấy trong khi thành phố Hồ Chí Minh dần dần lột xác thành một thị trường toàn cầu mới, chính những đổi thay bên trong và xung quanh “tiền đồn kinh tế của Việt Nam” này đã biến những quận huyện ngoài rìa thành những không gian nông thôn thành thị lẫn lộn, chứa đầy cơ hội, khả năng chủ động cũng như rủi ro và sự mỏng manh. Tại chính vùng rìa này, cư dân Hóc Môn buộc phải “ngậm bồ hòn làm ngọt.” Họ chấp nhận và tìm cách khai thác giai đoạn trung gian trong quá trình biến chuyển đô thị vui buồn lẫn lộn này. Trong một trong những đoạn lý luận thuyết phục nhất của tác phẩm, Harms vay mượn từ những nghiên cứu “mở đường” của Lương Văn Hy nhằm ủng hộ kết luận rằng mỗi cá nhân ở nội thành và ngoại thành đều thương lượng vị trí tay đôi của mình qua những cách thức mô phỏng chính những mối quan hệ họ hàng thân thích đầy mâu thuẫn trong xã hội Việt Nam. Nếu dòng dõi của nhà chồng, tức bên nội, dựa vào dòng dõi của nhà vợ, tức bên ngoại, để có “cháu nối dõi”, thành phố Hồ Chí Minh cũng cần dựa vào những quận huyện ngoại thành để tiếp tục tồn tại. Cư dân Hóc Môn vừa “nuôi dưỡng” thành phố, vừa đồng thời không được coi là một phần của thành phố. Nhưng cũng như chính mâu thuẫn về mặt cấu trúc cho phép những thành viên trong gia đình uốn nắn những mối quan hệ với nhau, những mâu thuẫn này cũng tạo ra cơ hội luồng lái những cặp đối lập về mặt không gian. Harms đã xuất xắc vận dụng những chi tiết mang tính mô tả dân tộc học trong chương này để cho thấy cách người ta đã khéo léo trình diễn đặc tính “nông thôn” như thế nào. Mặc áo bà ba và đeo đòn gánh trong thành phố cho phép phụ nữ vừa lợi dụng những đặc tính văn hóa rập khuôn đề cao người dân nông thôn, vừa giữ khoảng cách với chính hình tượng lạc hậu đó. <p align="justify">Thật vậy, “chính sức mạnh và địa vị người ngoài cuộc đã cùng nhau tạo nên đặc trưng của vùng rìa.” Chương 2 mô tả không gian như một sản phẩm của những cuộc mặc cả, những thỏa thuận và những cuộc trao đổi trong xã hội. Có người sẽ thành công hơn kẻ khác trong quá trình thương lượng này, và Harms cho thấy rõ những trải nghiệm cuộc sống khác nhau của những người dân vùng rìa ở những vị trí quyền lực khác nhau. Dựa vào các lý luận của các lý thuyết gia như Mary Douglas và Victor Turner, Harms kết luận rằng vị trí chông chênh giữa lằn ranh nông thôn và thành thị của Hóc Môn làm nảy sinh cả quyền lực lẫn sự nguy hiểm. Việc tận dụng đặc điểm này hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng uốn nắn các phạm trù trên của mỗi cá nhân trong cuộc sống hằng ngày. Bằng việc thuật lại hai trải nghiệm sống khác nhau của hai người bạn cùng trú tại Hóc Môn, Harms lập luận đầy thuyết phục rằng khả năng “đi xuyên” qua những không gian xã hội, tức khả năng đi từ ngoài vào trong và từ trong ra ngoài thành phố và rộng hơn là đi trong Việt Nam và ra ngoài Việt Nam, cung cấp cho các cá nhân những nguồn lực thiết yếu để gây ảnh hưởng. Nói đơn giản, tùy thuộc vào độ linh hoạt của một cá nhân, bản chất “con dao hai lưỡi” của Hóc Môn có thể đem lại sự lạc quan hay sự tuyệt vọng. <p align="justify">Phần Hai của tác phẩm tập trung bàn luận khía cạnh thời gian. Trong phần này, Harms giải thích một khái niệm đặc trưng của Việt Nam về thời gian đến từ sự kết hợp giữa tư thế hướng đến tương lai và sự hoài niệm quá khứ. Tác giả cho rằng “việc đặt câu hỏi Hóc Môn nằm ở đâu trong không gian cũng đồng nghĩa với việc đặt câu hỏi Hóc Môn nằm ở đâu trên trục thời gian” (tr. 90). Chương 3 xem xét cách thức những cuộc bàn cãi qua lại trong nước [hay diễn ngôn thông dụng, national discourses] về sự phát triển tuyến tính, luôn luôn tiến về phía trước, đã gán ghép những khung thời gian nhất định với những loại người và địa điểm nhất định. Tại Việt Nam, những mô tả trong văn hóa đại chúng cũng như trong giới hàn lâm về một thời kỳ “nông thôn” bất di dịch đã đặt những người dân sinh sống ở nông thôn vào một kỷ nguyên xuất hiện trước những khung thời gian trong xã hội tư bản đương thời. Sự liên hệ trên đã làm cho cư dân Hóc Môn cảm thấy mình luôn nằm ngoài rìa sự phát triển, luôn phải cố gắng bắt kịp hiện tại. Tuy nhiên, Harms cho thấy những người sinh sống ở “nông thôn” và những người “nông dân” lại có thể dễ dàng dịch chuyển qua lại giữa những thang thời gian khác nhau. Cư dân Hóc Môn là những chuyên gia “hai thời điểm”. Họ đồng thời tôn vinh quá khứ và tương lai, và vận dụng một cách có chiến lược những biểu tượng của nông thôn và thành thị để xây dựng hình ảnh huyện Hóc Môn như một tượng đài chói sáng của cả truyền thống lẫn hiện đại. Không những thế, Harms còn cho thấy lối suy nghĩ “hai thời điểm” này phản ánh cảm giác nửa chào mừng nửa e sợ trong xã hội Việt Nam trước làn sóng hiện đại hóa, như cách những mô típ lặp đi lặp lại trong văn hóa nghệ thuật dựng lên hình ảnh một đất nước đứng trước ngưỡng cửa sự phát triển và đồng thời hình dung nó như một cái nôi truyền thống bị đe dọa bởi sự phát triển. <p align="justify"><i>__________________________________________________________</i> <p align="justify"><i>Bạn có thích đọc diaCRITICS không? </i><br><i>Nếu thế thì mời đăng ký nhận bài hoặc GÓP TIỀN GIÚP ĐỠ.</i><br><i>Xem các lựa chọn ở góc phải bên trên, đăng ký qua email hoặc bản tin RSS.</i></p> <p align="justify"><i>__________________________________________________________</i> <p align="justify">Chương 4 tìm hiểu những hệ lụy của việc đung đưa qua lại giữa các khoảng không gian và mốc thời gian. Dựa trên những nghiên cứu lý luận của Philip Taylor, Harms lập luận rằng những làn ranh chia rẽ về mặt xã hội quan trọng nhất ở Hóc Môn không nằm giữa những ai nghiêng về thang thời gian nông thôn và những ai nghiêng về thang thời gian thành thị. Đúng hơn, những ranh giới ấy lại chia rẽ những ai có khả năng uốn nắn tận dụng nhiều khung thời gian khác nhau với những ai bị chính những khung thời gian đó điều khiển. Harms mô tả những cư dân từ chối tuân theo nhịp độ của một ngày làm việc bình thường. Thay vào đó, họ vận dụng vị trí nằm rìa của mình để “đi ra đi vào” trong nền kinh tế làm công ăn lương. Khả năng linh động này cho phép họ tái tạo những mối quan hệ xã hội vốn hoàn toàn lệ thuộc vào những cách sử dụng thời gian khác nhau. Lại có những bộ phận dân cư khác ở ngoài rìa thành phố chọn tuân theo khung thời gian công nghiệp và tham gia vào các hoạt động sản xuất trong nhà máy nhằm sản sinh tư bản về cả mặt vật chất lẫn tinh thần bên ngoài nơi cư trú. Trong một đoạn thảo luận thú vị và tường tận đậm chất nhân chủng học, Harms cho thấy những phương thức sử dụng thời gian trên phụ thuộc vào mối quan hệ uyển chuyển của chính một cá nhân với chế độ phụ hệ tại gia. Quay lại bàn luận về quan hệ thân thích, Harms lập luận đầy thuyết phục rằng những cơ hội kinh tế tại vùng rìa cho phép một vài cá nhân tự thoát ra “từ bên trong” vòng kềm cặp của đơn vị sản xuất gia đình theo chế độ phụ hệ, và cho phép những số khác huy động những mối quan hệ họ hàng song phương “từ bên ngoài” để theo đuổi nghề nghiệp trong các lĩnh vực mới. Khả năng dịch chuyển giữa không gian “bên ngoài” hướng về tương lai và không gian “bên trong” hướng về truyền thống, theo Harms, chính là nhân tố cho phép mỗi cá nhân tác động lên cuộc sống xung quanh mình. <p align="justify">Phần Ba chứa đựng phần nghiên cứu dân tộc học đồ sộ nhất của tác phẩm. Trong đó, Harms cho người đọc trải nghiệm quá trình đô thị hóa diễn ra tại Hóc Môn qua chính con mắt, cảm nhận, và những hệ lụy mà người dân ở đây phải hứng chịu. Chính ở trong phần này mà những điểm đặc thù của cuộc sống vùng rìa được cảm nhận một cách sâu đậm nhất, bi kịch nhất. Chương 5 thuật lại chi tiết về tiến độ phát triển của đường cao tốc Xuyên Á nhằm đúc kết vai trò chủ chốt của đường xá trong việc sắp xếp hệ thống không gian xã hội tại Việt Nam. Nằm tại trọng tâm của giả thuyết này là việc hình dung những con đường trong tình trạng “đang hình thành”, và Harms cho thấy quá trình biến chuyển về mặt cơ sở hạ tầng cũng đồng thời giao cắt với những biến chuyển không ngừng trong cuộc sống. Mặc dù những nhà quy hoạch đô thị có thể hình dung dòng chảy giao thông như một đường thẳng chạy từ điểm A đến điểm B, nhưng sẽ luôn xuất hiện những đường thẳng khác, những hình thù xã hội khác trong cuộc sống làm cản trở kế hoạch của họ. Điểm mạnh của chương này nằm ở những mô tả tinh tế về cuộc vật lộn hằng ngày của mỗi người dân nhằm thích nghi với và tận dụng những dự án phát triển hạ tầng giao thông. Một lần nữa, tương tự như những địa điểm khác nằm trên vùng rìa, một vài người sẽ có khả năng lèo lái trên đường cao tốc tốt hơn người khác, và người đọc sẽ đụng độ một cảm giác bất an luôn đi đôi với cuộc đua về cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng đến cái đích hiện đại. Trong khi một vài người dân tác động lên những cung đường thông qua những hành vi và hoạt động kinh tế công khai, số khác lại bị tác động bởi những cung đường thông qua tai nạn giao thông và quá trình bị đẩy ra ngoài rìa về mặt không gian. Tại đây, đường xá trở thành một vùng trung gian, nơi chứa đựng cả sự mỹ miều cũng như sự dơ bẩn, sự quy tụ cũng như sự cô lập, cơ hội cũng như sự mỏng manh. “Sức mạnh của những tuyến đường, như bản thân huyện Hóc Môn, được bộc lộ qua cách người dân sử dụng chúng để vượt lên trên những giới hạn không gian và thời gian” (tr. 183). <p align="justify">Chương phân tích cuối đặt quá trình phát triển đô thị vào bối cảnh chính trị xung quanh. Harms giải thích cách chính quyền kết hợp sức mạnh ý thức hệ và thế mạnh vật chất trong tham vọng văn minh hóa toàn quốc của mình. Trong chương này Harms định vị quá trình phát triển đô thị đương thời trong một bối cảnh lịch sử nhất định mà trong đó, những chiến lược cai quản đã từ lâu có mối quan hệ mật thiến đến sự kiểm soát không gian, và những quận huyện ngoại thành vẫn thường là nơi chứa đầy mâu thuẫn và biến chuyển về mặt xã hội. Harms thuật lại “nghịch lý trong cuộc cách mạng nông thôn” ở Việt Nam vốn, tương tự như các mô hình về quan hệ thân thích hay không gian, phụ thuộc vào một tầng lớp nông dân nằm bên ngoài để thành công, nhưng cũng đồng thời loại bỏ chính tầng lớp đó ra khỏi vòng tròn kinh tế thành thị khép kín. Hình mẫu biến chuyển xã hội lý tưởng trên hoàn toàn phụ thuộc vào việc duy trì sự khác biệt, tức vào việc hạn chế tham vọng của tầng lớp nông dân và việc gìn giữ những tương tác quy củ giữa nông thôn và thành thị. Nhưng chính sự phân chia về mặt tư tưởng này lại không ăn nhập với thực tế cuộc sống mà trong đó, nền kinh tế và xã hội Việt Nam lại dựa trên sự mập mờ giữa nông thôn và thành thị. Vị trí “chân ngoài chân trong”, nửa văn minh thành thị, nửa nông thôn lạc hậu, đã biến những cư dân tại vùng rìa Sài Gòn thành những người ủng hộ đồng thời là những mối đe dọa đến một hình mẫu tiến bộ xã hội lý tưởng. Tùy thuộc vào cách họ tác động vào không gian và thời gian, cư dân huyện Hóc Môn hoặc có thể chắp cánh cho giấc mơ thành thị văn minh, hoặc có thể phản kháng bằng cách bám víu lấy một nông thôn lạc hậu. Tại đây, một lần nữa Harms lại chỉ ra bản chất “con dao hai lưỡi” về mặt xã hội tại vùng rìa và cho thấy nó có khả năng “sát thương” không chỉ những đối tượng nằm ngoài những dự án phát triển đô thị, mà cả những thiết chế quyền lực bao trùm lên mọi thứ. <p align="justify">Trong những lời đầu tiên, Harms đã nói rõ “mục tiêu chính của tác phẩm chỉ đơn thuần mang tính nghiên cứu dân tộc học” (tr. 3). Thật vậy, toàn bộ tác phẩm là một lát cắt tinh tế về cuộc sống sinh hoạt và lao động hằng ngày của cư dân Hóc Môn, giúp hé lộ ra những cá nhân đang bận rộn xác định phương hướng trong những chiều không gian và khung thời gian khác nhau nhằm theo đuổi những mục tiêu của mình. Ấy vậy mà trong chương cuối, Harms lại xác nhận rằng những mô tả của mình về những tác động của quá trình đô thị hóa không phải là tất cả. Thông qua việc nhấn mạnh yếu tố dân tộc học, Harms đưa ra một nhận định sâu sắc theo chủ nghĩa cấu trúc nhằm phê phán cách những mô típ về sự tiến bộ và phát triển được tuyên truyền trên toàn quốc và những định kiến về mặt văn hóa thu nhận nhưng lại đồng thời loại trừ một bộ phận dân cư ra khỏi những trục đường phát triển đô thị. Harms kiên quyết từ chối vạch ra những đối lập rõ rệt giữa đường lối nhà nước và hành động cá nhân, mà thay vào đó lại trung thành với những quan sát mang tính dân tộc học của mình để phác họa nên một bức tranh chân thật về cuộc sống vùng rìa. Mặc dù điểm mạnh của tác phầm nằm ở độ gần gũi của nó với thực tế Việt Nam, nó cũng phần nào phản ánh quá trình biến chuyển về mặt không gian diễn ra xuyên suốt Đông Nam Á và những khu vực khác. Nói rõ hơn, nó đưa ra một phân tích tinh tế về cách việc hình dung xã hội qua các cặp phạm trù đối lập, tuy chứa đựng nhiều điểm không nhất quán, vẫn tiếp tục định hình những quá trình phát triển đô thị phức tạp trên toàn cầu. Vì vậy, tác phẩm Saigon’s Edge là một tác phẩm thiết yếu không chỉ đối với các nhà nghiên cứu nhân chủng học Việt Nam, mà còn đối với bất kỳ độc giả nào quan tâm đến các vấn đề liên quan đến quá trình toàn cầu hóa, đô thị hóa và phát triển. <p align="justify"><b>Người dịch: T.K.</b> <p align="justify"><s></s> <p align="justify"><b>Natalie Porter</b> là giáo sư nhân chủng học (hàm Assistant Professor) hiện giảng dạy tại đại học New Hampshire. Bà cũng là một thành viên của Viện nghiên cứu Khoa học, Cải tiến và Xã hội thuộc đại học Oxford. Bà tập trung nghiên cứu cơ chế quyền lực trong các cơ quan quản lý nhà nước về phòng chống bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam, đặc biệt là cúm gia cầm. <p align="justify"><a href="http://diacritics.org/wp-content/uploads/2014/06/shapeimage_4.png"><b><img title="clip_image004" style="border-top: 0px; border-right: 0px; background-image: none; border-bottom: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; border-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px" border="0" alt="clip_image004" src="http://lh3.googleusercontent.com/-hfAaz52-8nM/VlZYmT5XFbI/AAAAAAAAGxk/uT2BPGzaj-s/clip_image004%25255B3%25255D.gif?imgmax=800" width="150" height="150"></b></a><b>Erik Harms</b> là một nhà nhân chủng học nghiêng về mảng xã hội-văn hóa vùng Đông Nam Á và Việt Nam. Những nghiên cứu mang tính mô tả dân tộc học về Việt Nam của ông tập trung vào những tác động về mặt xã hội và văn hóa tại vùng rìa Sài Gòn do quá trình đô thị hóa sinh ra. Tác phẩm, <a href="http://www.upress.umn.edu/book-division/books/saigonas-edge">Saigon’s Edge: On the Margins of Ho Chi Minh City </a>(Do đại học Minnesota xuất bản năm 2011), khám phá những “giao lộ nhập nhằng” giữa sự hình thành của những không gian cụ thể và mang tính biểu tượng, với những quan niệm của người Việt Nam về không gian xã hội, về mối quan hệ giữa nông thôn và thành thị và về hai khái niệm “nội thành” và “ngoại thành.” <p align="justify"><i>__________________________________________________________</i> <p align="justify"><i>Bạn có thích đọc diaCRITICS không? Nếu có thì xin mời</i> <a href="http://diacritics.org/?p=26789"><i>đăng ký nhận bài ở đây</i></a><i>.</i> <p align="justify"><i>Vui lòng bỏ chút thời gian chia sẻ bài này. Chia sẻ (qua email, Facebook, v.v.) giúp quảng bá diaCRITICS. Mời bạn tham gia vào câu chuyện và để lại lời bàn. </i> <p align="justify">Nguồn: http://diacritics.org/?p=26964 Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-40256265948803827952015-11-25T16:54:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.699-08:00Nhà thơ và người hâm mộ<p align="justify">(Rút từ <a href="https://www.facebook.com/kim.ngo.7739?fref=ts">facebook của Ngô Thị Kim Cúc</a>) <p align="justify"><a href="https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1086512858027205&set=a.601281559883673.1073741828.100000055030849&type=3"><img title="clip_image001" style="border-top: 0px; border-right: 0px; background-image: none; border-bottom: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; border-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhMTt2IA0oPId4fsVXff4gGahkgK2igreaApjeGIXVNLWHIj2AZyMYc5yjzn-wPISvGl94Z-0HKSiGSGiYDVgUfO4wP0XsIb8t9fPw29RmGVkt-INi7JkN5ZvBz8NU7R6aiZLJMtDHC1Qg/?imgmax=800" width="498" height="350"></a> <p align="justify">Tự nhận là người hâm mộ thơ Ý Nhi, mình rất trung thực. Vì thơ Ý Nhi luôn đọng lại/mở ra trong mình rất nhiều liên tưởng. Thơ chị đọc xong không hề thấy ngòn ngọt như vừa uống Coca, Pepsi hay Đốc tờ Thanh. Nó làm người ta phải nghĩ, rọi chiếu cảm xúc của nhà thơ lên thực tế cuộc sống, cho dù chị viết về điều gì…</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Nhân chị Ý Nhi được giải thưởng Cikada của Thụy Điển, mình bỏ lên vài bài thơ của chị, để người chưa đọc sẽ hình dung được, còn người đọc rồi thì sẽ nhớ lại… <p align="justify">Ảnh chụp ở nhà chị, trước tường hoa tuyết sơn phi hồ tím ngắt… <p align="justify">ĐÔI KHI <p align="justify"><i>Đôi khi/ ta như chiếc gàu thả sâu trong lòng giếng/ cứ va đập/ va đập mãi vào bờ đất/ cho đến hồi/ chỉ còn lại một vốc nước nhỏ.</i> <p align="justify"><i>Đôi khi/ ta như đứa trẻ bán hủ tíu rong/ tay cứ gõ hoài hai thanh gỗ mỏng/ rồi lắng nghe cái âm thanh khô giòn, quen thuộc ấy/ ta đã quên chuyến đi/ đã thôi chờ đợi/ tiếng gọi của khách hàng.</i> <p align="justify"><i>Đôi khi/ ta như người leo núi rủi ro/ không phải vì kém cỏi/ không phải vì thiếu can đảm/ nhưng mà núi lở/ nào ai có thể bám vào khoảng không.</i> <p align="justify"><i>Đôi khi/ thèm nhớ tuổi mười lăm/ qua phà Bính/ đi xe ngựa về Thủy Nguyên/ hát những bài hát buồn/ khi chưa biết nỗi buồn.</i> <p align="justify"><i>Đôi khi/ chợt ứa tràn nước mắt.</i> <p align="justify">THỦ MÔN <p align="justify"><i>Một mình/ trước những đợt tấn công.</i> <p align="justify"><i>Một mình/ trước quả phạt đền.</i> <p align="justify"><i>Một mình/ trước cú sút luân lưu 11 mét.</i> <p align="justify"><i>Một mình/ với trái tim lặng tắt.</i> <p align="justify"><i>Anh không thể ghi bàn/ nhưng anh có thể làm nên chiến thắng/ đôi khi, anh là một nửa trận đấu/ đôi khi anh là tất cả.</i> <p align="justify"><i>Ô vuông đất nhỏ nhoi/ khung sắt đơn sơ/ lãnh địa của anh/ đồn lũy của anh/ sự thành bại của anh/ nỗi ám ảnh cay đắng của anh.</i> <p align="justify"><i>Người ta có cần nhiều nhặn chi đâu/ trên trái đất rộng lớn này.</i> <p align="justify">NGƯỜI ĐIÊN Ở PHỐ BÀ TRIỆU <p align="justify"><i>Nhặt lá/ bao thuốc rỗng/ những vé số đã hết hạn/ gom góp lại/ và đốt.</i> <p align="justify"><i>Người điên/ Điên từ thuở thiếu thời.</i> <p align="justify"><i>Từ thuở thiếu thời/ người điên/ nhặt lá/ bao thuốc rỗng/ những vé số đã hết hạn/ gom góp lại/ và đốt.</i> <p align="justify"><i>Tóc người điên đã bạc/ chân mày đã bạc/ râu đã bạc.</i> <p align="justify"><i>Người điên không khóc/ không cười/ không hờn giận.</i> <p align="justify"><i>Gia tài của người điên/ là một bao diêm.</i> <p align="justify">NHÀ VĂN NGUYỄN MINH CHÂU <p align="justify"><i>Tự thức tỉnh/ điều chỉ có nơi một lương tâm trong sạch.</i> <p align="justify"><i>Tự lìa bỏ/ những giá trị đã một đời xây đắp/ điều chỉ có nơi một người hoàn toàn mạnh mẽ.</i> <p align="justify"><i>Tự bước khỏi lối mòn/ (cái lối mòn từng dẫn tới vinh quang)/ điều chỉ xảy ra với một tài năng.</i> <p align="justify"><i>Bừng sáng/ giữa bao nhiêu ràng buộc, tối tăm.</i> <p align="justify"><i>Bừng sáng/ giữa bao nhiêu hiềm khích.</i> <p align="justify"><i>Bừng sáng/ Gương- Mặt- Người- Kêu- Gọi.</i> <p align="justify">BÊN THỀM NHÀ PASTERNAK <p align="justify"><i>Tiếng ồn ào đã lặng/ những cơn bão tuyết/ những đám cháy hoàng hôn/ những rừng cây trơ trụi/ những ngọn gió dữ dằn từ thảo nguyên/ những hồi chuông báo động.</i> <p align="justify"><i>Tiếng ồn ào đã lặng/ lời ly biệt đắng cay/ sự nhục mạ/ nỗi buồn thương/ năm tháng nặng nề.</i> <p align="justify"><i>Tiếng ồn ào đã lặng/ Lara không còn nữa/ trong băng giá, cô đơn, tù ngục/ nàng không trở lại.</i> <p align="justify"><i>Màn đã buông/ kiếm đã tra vào vỏ/ rượu đã cạn ly/ sẽ bắt đầu thiên bi kịch khác.</i> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-66010775859363173202015-11-25T16:53:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.727-08:00Sẽ phải có một phiên toà thực sự công bằng<p align="justify"><b>Nguyễn Thị Oanh</b> <p align="justify">Tôi quan tâm đến phiên toà xử Nguyễn Mai Trung Tuấn với tâm thế của một người đang làm giáo dục và cũng là một người mẹ. Ngay từ khi em bị truy nã rồi bị bắt tạm giam, tôi đã hình dung ra những gì mà cuộc đời non nớt của em sẽ phải hứng chịu... Gia đình tan nát, cha mẹ vào tù, và bây giờ là em đang đối diện với hình phạt của pháp luật. Một mức án tù còn nặng hơn cả mức án cha, mẹ em đã chịu và một khoản tiền bồi thường trên bốn chục triệu đồng mà ai cũng biết chắc rằng ở độ tuổi đó, với hoàn cảnh đó, không biết em lấy đâu ra để bồi thường cho người bị hại kia! <p align="justify">Vâng, nếu chiếu theo các tình tiết phạm tội và kết quả giám định pháp y đối với người bị hại, Toà sơ thẩm có đủ cơ sở để kết tội Tuấn. Một đứa trẻ như em thì làm sao lường định được rằng những hành động của mình sẽ phải trả giá đắt đến vậy! Nhưng tôi tự hỏi nếu mình là em, trong hoàn cảnh cha mẹ như thế, chứng kiến tận mắt những gì đang xảy ra với gia đình mình như thế, tôi liệu có ngồi im ngoan ngoãn để nhìn những người ruột thịt của mình đơn thân đối đầu với "phía bên kia" không? Câu trả lời rất có thể là "không!". Dẫu biết là tuyệt vọng, dẫu biết là liều lĩnh, nhưng xét về mặt cảm tính, lúc đó tôi cũng có thể chọn cách phản ứng với một mức độ nào đó tương tự như em để bảo vệ người thân của mình. Và thế mới là con người: Con người với đầy đủ cảm xúc yêu thương và phản xạ tự nhiên để bảo vệ đồng loại ruột thịt của mình. Hơn thế, em là một con người mới 15 tuổi, cái tuổi chắc chắn chỉ biết xem cha mẹ là chỗ dựa duy nhất của mình trên cuộc đời! Thật đau lòng khi nhìn thấy những mái đầu xanh và màu áo trắng của các em HS – bạn bè Tuấn – đến theo dõi phiên toà xử bạn mình. Các em chắc cũng chưa bao giờ nghĩ rằng có một ngày bạn mình hay lớp mình, thầy cô mình, phải đặt chân vào chốn "công đường" thay vì đến lớp học như hôm nay... </p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Ở đây, không luận bàn đến chuyện đúng - sai giữa gia đình Tuấn với chính quyền địa phương, và tôi cũng không cổ xúy cho hành vi chống đối người thi hành công vụ, nếu bản chất câu chuyện đúng là thế. Chúng ta cũng khó có thể biện minh cho những hành động sống bản năng, không thể điều chỉnh hành vi trong một xã hội thượng tôn pháp luật. Tuy nhiên, người lớn có trách nhiệm của người lớn và cha mẹ Tuấn đã phải trả giá bằng những năm tù tội, mái ấm tan tác và bỏ lại những đứa con bơ vơ ngoài đời. Họ là người có đủ năng lực để hiểu và chịu trách nhiệm trước pháp luật về mọi hành vi của mình (mặc dù câu chuyện cưỡng chế đất đai thương tâm vẫn là vấn đề cần được lật lại xem xét ở rất nhiều khía cạnh, song, trong khuôn khổ pháp luật hiện nay, họ đã không thể bảo vệ được mình bằng những hành động cùng quẫn như vậy!). <p align="justify">Nhưng, với một đứa trẻ 15 tuổi như Tuấn, chưa hề có tiền án tiền sự, và không những thế, còn là một HS ngoan, học khá giỏi ở trường, tôi không nghĩ rằng em là đối tượng nguy hiểm đến mức độ cần thiết phải cách ly khỏi xã hội bằng một hình phạt tù như vậy! Cả bộ máy công quyền, cả hệ thống luật pháp có cần phải sử dụng biện pháp đối phó nặng nề ấy với một cậu bé 15 tuổi trong một vụ cưỡng chế đất đai như thế không? Tôi hy vọng rằng cấp phúc thẩm sẽ xem xét lại vụ án này với một tư duy pháp lý sáng suốt và tiến bộ hơn. <p align="justify">Việt Nam là nước thứ hai trên thế giới và là quốc gia đầu tiên ở châu Á đã ký vào bản Công ước về Quyền trẻ em của Liên Hiệp Quốc ban hành vào năm 1989. Mặc dù trên thực tế, chúng ta còn nhiều điều chưa làm được cho trẻ em ở nước ta, nhưng tôi tin Chính phủ Việt Nam không bao giờ có ý định ký phê chuẩn Công ước này một cách hình thức chỉ để "làm kiểng" với thế giới. Vì thế, mong rằng với trường hợp cụ thể này của học sinh Nguyễn Mai Trung Tuấn, các luật sư có tâm hãy vận dụng hết các điều khoản về việc bảo vệ trẻ em phạm pháp đã được thể hiện trong Công ước cũng như trong các nguyên tắc suy đoán tiến bộ về tố tụng hình sự đối với trẻ vị thành niên, để bảo vệ cho em trước Toà phúc thẩm. <p align="justify">Và tôi tin rằng sẽ phải có một phiên toà thực sự công bằng dành cho Tuấn cùng các luật sư của em trong những ngày sắp tới! Nhiều người trong chúng ta có thể cũng vẫn còn chút niềm tin như tôi? <p align="justify">Nguồn: FB <a href="https://www.facebook.com/oanh.nguyenthi.96/posts/927943723907786">Oanh Nguyen Thi</a></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-6106467757652174902015-11-24T12:31:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.769-08:00BỐN BÀI THƠ KHÓC PHÙNG NGUYỄN<p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nguyễn Đức Tùng</font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 16pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 14pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"><img title="IMG_1222" style="border-top: 0px; border-right: 0px; background-image: none; border-bottom: 0px; float: right; padding-top: 0px; padding-left: 0px; border-left: 0px; margin: 0px; display: inline; padding-right: 0px" border="0" alt="IMG_1222" src="http://lh3.googleusercontent.com/-Gw9dSCnyO_Y/VlTJI0FT-HI/AAAAAAAAGxA/7wcNKZPefCg/IMG_1222%25255B4%25255D.jpg?imgmax=800" width="550" align="right" height="412">1. PHÙNG NGUYỄN, CON ĐƯỜNG </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ở cuối con đường đau khổ</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Sẽ có một cánh cửa</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bạn đứng chờ ta</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Một trong hai cánh cửa</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Giữa lằn ranh đời sống này, đời sống kia</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mọi chuyện qua mau</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Không ai đứng lâu</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Chờ người khác tới</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mọi chuyện không dễ dàng, cũng chẳng khó khăn</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mọi chuyện không vui, nhưng không buồn</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Một trái tim đập hẫng một nhịp</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Thế thôi, một nhịp nữa, ở giữa hai nhịp đập, im lặng hoàn toàn</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như khi bạn đứng cuối hành lang, sâu hút, đen</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Một người chạm tay lên vai</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mọi chuyện không dễ dàng</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhưng khi bạn bước qua, cánh cửa sẽ mở ra</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Và sập lại ngay, tích tắc</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Hành lý bạn được gởi xong</font></font></span></p> <a name='more'></a> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"></font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bạn lên một toa tàu</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Giữa tiếng động ồn ào, cầm tấm vé </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Trên tay, đập như cánh bướm</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bạn chăm chú tìm số ghế, không ngẩng đầu lên</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tìm mãi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Không thấy bên kia đường, bên kia sân ga, cuối đường hầm</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Những người đưa tiễn bạn vẫy khăn </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Một người trong số ấy sẽ ra về</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đèn lên, đêm mênh mông</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đó chính là người bạn đi tìm, suốt đời, ngày nọ ngày kia, vòng vèo bất tuyệt </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Trong tay cầm tấm vé khác</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Dành cho bạn, đã bấm lỗ xong, hình trăng khuyết</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">2. CÁI CHẾT ĐẾN KHÔNG ĐÚNG LÚC</font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Cái chết đến không đúng lúc</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như khi mở một con trai</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Viên ngọc chưa thành</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bạn đóng sập lại </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Thả xuống nước, sâu trăm mét</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mong mọi chuyện tiếp tục</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhưng thời gian là cái chết</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Được giữ kín trong ngọc trai</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Có thể đông cứng lại</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Thế mà bạn mở ra rồi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Thời gian sẽ làm bạn khóc </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Vì sức nặng của hàng ngàn hàng vạn tấn nước</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">3. HÃY NHÌN THẬT LÂU</font></font></span></b><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Hãy nhìn thật lâu</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Những hàng chữ này</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Từ giữa những hàng chữ</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi đang nhìn thấy bạn</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như khi đi trên đường</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bạn dán mặt vào tấm gương</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ngắm áo quần, trang sức</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Những <i style="mso-bidi-font-style: normal">mannequin</i> đưa mắt nhìn trở lại</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tay buông thõng xuống</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ước một lần được yêu</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhưng chúng im lặng quá lâu</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Làm bạn sợ hãi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đừng bỏ đi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đó là cái nhìn sau cùng trước cuộc chia ly</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đừng thở mạnh</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Một lớp sương mù khi trời giá lạnh</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Sẽ vĩnh hằng ngăn cách chúng ta</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">4. TIẾNG ĐỘNG CỦA MÙA HÈ</font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ba ngày sau khi anh mất</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi tìm được chiếc vỏ sò trong vườn</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nửa trắng nửa vàng</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Anh đã cầm lên, buông xuống, cầm lên lại </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Sóng biển đánh rơi khi bơi về phương Nam </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Trong buổi chiều chúng ta tranh cãi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Và uống bia hăng hái ngoài trời</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Lấp loáng như mặt trời nhỏ</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khi chúng ta đi qua bờ biển</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi cầm nó suốt buổi chiều</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhét trong túi rồi lấy ra coi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Đôi khi nó bay như một chiếc lông chim</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi đứng thật lâu bên cửa sổ</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Cúi gập người, cầm chặt trong tay</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Sợ nó rơi xuống, vì chúng ta từng rơi xuống</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khi một người đi đường nhìn lên ngạc nhiên</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi nhìn lại đăm đăm, không nói gì</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khiến hắn ta tiu nghỉu bỏ đi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tôi bước trong vườn, cầm cho ấm rồi buông ra</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như khi bạn, có lỗi, hôn một người đàn bà, ôm chặt</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khiến cô ta nghẹt thở</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhưng chưa tha thứ. Mỗi khi tôi cầm nó lên, một nửa sáng như gương</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Nhìn thấy khuôn mặt anh trong ấy</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Hơi bị cong, nhưng nụ cười vẫn còn nhìn thấy </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khi anh mang chiếc vỏ sò đi qua khu vườn buổi chiều</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Mọi cánh cửa bừng sáng</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Càng đóng chặt càng bừng sáng</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như tấm gương phản hồi hạnh phúc</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Khi anh phà hơi ấm vào nó</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Và đặt lên môi</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Anh bảo nghe như một tiếng chuông</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Bây giờ anh đã đi xa</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Tiếng chuông vẫn còn vọng lại</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ngân u u u u u u u u u u u u u</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Như một người đứng trong chuông</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Trước giờ chú tiểu tới</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Gióng hồi chuông sớm mai</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">N. Đ. T.</font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000">Ảnh: Tác giả và Phùng Nguyễn (hàng dưới, bên trái)</font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> <p class="MsoNormal" style="margin: 0cm 0cm 0pt 18pt; line-height: 13pt"><b style="mso-bidi-font-weight: normal"><span lang="EN-US" style="font-family: ; line-height: 18pt"><font face="Times New Roman"><font style="font-size: 16pt" color="#000000"> </font></font></span></b></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-4918427203285502892015-11-24T12:28:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.802-08:00VĂN HỌC MIỀN NAM 54-75 (160): NHẤT LINH (13) - Xóm Cầu Mới<p align="justify"><b>(Bèo giạt) (1)</b></p> <p align="justify"><i>Tặng Nguyên, người rất thân yêu đã khuyên tôi trở lại đời văn sĩ và nhờ thế cuốn </i>Xóm Cầu Mới<i> này mới ra đời.</i></p> <p align="justify">Hương Cảng, trên núi, ngày 16-10-1949 </p> <p align="justify">Nhất Linh </p> <p align="justify"><a href="http://lh3.googleusercontent.com/-6lUrakLv_bc/VlTIeAO54EI/AAAAAAAAGwg/6Ec3vMyqpH4/s1600-h/clip_image001%25255B4%25255D.jpg"><img title="clip_image001" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="http://lh3.googleusercontent.com/-md6vLWjB6po/VlTIevjIGkI/AAAAAAAAGwk/MH3ETAfH8Tk/clip_image001_thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" width="395" height="235"></a></p> <p align="center">Cuốn truyện dài <i>Xóm cầu mới</i> được Nhất Linh cho ra đời là do đề nghị của một người đàn bà đã khuyên ông từ bỏ chính trị để trở về với đời viết văn. </p> <p align="justify">Trước khi nhắm mắt lìa đời vào ngày mồng bẩy tháng Bẩy năm một chín sáu ba Nhất Linh đã để lại mấy dòng chữ trên gửi đến người đàn bà "rất thân yêu" ấy, người bạn đời của ông, và cũng là người Mẹ của chúng tôi: bà Nguyễn Tường Tam, khuê danh Phạm Thị Nguyên. </p> <a name='more'></a> <p align="justify"></p> <p align="justify">*</p> <p align="justify"> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0"> <tbody> <tr></tr></tbody></table></p> <p align="justify"><a href="http://lh3.googleusercontent.com/-h_jbDIpA8lU/VlTIfMIpHAI/AAAAAAAAGws/D3l9WoWehds/s1600-h/clip_image002%25255B4%25255D.jpg"><img title="clip_image002" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image002" src="http://lh3.googleusercontent.com/-G0A3EcEPr5E/VlTIfQIxEnI/AAAAAAAAGww/zbkj9OM556c/clip_image002_thumb%25255B1%25255D.jpg?imgmax=800" width="311" height="432"></a></p> <p align="center">Ảnh chụp: Lê Văn Kiểm</p> <p align="justify"> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0"> <tbody> <tr></tr></tbody></table></p> <p align="justify">Nhân ngày giỗ Mợ lần thứ hai mươi (mồng ba tháng Tư năm Nhâm Ngọ) chúng con, những đứa con còn lại của Mợ, cho tái bản cuốn <i>Xóm cầu mới</i> này và trang trọng in lời di chúc của Cậu, như thắp nén hương tưởng nhớ, biết ơn và vinh danh công đức của Mợ; người đàn bà tần tảo và đức hạnh đã hết lòng hy sinh cho chồng cho con mà suốt cuộc đời nhọc nhằn, vất vả chỉ sống với một niềm vui và hãnh diện qua lời ngợi khen của cụ Nguyễn Hải Thần: "Anh Tam nếu không có chị ấy thì không thể làm nên sự nghiệp này". </p> <p align="justify">Nguyễn Tường Việt </p> <p align="justify">Nguyễn Tường Triệu </p> <p align="justify">Nguyễn Tường Thạch </p> <p align="justify">Nguyễn Kim Thoa </p> <p align="justify">Nguyễn Tường Thiết </p> <p align="justify">*</p> <p align="justify"><i>Bèo giạt về đâu hàng nối hàng...</i></p> <p align="justify">Huy Cận </p> <p align="justify">Một cuốn <i>Đông chu liệt quốc</i> của những đời sống tầm thường, vui lẫn buồn, những vui buồn nhỏ nhặt hàng ngày của những nhân vật, những gia đình sinh hoạt ở trong một cái xóm nhỏ ở đầu một chiếc cầu gỗ từ lúc cầu bắt đầu mọt cho đến khi cầu gẫy và xóm nhỏ và các gia đình cũng tan tác theo với chiếc Cầu gỗ. Những đời "bèo giạt" đến tụ hội ở xóm nhỏ cũng như những bèo giạt đến, trong ít lâu, vương bám vào chân cầu, rồi lại trôi đi theo dòng nước, không biết về đâu? </p> <p align="justify">Nhất Linh </p> <p align="justify">*</p> <p align="justify"><b>Mở đầu</b></p> <p align="justify"><b>Xóm Cầu Mới</b></p> <p align="justify">Xóm Cầu Mới là một cái xóm nhỏ ở cạnh một chiếc cầu gỗ cũ đã long mất gần một nửa số ván và gẫy mất gần một nửa số chân, cũng may ván long đều và chân cầu cũng gẫy đều nên cầu còn đứng vững và xe cộ còn qua lại được. Chiếc cầu gỗ sơn hắc ín và có lẽ từ lúc bắc đến giờ chưa sơn lại một lần nào. </p> <p align="justify">Con đường qua cầu là một con đường đất, đi được ô tô con, chạy khỏi cầu đã dăm cây số thì dừng lại ở trên một bến đò không có phà qua sông, vì ở bên kia sông không bao giờ từng có đường. Ở đầu cầu, sở Lục Lộ mấy chục năm trước đã cẩn thận đóng một tấm biển báo là đường cụt, nhưng vì cái biển đã mọt và rơi từ lâu rồi nên thỉnh thoảng có ô tô đi lầm đường cứ phăng phăng chạy thẳng. </p> <p align="justify">Người trong xóm, mỗi lần có ô tô đi qua, đều nhôn nhao cả lên vì đó là một sự rất hiếm có, trẻ con thì kêu la ầm ĩ, giơ tay đón mừng một cảnh lạ mắt. Không một ai muốn báo cho ô tô biết là đường cụt, cả xóm ai cũng xao lãng công việc, ngong ngóng đợi ô tô trở về. Vào quãng hai mươi phút sau, từ nhà nọ truyền sang nhà kia những tiếng reo mừng "Nó kia rồi!" "Đó nó về đó rồi!" Ô tô trở về bởi vì nếu không trở về thì chỉ còn mỗi một lối là đâm đầu xuống sông. Ô tô trở về chạy có vẻ hục hặc tức giận, nhảy chồm chồm trên con đường gồ ghề và cố tung thật nhiều bụi vào mũi những người dân xóm như để phạt họ và sở Lục Lộ. Dân xóm người thì lật vạt áo che mặt, người thì nhắm mắt bịt mũi, ngậm miệng nín thở; nhưng khi xe đi khỏi và bụi mù đã quang, họ nhìn nhau mỉm cười, trong mắt đầy vẻ vui tinh nghịch thấy những người trên xe đã bị lừa và bị tức. </p> <p align="justify">Đời dân xóm liền với đời chiếc cầu nên bất cứ một tin gì lạ về chiếc cầu cũng làm họ thao thức và xôn xao bàn tán. Bốn năm trước có một người làm ở sở Lục Lộ, trong lúc vui câu chuyện, đã nói là sẽ sơn lại cầu. Sơn lại thì họ không cần lắm nhưng sơn tức là phải sửa chữa lại, dân xóm tán ra như vậy. </p> <p align="justify">"Sơn tức là phải chữa lại cầu", câu ấy ròng rã bốn năm trời vẫn được nhắc đến luôn ở cửa miệng những người dân xóm, nghèo tiền nhưng rất giầu hy vọng hão. </p> <p align="justify">Còn duyên do vì đâu lại oái oăm bắc một chiếc cầu vô dụng và đắp một con đường tắc tị thì không ai hiểu gì cả và sở Lục Lộ bây giờ có lẽ cũng không hiểu nốt. </p> <p align="justify">Nhưng cũng nhờ có con đường tắc tị nên mới có chiếc cầu gỗ và nhờ có chiếc cầu gỗ nên mới có Xóm Cầu Mới. </p> <p align="justify">Xóm Cầu Mới lập thành là do sự tiện lợi. Gia đình bác Lê là gia đình đầu tiên đến ở xóm. Hai mươi năm trước, nước sông Hàn lên to và chảy xiết, thuyền đánh cá của bác bị đắm và nhờ có chiếc cầu nên hai vợ chồng và đứa con đầu lòng sống sót; thuyền đắm đồ đạc mất hết, trời lại mưa to luôn mấy hôm. Nhờ có cái hốc ở cây đa nên gia đình bác Lê có chỗ tạm lánh. Ngay đêm đầu, bác Lê gái nằm mộng thấy có một bà tiên cho bác một cành hoa và dặn phải quét lá đa cho sạch. Cho là điềm hay, hai vợ chồng bàn đến việc ở hẳn dưới gốc đa. Bác Lê trai mấy hôm liền ra đứng ở cầu nhặt nhạnh các mảnh ván, tấm phên theo nước lụt trôi vướng vào chân cầu và dựng nên cái nhà đầu tiên của Xóm Cầu Mới. </p> <p align="justify">Gần đây vì cả mạn sông Hàn bên Xóm Cầu Mới được mùa luôn, nên các bà cân gạo bên Phủ Lệ sang dựng rất nhiều quán cân gạo để đón mua trước của những người hàng sáo từ phía đó đi đến. Vì có các bà sang cân gạo nên mới có hàng bánh cuốn của cô Mùi, hàng cơm của bà cụ Yểng và nhờ có hàng cơm của bà cụ Yểng mới có gia đình ông Năm Bụng bán rượu lậu. Xóm lại gần Phủ nhưng vừa đủ xa để tiện việc nên có cả một nhà hát ả đào, và vì tiện nước nên có cả nhà bán áo quan. </p> <p align="justify">Số đông dân xóm là những người ở nơi khác vì nghèo đói phải tha phương cầu thực rồi đến đấy thấy dễ làm ăn thì ở lại hẳn như những đám bèo giạt từ trăm ngả nước xa trôi về vương bám vào chân cầu. Hai người ở xa nhất đến có lẽ là hai cụ Huế Cả, Huế Hai; không biết duyên do gì hai cụ Huế nghèo như vậy mà từ ở trong Huế xa xôi đem nhau đến ở xóm; không ngày nào là hai cụ không cãi nhau và tiếng cãi nhau lanh lảnh bằng giọng Huế mỗi buổi chiều đưa vang khắp xóm nghe thực lạc loài, lạ tai. </p> <p align="justify">Cả xóm không có một căn nhà gạch hay nhà gỗ nào. Toàn là những nhà tranh lụp xụp, xiêu vẹo; trông cũng cũ kỹ như chiếc cầu gỗ chỉ có cái tên là mới. Có mỗi một nhà bà Ký Ân cân gạo làm bằng gỗ lợp ngói thì lại ở cách xóm đến hơn trăm thước. </p> <p align="justify">Cây đa của xóm người ta gọi là cây đa Cốc vì cốc ở khắp vùng thấy cây đa cao nhất và an toàn nhất đến đậu và ỉa trắng xoá cả lá cây. Người ở các nơi xa có việc lên Phủ thường vẫn lấy cây đa đó làm cái đích để biết được đường còn xa hay gần. Cây đa Cốc to đến nỗi "theo lời bác Lê gái nói đùa một cách nửa than phiền, nửa tự cao rằng sớm quét, chiều quét, quét đã gần hai mươi năm mà chưa hết lá. </p> <p align="justify"><b>Phần thứ nhất</b></p> <p align="justify"><b>(Bình thản)</b></p> <p align="justify"><b>Chương I</b></p> <p align="justify"><b>Một buổi sáng</b></p> <p align="justify">Mùi sực thức giấc nhưng còn mơ màng chưa tỉnh hẳn. Tiếng gió trong lá cây, ở xa xa, không biết nàng nghe thấy thực hay chỉ là tiếng trong giấc mơ; tiếng lá loạt xoạt làm nàng cảm như đâu đây có ai vừa kéo chăn đắp cho khỏi lạnh, tay nàng bất giác kéo một góc chăn phủ lên chỗ ngực để hở. Một nỗi vui lành lạnh thấm nhuần khắp thân thể và hình như người nàng vẫn vui suốt cả đêm qua, bây giờ hơi tỉnh nàng mới nhận thấy. "Ban đêm mình nằm mê thấy một chuyện gì chắc là vui lắm". </p> <p align="justify">Mùi cựa má trên gối, tỉnh hơn: </p> <p align="justify">"Anh Siêu sắp về." </p> <p align="justify">Nàng nghe thấy tiếng mình nói thầm với mình như thế. </p> <p align="justify">Nàng lắng người nghe ngóng: không phải nàng nằm mê, cái tin Siêu về ở xóm là tin có thật, hôm qua đã có thư báo tin. Mùi nhớ lại cả nỗi vui chiều hôm qua. Trong lúc nàng ngủ quên đi thì cái vui sắp được gặp mặt Siêu vẫn nằm trong lòng nàng và ướp cho giấc ngủ của nàng vui suốt một đêm, vì thế sáng nay chợt tỉnh "nhưng chưa tỉnh hẳn để kịp nhớ lại tin Siêu về, nàng tưởng người nàng vui là chỉ vì đã nằm mê thấy một giấc mơ vui. </p> <p align="justify">Mùi rụt rè mở hé một bên mắt, có ánh trăng rung rung ở hàng mi. Nàng mỉm cười rồi mở thêm cả mắt bên kia. Nàng lắc đầu một cái thật mạnh rồi ho lên một tiếng to. Mùi đã tỉnh hẳn và trước sự thực rõ ràng, quả tim nàng bắt đầu dồn dập một cách êm ái. </p> <p align="justify">"Anh Siêu sắp về." </p> <p align="justify">Nàng phải nhắc lại như thế vì nàng sợ cũng như nhiều lần trước rõ ràng nàng đã tỉnh hẳn rồi, tỉnh đến nỗi đã biết tự bảo mình là nhất định không phải nằm mê, thế mà một lúc sau lại tỉnh lại lần nữa và ngạc nhiên nhận ra lúc trước mình vẫn còn mê ngủ. </p> <p align="justify">Mùi nhấc tay đưa lên chỗ túi áo, nắn một lúc vào bức thư của Siêu mà đêm qua, lúc đi ngủ nàng đã định tâm bỏ vào túi để có được cái thú "nằm ngủ một đêm với bức thư của anh Siêu’’ như nàng đã hồi hộp tự nhủ với nàng như thế. Nàng rút bức thư đưa ra ngoài chăn và tuy ánh sáng chỉ lờ mờ nàng cũng vẫn đọc lại vì nàng đã thuộc lòng từ đầu đến cuối: </p> <p align="justify"><i>Cô Mùi</i></p> <p align="justify"><i>Vì một lẽ mà khi gặp mới tiện nói, tôi đã định đưa bác về ở Xóm Cầu Mới. Vậy cô tìm ngay cho một căn nhà, rộng hẹp thế nào cũng được. Tìm được nhà, cô viết thư ngay cho tôi, càng sớm càng hay. Giá thuê bao nhiêu cũng được. Nhà tranh thôi và nếu có vườn chung quanh được như chỗ cô ở thì lại càng hay nữa.</i></p> <p align="justify"><i>Cô nói tôi có lời hỏi thăm chú và chúc chú an khang. Tôi mong cô mạnh và cô bé "hay cười hay khóc", nhất là hay khóc của tôi, từ bây giờ trở đi không có dịp phải khóc mà chỉ cười thôi.</i></p> <p align="justify"><i>Rất mong chóng nhận được thư cô vì tôi nóng ruột để được cái vui gặp mặt chú Lang, gặp mặt cô rồi lại có cái thú sống cạnh nhau như hồi nào... cô còn nhớ không?</i></p> <p align="justify"><i>Siêu</i></p> <p align="justify">Chiều hôm qua, nàng đang ngồi ở cửa hàng ngoài Xóm Cầu Mới thì Triết, em trai nàng, đi học về qua đưa nàng bức thư này. Tay nàng lật đi lật lại bức thư, hơi run run vì trông nét chữ nàng biết ngay là thư của Siêu và linh tính báo nàng biết là có chuyện gì khác thường.</p> <p align="justify">May quá, nàng chưa kịp bóc thư thì Triết đã vội vã cắp sách trở về nhà. Nếu Triết ngồi rán lại, Mùi chắc sẽ ngượng với em lắm vì lúc đọc xong, nàng đã thấy người nàng đổi khác hẳn và nỗi vui mừng, cảm động nàng biết là đã lộ ra rõ ràng trên nét mặt. Đưa thư ấy cho Triết xem thì nàng không dám đưa nhưng nếu vờ như trong bức thư không có chuyện gì lạ, không cần đưa Triết xem thì sao xem xong nàng lại luống cuống đến như vậy. Triết tất sẽ hiểu là nàng có sự gì muốn giấu. Chắc Triết cũng không đòi xem vì nàng biết tính em như thế nhưng Triết không đòi xem, nàng lại càng ngượng với em hơn vì nàng cho là Triết đã đoán hiểu mà không đòi xem chính vì đã hiểu. Mà nàng lại vẫn sợ nhất là có người nào nghi ngờ về tình nàng yêu Siêu. Ngồi một mình ở cửa hàng, nàng đã hoàn toàn tự do thả lỏng để đón lấy cái vui bất ngờ ấy; Triết ở lại, nàng sẽ phải cố giữ gìn và vì thế những phút vui chiều hôm qua, những phút vui ít khi có trong đời, sẽ bị vẩn đục bởi cái hối tiếc không được hưởng toàn vẹn. </p> <p align="justify">Ngồi một mình, nàng tha hồ đọc đi đọc lại và lưu ý đến từng chữ một. Có một chữ mặc dầu đã xoá kỹ nàng cũng nhận ra là chữ "cô". Ra lúc đầu Siêu đã viết: "... để có được cái vui gặp mặt cô" nhưng sau lại xoá chữ "cô" đi và thêm vào hai chữ "chú Lang" hai chữ mà lúc mới đọc Mùi đã thấy chúng nó chương chướng, không ăn nhập xa gần gì đến những chữ "thú sống cạnh nhau" và "cô còn nhớ không" rất âu yếm kia. </p> <p align="justify">Nàng mỉm cười một cách tự cao: </p> <p align="justify">"Gặp mặt chú Lang thì vui gì, thú gì! Hoạ chăng gặp mặt mình thì có." </p> <p align="justify">Nhưng hai chữ "chú Lang" che mắt ấy cho nàng biết là Siêu đã không tự nhiên khi viết những câu hơi thân yêu và tuy sợ nàng hiểu Siêu cũng không bỏ qua được cái thú viết những câu thân yêu ấy ra để mong nàng hiểu. </p> <p align="justify">Nàng gấp thư bảo người ở trông hàng rồi đứng lên đi về phía nhà. Nhưng nàng không cốt về nhà. Nàng chỉ cốt được đi một mình trên con đường vắng để nghĩ kỹ hơn về cái sung sướng đột ngột nó như từ ở một nơi xa nào ùa vào tràn ngập cả tâm hồn. Người nàng phiêu phiêu. Trời lại gió to; gió thổi phất phất các tà áo và thổi dán cả vải ống quần vào hai đùi khiến nàng đi vương vướng, chập chững như người say. Nàng ngửa mặt đón lấy gió lạnh; những sợi tóc bị gió bay vờn qua làm nàng thấy ngứa một cách dễ chịu ở má, ở khoé môi. Hai bên đường, những ruộng lúa mới bắt đầu vàng; trong gió thoảng mùi lúa chín thơm và nỗi sung sướng của nàng, Mùi thấy cũng thơm như mùi lúa. </p> <p align="justify">Nàng đưa mắt nhìn ra xa về phía chân trời mà nàng đoán là nơi quê nàng, nơi mà bốn năm năm trước, nàng đã cùng Siêu sống cạnh nhau hết cả thời thơ ấu. </p> <p align="justify">"Cô còn nhớ không?" </p> <p align="justify">Mấy tiếng ấy như vang lên, dịu dàng trong gió; nàng chợt nghĩ ra điều gì mới lạ và một thoáng vui rung rung trong hai con mắt sáng hẳn lên. Nàng thốt ra mấy tiếng: </p> <p align="justify">"À thế đấy. Em hiểu rồi." </p> <p align="justify">Nàng nhớ đến cái buổi trưa hồi nàng còn nhỏ được Siêu ôm và hôn nàng. Nàng chắc Siêu khi viết câu hỏi bâng quơ ấy đã nghĩ đến lúc hai người hôn nhau và kín đáo nhắc lại với nàng, nếu không... nếu không sao lại có mấy cái chấm đầy ý ngầm ngay trên mấy chữ "cô còn nhớ không". Nàng lặng người đi một lúc, ngơ ngác rồi hai hàng mi chớp mau vì cảm động, nàng lẩm bẩm như nói với Siêu: </p> <p align="justify">"Có phải thế không anh Siêu?" </p> <p align="justify">Thật nàng không ngờ; trong mấy năm cách biệt nàng vẫn thấy mình yêu Siêu nhưng chỉ là một thứ tình nhẹ nhàng, gần như phai lạt. Bức thư báo tin Siêu về ở cạnh làm cho nàng nhận rõ tình yêu Siêu mạnh mẽ là nhường nào; nó đột ngột hiện ra như một làn gió quật khiến nàng choáng váng. Mặc dầu Siêu với nàng là đôi con dì không lấy được nhau nhưng cái mãnh liệt của tình yêu ấy không mảy may làm nàng sợ hãi; nàng lại thấy mừng không ngờ mình yêu đến thế. Nàng đón lấy nó như hiện giờ nàng đón lấy cơn gió lạnh sắc đương quất vào hai bên má. </p> <p align="justify">Gần đến ngõ nhà, bỗng nàng trù trừ đứng lại. Một ý nghĩ vừa thoáng qua và cả người nàng thẹn bâng khuâng. Nàng nhìn quay về sau lưng rồi nhìn hai bên cánh đồng, không thấy có bóng người nào. </p> <p align="justify">"Phải đấy." </p> <p align="justify">Nàng đi rẽ sang con đường ra đầm Cói, con đường bao giờ cũng vắng người, đi xuyên qua một cái đầm rộng mông mênh. Nàng ra tận cái miếu bỏ hoang và mừng rỡ thấy không có ai ở đấy. Nàng đi vòng ra sau miếu để biết chắc chắn là không có người nào. Mùi ngồi bệt xuống bãi cỏ sau miếu, dựa lưng vào tường. Nàng nhìn cả hai đầu đường cái một lần nữa; ngay ở thật xa cũng không có bóng ai đi lại. Nàng cần biết chắc chắn thế để gây cho nàng cái cảm tưởng là chỉ có nàng ngồi đó với Siêu. Nàng rút bức thư, mở ra cầm ở hai bàn tay thật chắc cho gió khỏi bay. Mắt nàng nhìn vào chữ Siêu ký trong thư và bằng một giọng run run mà nàng cố ý làm cho run run thêm để tự làm tăng sự cảm động của mình, nàng nói như nói với Siêu: </p> <p align="justify">"Anh Siêu! Em hôn anh..." </p> <p align="justify">Nàng nghiêng đầu, mỉm cười, miệng thì thầm một lúc như nói chuyện với Siêu; cả người nàng rung động rồi nàng đưa bức thư lên áp vào môi, yên lặng, mắt mở to nhìn vào quãng không. Cử chỉ ấy lại khiến nàng thấy mình yêu Siêu hơn lên; nàng thèn thẹn vì ngượng với chính mình nhưng cái thẹn ấy lại làm nàng thinh thích như là đã được thẹn với Siêu thật. Nàng cũng nhận thấy mình hơi lạ lùng, có những cử chỉ không bao giờ thấy ở một người khác, nhưng nàng lại nghĩ ngay biết đâu người khác chẳng như thế, nàng không biết vì đó chỉ là những ý nghĩ, những cử chỉ thầm kín. </p> <p align="justify">Nàng ngồi như thế lâu lắm. Lúc thì nàng nghĩ đến Siêu, nhắc lại những nỗi vui buồn với Siêu thuở nhỏ, hôm Siêu hôn nàng, ngày Siêu về đưa đám mẹ nàng, việc đập tay vào cành găng, lúc thì nàng không nghĩ gì cả, vơ vẩn ấn mũi guốc xuống đất, đếm xem cây cỏ mận chẩu hoa chĩa ra thành mấy cọng hoặc nhìn những con kiến bò quanh hòn đá sỏi; nhưng cả những lúc không nghĩ ngợi gì nàng cũng biết là nỗi vui vẫn nằm yên trong lòng. Nàng bỏ thư ra rồi bắt chước cách nói của bà Ký Ân tự bảo mình: </p> <p align="justify">"Thôi nhớ, đủ rồi nhớ. Về đi cô Thuý Kiều ơi, lạnh lắm rồi." </p> <p align="justify">Lúc nàng đứng lên, nhìn đến bức thư mới nhận thấy bức thư đã nhầu nát trong tay lúc nào không biết. </p> <p align="justify">Ra khỏi miếu, đi được một quãng Mùi thấy có bóng người đi lại phía mình. Nàng cố nhìn nhưng không nhìn ra là người quen hay lạ; nàng tự hỏi không biết người ấy có trông thấy mình ở miếu đi ra không; mà nàng ra miếu ấy làm gì, trời rét mà đi ra đấy thì chỉ có thể là hò hẹn với trai, thấy bóng người đến thì nàng ra về, còn người con trai thì lẩn sau miếu hay bụi rậm. Nhất định nàng phải tìm câu giảng giải, mà câu giảng giải tự nhiên nhất là xuống thăm lò gạch của bác Năng ở bên kia đầm Cói. Đến gần thì chính người ấy lại là bác Năng gái. Nàng luống cuống nhưng cũng nói được ngay: </p> <p align="justify">"Ô kìa, bác Năng, tôi định xuống bác (Mùi có ý dằn vào tiếng định)..." </p> <p align="justify">"Thế à cô!" </p> <p align="justify">Bác Năng hơi lộ vẻ ngạc nhiên và tự nhiên lại đưa mắt nhìn về phía cái miếu. Mùi thấy mình nói định xuống bác ta mà lại đi ngược chiều, vội giảng giải: </p> <p align="justify">"Định xuống bác nhưng mới đi đến miếu thì bị lạnh choáng váng cả người, phải ngồi nghỉ ở miếu một lúc. Để hôm khác vậy." </p> <p align="justify">Nàng toan nói vậy rồi đi thẳng nhưng bác Năng xoắn suýt hỏi: </p> <p align="justify">"Cô xuống cháu có việc gì thế?" </p> <p align="justify">Mùi nhận thấy việc đến thăm bác ta là một sự lạ vì bác ta với Mùi chỉ là hai người quen gặp gỡ ở xóm Cầu Mới; xuống thăm bác ta ở tận bên kia đầm Cói, nhất là lúc đã xế chiều, trời lạnh gió rét như thế này tất phải có việc quan trọng lắm. Mùi đưa tay lên bóp trán: </p> <p align="justify">"Tôi cứ choáng váng cả đầu." </p> <p align="justify">Bỗng nàng tìm ra: </p> <p align="justify">"Tôi định xuống bác mua gạch làm nhà." </p> <p align="justify">Rồi nàng nghĩ thầm: thế là chỉ vì cái hôn không đâu mà phải làm một cái nhà. </p> <p align="justify">Bác Năng lại càng xoắn suýt hơn, hai bàn tay xoa xoa, uốn éo đủ chiều còn miệng thì xuýt xoa như đứng trước một món đồ ăn ngon sắp được ăn. Đã biết mọi lần bác Năng vẫn có những cử chỉ ấy nhưng lần này nàng mới thấy chúng nó đáng ghét. </p> <p align="justify">"À cô định làm nhà gạch. Nhà cháu có lứa gạch tốt lắm. Để mai tạnh ráo mời cô xuống xem. Chắc độ này cô buôn bán khá lắm." </p> <p align="justify">Tuy buôn bán có khá nhưng với số vốn của Mùi hiện có thì cả đời cũng không làm nổi nhà gạch. Thế sao nàng lại thêm vào hai tiếng "làm nhà". Nói là chữa lại tường hay để xếp những chậu lan của cha nàng có hơn không. Nàng sẽ thấy tiếng nàng làm nhà gạch đồn vang khắp vùng: đi đâu rồi ai cũng hỏi: "cô làm nhà gạch... Nhà cô định bao giờ cất". Mới đầu chắc nghe cũng thích vì ai cũng nhìn nàng đầy vẻ kính phục một cô gái đảm đang, mẹ mất sớm mà mới mười chín tuổi đã kiếm được vốn làm nhà gạch, cho đến khi... đến khi mọi người đều thầm rủa nàng là đồ nói khoác. Mùi không dám nghĩ thêm nữa và lần này không biết đã bao nhiêu lần rồi nàng cau mũi tự trách mình hay mau miệng hão. Lúc nàng đang nghĩ ngợi thế thì tiếng bác Năng vẫn lọt vào tai nàng; đến lúc bác ta nói có người bà con có ít gỗ tốt, bán rẻ thì Mùi lại giật thót một cái, vội nói: </p> <p align="justify">"Không, tôi làm nhà tây." </p> <p align="justify">Câu ấy rất tự nhiên vì cả hai người đều yên trí làm nhà tây không cần gỗ. Mùi lại nghĩ thầm: "Thế là nhà mình lại biến ra nhà tây rồi’’. Nhìn vẻ mặt ngạc nhiên của bác Năng, nàng chỉ muốn bật lên cười rồi xoay ra nói đùa: "Không tôi nói đùa đấy, chỉ mua gạch về để..." nhưng nàng lại vừa đột nghĩ ra mua gạch làm nhà thì có thể chê gạch xấu, không mua chứ mua vài chục viên về kê lan thì nhất định phải mua. Tuy tiêu ít nhưng phải tiêu. Nàng tặc lưỡi: </p> <p align="justify">"Thôi bác về, mai tôi xuống." </p> <p align="justify">Bác Năng lại xoa tay và miệng lại xuýt xoa: </p> <p align="justify">"Mai lúc nào cô xuống để cháu đợi." </p> <p align="justify">"Lúc nào cũng được." </p> <p align="justify">"Vâng thưa cô, lúc nào cũng được." </p> <p align="justify">Thoáng trong một lúc, Mùi thấy trong vẻ mắt nhìn của bác Năng đầy nỗi vui mừng sắp bán được gạch. </p> <p align="justify">Lúc về đến ngõ nhà, sực nghĩ đến nỗi vui riêng của lòng mình, tự nhiên Mùi nghĩ đến bác Năng. Nàng đứng lại nhìn theo bác: cái bóng đen nhỏ bé của bác, lủi thủi trên con đường vắng lạnh, nàng nhìn thấy trong lòng buồn buồn, ái ngại. Thế nào về nhà, bác chẳng kể lại với chồng con, hai vợ chồng trong lòng sẽ chứa chan hy vọng để rồi mai sẽ bị tưng hửng. Nàng mủi lòng thương hại; nàng không ngại cuộc đi thăm bác ngày mai vì cũng là một dịp nàng xem kỹ cách thức làm gạch nhưng nàng chỉ sợ nhất lúc phải mở miệng nói từ chối; giá nàng định tâm mua thật, thấy gạch không hợp ý thì nàng nói dễ dàng như chơi, không mảy may áy náy nhưng đằng này chưa thấy gạch đã từ chối rồi. Nàng cảm thấy như là đã định bụng đánh lừa, mà ở đời nàng lại rất ghét những người đi lừa và nhất là rất sợ chính mình lừa ai. Nàng kêu sịt một cái như người bị kim đâm rồi lắc đầu, tự tức bực mình. </p> <p align="justify">Về đến nhà, Mùi chạy thẳng ra sân nhìn mấy chậu lan, nhìn cái bể nước và những bực bước rồi nàng đi vòng chung quanh cái nhà thờ gạch: không có chỗ nào phải cần đến gạch mà cả hai căn nhà thờ và nhà ngang đều là của người khác để cho gia đình nàng ở nhờ, trừ khi hư hỏng lắm mới phải lo tiền chữa. Rồi nàng đứng ở giữa sân, suy nghĩ. Bỗng nàng tươi hẳn nét mặt quay nhìn vào nhà, nói với ông Lang: </p> <p align="justify">"Thưa thầy, con xây cái sân gạch để thầy phơi thuốc." </p> <p align="justify">Nghĩ ra việc xây sân gạch nàng chỉ biết là bây giờ đã có cớ mua gạch không phải định tâm lừa bác Năng nữa. Óc nàng đương loay hoay về chỗ ấy, nay vụt tìm ra nên nói luôn với cha không kịp nghĩ ngợi, để ý đến chỗ tốn kém. </p> <p align="justify">Ông Lang đã lâu vẫn muốn có cái sân phơi thuốc nhưng ông không dám nói ra với con, sợ con cho là tốn tiền. Thấy con nói đúng ý muốn, ông mừng lắm. </p> <p align="justify">"Ừ, nếu có cái sân gạch thì tiện nhưng... nhưng thầy sợ tốn kém quá." </p> <p align="justify">Mùi cũng mừng vì thấy cha muốn có cái sân gạch: </p> <p align="justify">"Thưa thầy xây một cái sân nhỏ cũng chẳng mất bao nhiêu, lại dùng mãi." </p> <p align="justify">"Ừ. Phải đấy." </p> <p align="justify">"Thế mai con đi mua gạch. Hôm nay con đã dạm hỏi người ta rồi." </p> <p align="justify">Ông Lang mỉm cười vuốt bộ râu cằm lơ thơ nhìn con gái. Ông thấy con gái mình chẳng bàn với mình một việc gì trước khi làm hay là có lắm việc Mùi hình như chẳng bao giờ để ý đến, mà đột nhiên Mùi nói làm và đã nói thì đi làm ngay. Thế cho nên ông không lấy làm lạ thấy Mùi mới về, chẳng nói chẳng rằng đã chạy quanh khắp nhà để tìm chỗ làm cái sân gạch, một ý nghĩ mà ông không hiểu tại sao tự nhiên vụt hiện trong óc con gái mình. Đã từ lâu, tin ở tài đảm đang của con gái mình nên hễ thấy Mùi nói làm việc gì là chắc Mùi sẽ làm chu đáo ông không bận tâm đến nữa. Ngày mai thế nào cũng có gạch về nhà, ngày kia thế nào cũng có thợ đến lát và ngày kìa là ông đã có cái sân phơi thuốc. Mọi việc, ông chắc thế, nhờ có Mùi sẽ xẩy ra một cách tốt đẹp: gạch sẽ già, sân sẽ phẳng, giá sẽ rẻ. Hai năm nay, từ khi bà Lang mất đi, ông rất mừng thấy con mỗi ngày một lớn lại tháo vát hơn và lo liệu công việc trong nhà, buôn bán tần tảo giỏi hơn cả bà Lang. </p> <p align="justify">Mùi cũng thấy làm cái sân rất hợp ý cha muốn vì cha nàng đã nói thêm câu "thầy sợ tốn kém". Làm việc gì mà cha nàng không thích chỉ do cái thích riêng của Mùi, ông không bao giờ nói đến tốn kém vì sợ làm mất lòng con. Tiền trong nhà một phần lớn là do nàng kiếm ra nên đã từ lâu ông Lang có ý kiêng nể con, mặc con muốn làm gì thì làm, chỉ trừ khi nào Mùi muốn làm việc gì cho ông, ông mới nói thêm câu lấy lệ "thầy sợ tốn kém". Thế là sáng mai sang bác Năng, nàng có thể mua gạch cho bác ta; nàng hết cả cảm tưởng định lừa bác và thấy người nhẹ hẳn. Nàng ra đứng ở phía đầu hiên, xoay lưng vào ông Lang rồi ngửng nhìn trời. Nàng gọi thầm: </p> <p align="justify">"Anh Siêu, anh Siêu..." </p> <p align="justify">Và cả cái vui mừng lại nổi lên trong lòng nàng, mới mẻ. Rồi Mùi ngồi xuống hiên. Gió không mạnh lắm như ở ngoài cánh đồng, chỉ từng đợt từ phía sông thổi vào. Mùi ngồi đợi gió; thấy các ngọn tre rung rung lay chuyển thì một lát sau lại có một làn gió lạnh phào qua người nàng; có một thứ gì buồn ở trong gió mà sao lòng nàng lại thấy hiu hiu buồn như nhớ ai, một nỗi buồn có đậm vui ở trong, hay đúng hơn một nỗi vui hơi thoảng buồn, có vẻ thích hơn cả nỗi vui không. </p> <p align="justify">Ông Lang thấy con gái hết nhìn xuống sân lại nhìn ra bể nước ông cũng suy nghĩ về cái sân: </p> <p align="justify">"Con có làm thì làm ra tận bể nước." </p> <p align="justify">Mùi nói luôn: </p> <p align="justify">"Vâng con cũng đương nghĩ thế." </p> <p align="justify">Rồi nàng lại yên lặng, trầm ngâm cố gợi lại cái buồn nhớ nhung thoảng trong nỗi vui của lòng nàng. Đã nhiều lần như thế rồi nàng đương vui tự nhiên thấy một cảm giác gì tương tự như một cảm giác buồn, nhưng rất nhẹ, phiêu phiêu thích rồi thoảng qua ngay khiến nàng hối tiếc những phút mong manh đó. Câu nói của ông Lang đã làm tan hẳn cái hiu hiu trong tâm hồn nàng. Mùi nhìn về phía những chậu lan; những ngọn lá lan chạy lát sát nghiêng cả về một phía như muốn trốn gió, tới tấp xanh lẫn trắng, Mùi nhìn thấy vui mắt; nàng hé môi mỉm cười đáp lại Siêu mà nàng tưởng như đương mỉm cười với nàng ở trong những lá lan. </p> <p align="justify">Thấy con gái nhìn chậu lan, ông Lang đoán Mùi chắc đương nghĩ xem có nên làm sân đến chỗ ấy không. Nếu có sân thì những ngày mưa xong lầm lội ông có thể ung dung đi lại tỉa vuốt những lá lan. Ông rung đùi ngồi đợi và khi nhìn thấy con gái mỉm cười ông nói luôn: </p> <p align="justify">"Con nghĩ phải đấy, nên làm ra cả chỗ để lan." </p> <p align="justify">Mùi quay lại nhìn ông Lang ngạc nhiên; nàng tuy biết mình có mơ màng đãng trí nhưng chắc chắn là không nói gì về việc làm sân ra đến chỗ các chậu lan. Nhưng nàng cũng trả lời: </p> <p align="justify">"Vâng, con cũng đương định thế." </p> <p align="justify">Rồi nàng đứng lên đi bước một đếm thử chiều dài chiều ngang, lẩm bẩm tính phác qua và thấy nhói một cái tiếc tiền: </p> <p align="justify">"Giời đất ơi! Hơn nghìn viên gạch. Những sáu đồng bạc cánh. Lại còn công lát." </p> <p align="justify">Nhưng bấy giờ thì nhất định không lùi được nữa vì đã chót nói với ông Lang rồi. Thế là tự nhiên nàng đâm đi chữa một cái tội mau miệng hão bằng cách nhẩy vào phạm một cái tội mau miệng hão nữa. </p> <p align="justify">Định quay về hiên, nàng ngừng lại nhìn ông Lang rồi đi rẽ về phía bếp; nàng sợ nếu còn đứng gần cha thì cái sân cứ mỗi lúc một lan rộng mãi ra. </p> <p align="justify">Việc Siêu và bà Cai về ở Xóm Cầu Mới, Mùi định tâm lờ đi rồi đến lúc sắp đi ngủ nàng vờ nhớ ra và nói với ông Lang làm như không chú ý đến việc ấy lắm. </p> <p align="justify">"À quên, thưa thầy mới có thư của bác Cai nói định về ở xóm và bảo tìm hộ nhà." </p> <p align="justify">Ông Lang hỏi: </p> <p align="justify">"Gửi thư về à? Thư đâu?" </p> <p align="justify">Mùi đặt tay vào túi nhưng lại cho tay vào lục túi áo bên trái trong khi bức thư của Siêu nàng để ở túi áo bên phải. </p> <p align="justify">"À, thưa thầy con bỏ quên ở hàng." </p> <p align="justify">Rồi nàng ngáp một cái dài và vươn vai: </p> <p align="justify">"Hừ, sao hôm nay mình buồn ngủ thế." </p> <p align="justify">Nàng đi thẳng về buồng ngủ làm như chuyện bà Cai về không có gì đáng chú ý và để ông Lang khỏi hỏi lôi thôi. </p> <p align="justify">Mùi định thức khuya để ngẫm nghĩ đến cái vui sướng riêng của lòng mình, nhưng vì Triết còn chong đèn xem sách nàng phải nằm yên sợ trằn trọc Triết sinh nghi. Nằm yên một lúc thấy hai mắt díu lại vì buồn ngủ; nàng lắc đầu một cái, mỉm cười như để chào Siêu, tạm biệt chàng đến mai. Lúc thiu thiu sắp thiếp đi, Mùi cảm thấy nỗi vui của nàng theo nàng vào giấc ngủ. </p> <p align="justify">"Cô còn nhớ không?" </p> <p align="justify">Sáng nay giở bức thư ra đọc, Mùi bất giác nhắc lại mấy tiếng ấy bằng một giọng hơi cao; nàng giật mình nhìn sang giường Triết nằm nhưng lại yên tâm ngay. Triết đã ngủ là ngủ say mê mệt, nàng không sợ gì mà không may phải lúc Triết thức cũng không sao. Đã nhiều sáng thức dậy khi cần nhớ ngày phiên chợ hay ra ga sớm nhờ người đi Hà Nội mua cà cuống hay mua tương Cừ Đà, nàng vẫn thường nói lẩm bẩm một mình trong chăn: "Hôm nay cô phải nhớ mua tương nhé" hoặc "mua cà cuống nhé". </p> <p align="justify">Triết có nghe thấy cũng chỉ tưởng là nàng nhắc đến việc nhớ mua tương, nhớ mua cà cuống gì đó. </p> <p align="justify">Nàng gấp thư bỏ vào túi rồi nằm ép má lên gối, đưa mắt nhìn qua cửa sổ chắn song. Ánh trăng hạ tuần càng về sáng càng tỏ và hơi ngả ra mầu vàng, Mùi trông tưởng như bên hàng xóm có việc vui mừng, ánh đèn làm cỗ bàn chiếu sang tận bên này. Nàng lặng người nhìn và thấy thoáng trong ánh trăng vàng có cái gì đẹp lắm. </p> <p align="justify">"Cái gì nhỉ?" </p> <p align="justify">Mùi tự hỏi và bỗng dưng nhớ ra. Phải, một hôm nào còn bé, nửa đêm thức dậy, nàng nhìn thấy ánh đèn làm cỗ bàn mừng Siêu mới thi đỗ từ ở bên nhà Siêu chiếu sang chỗ nàng nằm và in bóng những cây nứa ngang dọc của hàng rào và những cành lá cây mồng tơi leo, rõ như cắt trên bức tường trắng. Cái cảnh đẹp in sâu vào hồn nàng một đêm hè đã xa lắm và cả cái vui sống cạnh Siêu ở quê nhà cùng một lúc Mùi thấy như nó hiện ra trong mảng ánh trăng kia. Và bây giờ nàng mới hiểu tại sao lúc nãy nàng đã thấy trong mảng ánh trăng có cái gì vui đẹp. </p> <p align="justify">*</p> <p align="justify">Siêu và Mùi là hai anh em họ, con dì con già. Hai nhà ở cạnh chỉ cách có bức dậu thưa. Ngay từ lúc còn bé Siêu và Mùi đã hợp tính nhau và quấn quýt chơi đùa với nhau suốt ngày. Có một việc xẩy ra Mùi không bao giờ quên được là hôm Siêu ôm và hôn nàng. Siêu hơn nàng năm tuổi nên thường có khi bế nàng vào lòng tự nhiên trước mặt mọi người mà Mùi cũng thấy không có gì khác thường. </p> <p align="justify">Nhưng một buổi trưa lúc đó Mùi đã lớn, nàng không nhớ rõ hẳn nhưng đoán mình vào quãng mười hai tuổi, Siêu đã hơn một năm không bế nàng vào lòng một lần nào nữa. Một buổi trưa, cả nhà đi vắng, Mùi đương ngồi ở buồng Siêu nghịch cắt giấy thì Siêu đi vào. Mùi ngửng lên thấy có vẻ gì hơi là lạ trên nét mặt Siêu; nàng toan hỏi: </p> <p align="justify">"Anh làm sao thế?" Nhưng không hiểu tại sao Mùi chỉ nghĩ thế chứ không nói ra lời. Siêu đến ngồi bên cạnh Mùi không nói gì, ngực Siêu nàng thấy phập phồng thở mạnh và nhanh, tưởng như chàng vừa chạy vội ở đâu về. Mùi nghĩ chắc có việc gì quan trọng đã xẩy ra. Thế rồi tự nhiên Siêu giơ tay ôm lấy vai nàng, kéo ngửa người ra và đặt nằm ngả trong lòng; Siêu cúi đầu vào tóc nàng, áp má vào mặt nàng và môi chàng đưa đi đưa lại mấy cái nhẹ trên má. </p> <p align="justify">Mùi nhận thấy tay Siêu vuốt cổ nàng hơi run run; có một thứ gì khác hẳn mọi lần Siêu ôm mình. Mùi sờ sợ vì đã hiểu nhưng thấy một sự thú trước chưa từng cảm thấy bao giờ, một sự rất êm thú như từ ở người Siêu truyền sang, thấm nhẹ vào và làm nàng ran ran gợn khắp người. Mùi ngửa mặt nhưng không phải cốt để tránh Siêu mà chỉ cốt nhận thấy rõ má nàng chạm vào môi Siêu hơn. Hai mắt nàng mở to và qua những sợi tóc của Siêu nàng nhìn thấy cái cửa sổ sáng với những lá non lấm tấm của hàng rào găng ta điểm một vài bông hoa trắng như ngôi sao. Cái ánh sáng ở cửa sổ, cái ánh sáng dịu và phơn phớt xanh ấy và những ngọn lá xanh mát với mầu trắng mới của hoa thoáng trong một lúc, Mùi thấy như là ở đâu, xa lắm, có vẻ thần tiên, không phải ánh sáng hay hoa lá của đời này... Nằm trong hơi ấm của người Siêu, nàng phiêu phiêu tưởng như mình không có nữa, cả người chỉ là một cảm giác êm êm, mắt nàng lần đầu tiên trong đời đã trông lọt vào ""qua những cửa sổ kia" một thế giới mới, thế giới của tình yêu. </p> <p align="justify">Thế rồi, không biết tại sao lúc đó nàng lại có thể bạo đến thế và mãi về sau mỗi lần nghĩ đến quả tim nàng lại đập nhẹ một cách sung sướng vì thấy đã dám bạo đúng vào lúc đó (nếu lúc đó nàng không bạo thì sau này nàng sẽ hối hận xiết bao), thế rồi nàng giơ hai tay ôm vòng lấy cổ Siêu, kéo đầu chàng xuống và để hai môi chàng đặt lên môi mình. Hình như lúc đó nàng nhắm mắt lại; nàng thấy môi Siêu hơi nóng; hình như Siêu cũng không hôn lại nàng. Siêu để yên như thế một lúc lâu rồi nhẹ gỡ tay nàng ra. Nàng không nhớ rõ lắm mà nàng nhớ làm sao được rõ, vì nàng có biết nàng làm gì lúc đó đâu; nàng bàng hoàng về một thứ khác; lúc đưa môi lên cho Siêu hôn không phải nàng chỉ cốt có cái thú được Siêu hôn mình, có một thứ gì to tát hơn nhiều mà ngay lúc đó nàng chỉ cảm thấy mơ màng, không sao rõ được là thứ gì. </p> <p align="justify">Phải đợi đến sáu bẩy năm sau, thấy tình yêu xưa đã phai lạt lại ngùn ngụt bốc lên mãnh liệt Mùi mới biết khi đưa môi lên cho Siêu hôn lần đầu tiên trong đời, nàng đã đem cả đời nàng, cả tình yêu hiến cho Siêu ngay từ lúc đó. </p> <p align="justify">Từ buổi trưa hôm ấy, hai người không bao giờ ôm nhau một lần nào nữa và cũng không đả động xa gần đến việc đó, coi như chưa từng có hôn nhau bao giờ. Nhưng mỗi lần thấy Siêu nghỉ học về quê, đứng bên này hàng rào nhìn bóng áo trắng của Siêu qua cành lá, Mùi lại thấy quả tim đập mạnh vì mừng rỡ và mỗi lần Siêu rời nhà lên tỉnh học Mùi lại ra ngồi ở đầu hiên vắng chỗ có dậu găng ta che khuất yên lặng khóc, lòng vừa hiu hiu buồn lại vừa phiêu phiêu thú. Tuy ai cũng biết là nàng có tính mau nước mắt, mau đến nỗi hễ có đám ma đi qua ngõ có tiếng người than khóc là nàng không sao cầm được lòng, vừa mỉm cười vừa ứa nước mắt khóc theo họ, nhưng mỗi lần khóc vì nhớ Siêu thì nàng phải trốn tránh sợ có người bắt gặp; vả lại có khóc ở chỗ vắng nàng mới hưởng được hết cái thú buồn nhớ Siêu. Nhưng nhiều khi có những cơ hội rất thuận tiện như khi hai người đi chơi trong vườn chùa rộng hoặc đêm khuya cùng đứng ngắm trăng ở vườn nhà, Mùi cũng không có một lần nào thấy Siêu tỏ ý gì khác. </p> <p align="justify">Còn Siêu sở dĩ hôn Mùi là vì chàng muốn biết ra sao; đã mười bẩy tuổi nhưng tính vốn rút rát, chưa có một lần nào chàng dám ngồi nói chuyện với một người con gái nếu người ấy đẹp; được hôm nhà vắng nên chàng muốn thử. Chàng không lo ngại gì vì cũng đã nhiều lần ôm Mùi rồi, chắc Mùi cho thế là tự nhiên. Nhưng vì chàng, chàng có định ý, nên lần này chàng thấy quả tim mình đập mạnh như sắp phạm một tội nặng. Chàng cũng đã có những cảm giác ngây ngất, nhất là lúc Mùi tự ý ôm lấy cổ chàng đặt đôi môi chàng lên đôi môi nàng. Nhưng chính vì Mùi có cử chỉ ấy nên chàng đâm sợ và về sau cứ phải lơ đi, coi việc xẩy ra ấy là một sự rất tự nhiên và không có gì quan trọng. Mùi còn nhỏ tuổi quá lại là em họ chàng; vẻ mặt Mùi hồi đó cũng không đẹp đến nỗi làm cho chàng mê đến dại dột. Chàng cũng không ngờ là Mùi ngầm yêu mình bắt đầu từ hôm đó. </p> <p align="justify">Năm Mùi độmười lăm tuổi thì ông Cai, cha Siêu đưa cả gia đình đi xa làm ăn. Mùi đã buồn vì Siêu sắp đi, có thể không bao giờ còn gặp mặt nhau nữa, lại hờn uất thấy Siêu lấy sự đi xa làm vui vẻ lắm. Mùi thấy Siêu không để ý nhìn nàng, đối đãi với nàng cũng như mọi ngày và có vẻ không nhận thấy nàng buồn khổ, mặc dầu hễ nếu có dịp là nàng cố làm cho nét mặt mình thờ thẫn như là sắp chết đến nơi rồi. </p> <p align="justify">Mùi tiễn Siêu ra tận cổng làng, Siêu đã lên xe và may quá cái xe ấy lại ở cách xa xe ông Cai bà Cai. Mùi tiến lại gần định nói với Siêu một câu mà đêm qua nàng đã nhẫn đi nhẫn lại không biết bao nhiêu lần, một câu mà nàng phải cố chọn thật giản dị, lỡ có ai nghe thấy cũng không sao, nhưng ở trong ngầm không biết bao nhiêu thương nhớ mà chỉ có nàng với Siêu hiểu được. Nàng cũng đã phải cố lấy hết sức can đảm để trấn nỗi ngượng và cất tiếng nói: </p> <p align="justify">"Thôi anh đi... anh còn..." </p> <p align="justify">Nàng vừa nói được mấy tiếng thì thấy Siêu nghĩ ngợi điều gì, hai con mắt có vẻ như đau khổ lắm. Vốn biết tính Siêu trầm tĩnh, Mùi thấy không cần nói nốt câu bỏ dở; chắc Siêu không trả lời gì mình cả nhưng chỉ cái vẻ đau khổ âm thầm thoáng hiện trong mắt chàng là đủ đối với nàng lắm rồi. Bỗng nàng thấy Siêu cau mày, nghiêng người về một bên, cúi đầu nhìn xuống bảo người phu xe: </p> <p align="justify">"Cái gì thế này, bác xe? Giời ơi! Cái đầu đinh. Thế này thì rách mẹ cả quần!" </p> <p align="justify">Mùi quắc mắt nhìn Siêu, rồi không chào ông Cai bà Cai, không chào Siêu, nàng quay phắt lưng bước về phía cổng làng. Nếu Siêu lúc đó cất tiếng gọi, nàng cũng không quay trở lại và cũng không bao giờ, không bao giờ nàng thèm nhìn đến mặt Siêu. </p> <p align="justify">Giá Siêu gọi nàng lúc đó chắc nàng đỡ tức hơn nhưng đã đi qua cổng làng mà cũng không có ai gọi. Cả Siêu, cả ông Cai bà Cai đều không một ai biết là nàng giận. Đã đành nàng đã chào mỗi người một lần rồi nhưng nếu nàng bỏ đi một cách đột ngột thì tất phải để ý chứ. Thế là cái tức của nàng đã vô ích, không bao giờ ai biết đến. Giá được thấy một vẻ thoáng qua chỉ hơi ngạc nhiên thôi trong đôi mắt Siêu nàng cũng còn hả dạ đôi chút. </p> <p align="justify">"Hay mình quay lại." </p> <p align="justify">Nghĩ vậy nhưng chân nàng vừa bước nhanh như chạy, vụt một cái đã tới cổng nhà. Nàng đi thẳng ra đầu hiên để khóc, nhưng nàng không tài nào khóc được. Mắt nàng ráo hoảnh và lạnh lùng nhìn khu vườn bao bọc quanh nhà. Nàng bỏ người ngồi bệt xuống đất, mắt trừng trừng vào quãng không. Nàng ngồi thế trong bao lâu nàng cũng không biết nhưng chắc là lâu lắm vì nước ở đất ẩm đã thấm qua hai lần vải quần làm nàng thấy ướt và ngưa ngứa ở da. Cơn ngứa khêu lên một nỗi bứt rứt trong khắp thân thể, nhưng nàng cố giữ, nhất định không chịu gãi; nàng tưởng nếu cho tay xuống gãi thì sự uất ức của nàng sẽ hết mất. </p> <p align="justify">"Cần quái gì! Cần quái gì! Giời đất ơi." </p> <p align="justify">Rồi nàng ứ một tiếng, thở hắt ra, lẩm bẩm: </p> <p align="justify">"Hừ rách mẹ cả quần!" </p> <p align="justify">Nàng vùng vằng đứng lên, nhìn ngang ngửa. Nàng thấy cần phải đập vỡ một cái gì. Không thấy vật gì ở cạnh để có thể đập vỡ, nàng vẫy mạnh hai bàn tay. Tay nàng chạm phải một cành găng bị một ngọn gai đâm đau nhói. Cái đau nhói lại cũng làm tăng cái tức của nàng lên. Nàng quay mặt nhìn cành găng và rứt mạnh nó một cái báo thù. Bỗng nàng yên lặng nhìn chăm chú vào những ngọn gai tua tủa ẩn trong lá của cành găng còn rung động. Mắt nàng sáng quắc lên vì một ý nghĩ mới vụt đến; mặt nàng tái hẳn đi một cách ghê sợ. Cả người nàng lạnh toát. </p> <p align="justify">"Này thì chết đi! Chết đi cho rảnh, xem nào..." </p> <p align="justify">Mùi giơ cao bàn tay lên, nhắm mắt lại, mím môi rồi như điên như dại nàng lấy hết sức quật mạnh tay vào cành găng đầy gai sắc. Nàng không rõ đã quật mấy cái như thế; nàng cũng không thấy đau gì ở bàn tay hình như đã tê dại hẳn. Lúc Mùi mở mắt ra thì trên da trắng của lưng bàn tay nàng vằn lên ngang dọc những nét xước lốm đốm máu đặc đỏ thắm. Mùi lại ngồi xuống hiên nhìn những dòng máu chẩy loang dần trên da và nhỏ từng giọt một xuống đất. Cả cái đau khổ của nàng như hiện ra trên bàn tay run run; nàng đã bắt đầu thấy xót ở những vết thương. Thế là nước mắt nàng trào ra được; Mùi khóc, khóc nức nở trước cái tình yêu đầu tiên trong đời bị tan vỡ và quả tim non nớt mới biết yêu của nàng, ở trong ngực, nàng thấy nó cũng đương chẩy máu ròng ròng như bàn tay mềm trắng đầy máu kia. </p> <p align="justify">Nàng chạy về nhà vì nàng biết không thể nào giấu được bàn tay đầy vết thương và tấm áo trắng đẫm máu. Nàng chỉ nói đã trượt chân ngã vào dậu găng, giơ tay đỡ nên bị thương. Bà Lang thấy con đi vào nước mắt giàn giụa, mặt tái xanh, tay và áo dính đầy máu, bà kêu thất thanh: </p> <p align="justify">"Chết chửa, làm sao thế con?" </p> <p align="justify">Mùi không trả lời, hạ thấp hàng mi, ngẫm nghĩ xem có nên nói là ngã hay cứ yên lặng không nói gì cả. </p> <p align="justify">Bà Lang gọi cuống quít: </p> <p align="justify">"Thầy nó ơi! Có ra ngay không... Nó sắp ngất đi, đây này." </p> <p align="justify">Nghe mẹ nói, Mùi chợt nghĩ ra nếu ngất đúng vào hôm Siêu đi, cái tin ấy sớm muộn cũng đến tai Siêu; đối với mọi người thì mất nhiều máu nên ngất đi, nhưng Siêu thì tất Siêu hiểu. Mùi vội nói: </p> <p align="justify">"Con ngã vào dậu găng, không sao..." </p> <p align="justify">Nàng nhắm mắt lại và vừa kịp ngả người trong tay mẹ. </p> <p align="justify">Mọi người đã chạy đến, người gọi người lay rộn rịp. Nàng phải cố giữ mỉm cười khi có người nói: </p> <p align="justify">"Giữ chặt lấy hai ngón chân cái cho hồn nó khỏi chạy ra." </p> <p align="justify">Sợ ngất lâu quá mẹ lo hãi, Mùi vội mở mắt nhìn mọi người. Ông Lang chạy đi tìm thuốc lào; ông Lý Đàn nói: "Gớm ra đến một chậu máu’’. Êm ái nhất là câu của mẹ nàng nói: </p> <p align="justify">"Không may cho con tôi quá. Anh Siêu lại vừa đi." </p> <p align="justify">Bà Lang nói thế vì Siêu rất thông thạo về thuốc tây, băng bó. </p> <p align="justify">Mùi tưởng tượng có người sẽ gặp ông Cai và Siêu rồi kể lại: </p> <p align="justify">"Gớm, con Mùi nó ngã vào dậu găng thế nào mà gai nó khứa nát cả bàn tay, ra đầy chậu máu, ngất đi đến nửa giờ đồng hồ." </p> <p align="justify">Người ấy thế nào cũng tán rộng ra như vậy và thế nào chẳng thêm: </p> <p align="justify">"Ấy ngay hôm ông và cậu Siêu đi ấy mà." </p> <p align="justify">Nghe người ta nói đến đây, Siêu nàng chắc thế sẽ phải giật nẩy mình. Nghĩ đến chỗ ấy, Mùi úp mặt xuống chiếu, nhếch mép: nàng đã có cách báo cho Siêu biết cái giận uất của mình và trả thù được Siêu cho bõ tức. </p> <p align="justify">Vết thương trong tim nàng cũng hàn dần với những vết xước gai trên bàn tay. Mấy tháng sau nhà Mùi bị cháy; cả gia đình nàng phải dọn đến ở nhờ nhà một người bà con gần Xóm Cầu Mới. Cũng may trước đó ít lâu, người bà con ấy đem cả gia quyến vào Sài Gòn làm ăn nên có nhờ ông Lang đến ở trông nom hộ nhà cửa. </p> <p align="justify">Lâu dần nàng cũng không mấy khi nghĩ đến Siêu và việc cũ nữa. </p> <p align="justify">Sau đó hai năm, mẹ nàng mất. </p> <p align="justify">Hôm sau khi đưa đám, Mùi đương ngồi thái su hào làm cỗ cúng ở dưới bếp, thoáng nghe có tiếng mấy người nói xen nhau ở nhà trên. Sao lại có cái gì khác thường ở trong những tiếng đó; mà sự khác thường ấy linh cảm báo nàng biết chỉ có thể là một sự khác thường vui. </p> <p align="justify">"Tiếng ai thế?" </p> <p align="justify">Quả tim nàng bỗng đập mạnh: </p> <p align="justify">"Anh Siêu về, anh Siêu về." </p> <p align="justify">Mùi bỏ rơi con dao ở tay, đứng thẳng lên. </p> <p align="justify">Nàng toan bước xuống phản, bỗng ngừng lại, ngồi xuống thái su hào một cách vội vàng. </p> <p align="justify">"Anh ấy về thì về. Kệ xác anh ấy." </p> <p align="justify">Nhưng nàng cũng không ngăn nổi quả tim mình cứ đập mãi vì mừng rỡ và tuy tự bảo thế nhưng trong thâm tâm, Mùi chỉ mong Siêu xuống ngay bếp, mong Siêu cũng nóng được gặp mặt nàng. Còn nàng , nàng nhất định ngồi đấy; khi Siêu xuống nàng nhất định cứ cúi mặt thái su hào và khi Siêu chào hỏi, nàng nhất định cứ cúi mặt và trả lời nhát gừng cho Siêu hiểu là nàng còn ức và muốn báo thù. </p> <p align="justify">Có tiếng giầy tây đi vội vàng qua sân. Mùi cau mũi nghĩ thầm: tiếng giầy tây ấy thì chỉ có thể là tiếng bước của Siêu. Trong họ toàn người nghèo, làm gì có tiền mà đi giầy tây giầy tiếc như bố con ông Cai. Nàng nghe tiếng ông Cai làm ăn khá giả đã lâu nhưng đến lúc này nàng mới thấy ghét cái tiếng giầy tây bước có vẻ lạ tai và ngạo nghễ. Siêu đã đến đứng ở cửa bếp và nàng đã nhìn thấy ống quần là và hai mũi giầy tây vàng. Nhưng Siêu đứng lâu lắm mà không tiến bước cũng không hỏi han gì nàng cả. </p> <p align="justify">Mùi lấy làm lạ ngửng lên. </p> <p align="justify">Lúc đó Siêu mới tiến về phía nàng, thốt ra một tiếng "cô" rất khẽ rồi lại đứng sững nhìn nàng như muốn nói một câu chia buồn mà chưa tìm được câu nào tự nhiên. Nhưng không, Mùi ngầm thấy có một cái gì khác thế trong cử chỉ của Siêu đứng sững nhìn nàng và lúc nãy nữa, khi Siêu dừng lại ở cửa bếp. Mùi ngơ ngác một cách sung sướng trước vẻ nhìn hơi là lạ của hai con mắt Siêu, hai con mắt mà nàng vẫn thấy đẹp như xưa, thân yêu hơn sau một hồi xa cách và hơn thế nữa, Mùi thấy rõ hai con mắt ấy vẫn yêu nàng, yêu nàng từ lâu. Nàng không nghi ngờ gì nữa, bao nhiêu những giận uất xưa, trong một lúc,tiêu tán hết như không bao giờ từng có. Mùi nói, dịu dàng: </p> <p align="justify">"Anh về." </p> <p align="justify">Bằng tiếng chào rất thường ấy, Mùi đã tha lỗi cho Siêu về hết cả những đau khổ của nàng đã qua; nàng mủi lòng rơm rớm nước mắt, vội cúi mặt, hai hàng mi chớp mau để cố giữ cho khỏi khóc. Nhưng rồi nàng lại ngửng lên và nước mắt lại trào ra nhiều hơn. Nàng khóc, khóc một cách sung sướng; lòng nàng nở ra đón mừng Siêu đã trở về với nàng và tình yêu cũ đã trở lại trong đời nàng từ đây. </p> <p align="justify">Siêu thì tưởng nàng khóc vì thấy chàng về viếng bà Lang, nàng mủi lòng nhớ đến mẹ. Vì tưởng thế nên chàng tha hồ ngắm mặt Mùi không e dè; chàng lại có thể nhìn một cách rất âu yếm như là đang thương hại Mùi và cố an ủi bằng hai con mắt nhìn. </p> <p align="justify">Sau hai năm cách biệt, cô em họ của chàng tuy không thay đổi mấy nhưng khác xa ngày trước. Lúc mới đến cửa bếp chàng đứng lại ngạc nhiên vì người con gái mặc đại tang chỉ có thể là Mùi và nét mặt lại giống Mùi nhưng chàng vẫn không thể tin người con gái đẹp như thế lại là cô em họ tầm thường của mình trước kia. </p> <p align="justify">Mùi lại có một vẻ đẹp hoàn toàn hợp với chàng đến nỗi chàng vừa bàng hoàng sung sướng vì Mùi đẹp lại vừa rờn rợn sợ vì hai con mắt Mùi đẹp quá. </p> <p align="justify">Siêu ở lại cho đến hết bảy ngày tuần chay. Trong những ngày tang bận rộn, hai người ít khi có dịp nói chuyện và cả hai cùng tránh không muốn để lòng mình nghĩ về những thứ không nên nghĩ đến trong lúc nhà đương có việc buồn. Nhưng chạy đi chạy lại, mỗi lần trông thấy mặt Siêu, Mùi cũng thấy lòng vui vui, khuây khoả. Mùi mừng rằng có những đêm khuya, Siêu cũng cố thức cho đến khi nàng đi ngủ mới chịu đi ngủ. Hết tuần chay Siêu ngỏ lời xin đi. Lúc đó khách đến viếng không còn ai; căn nhà sau mấy ngày rộn rịp đông người trông rộng hẳn ra và lạnh lẽo. </p> <p align="justify">Mùi tiễn Siêu ra tận bờ sông vì biết trước là khi từ biệt, nàng không sao giữ được nước mắt mà ở nhà có vẻ khóc vì nhớ Siêu cũng không tiện vả lại nàng muốn nói với Siêu một vài câu thân mật không thể nói trước mặt mọi người. Tự nhiên Mùi thấy nóng ở ngực và lo sợ vô cớ; nàng vụt nhớ đến hôm tiễn Siêu ra xe và nỗi uất ức của nàng về cái đầu đinh. </p> <p align="justify">Đến chỗ rẽ lên con đường lớn, chỗ ấy vắng, Mùi đứng lại bên gốc cây bàng. </p> <p align="justify">"Thôi anh đi. Thỉnh thoảng anh lại về chơi." </p> <p align="justify">Nói đến câu ấy Mùi đã thấy nước mắt muốn trào ra, nàng tiếp luôn: </p> <p align="justify">"Em cảm ơn anh... nhờ có anh ở cạnh, em đã khuây khoả rất nhiều. Giá cứ được có anh ở cạnh mãi..." </p> <p align="justify">Mùi ngừng lại; nàng nhận thấy một thoáng đổi khác trong vẻ nhìn của Siêu. Nàng vừa lo sợ là đã nói ra lại vừa sung sướng là đã nói ra được đúng câu ấy, nói hơi lộ để Siêu có thể đoán hiểu nhưng cũng không lộ quá để Siêu có thể biết chắc chắn. </p> <p align="justify">Siêu nói: </p> <p align="justify">"Giữa cô với tôi, cô nói làm gì đến cảm ơn. Cái buồn của cô cũng là cái buồn của tôi. Nếu hai bác không mệt thì tôi còn muốn ở lâu nữa. Nhưng thôi, khi nào có dịp tôi lại về thăm cô ngay, tôi về thăm..." </p> <p align="justify">Mắt Siêu, Mùi thấy nhiễm vẻ dịu dàng và hơi buồn. Siêu tiếp theo: </p> <p align="justify">"Lại nhớ độ nào còn cùng nhau ở làng mà tiếc, cô nhỉ..." </p> <p align="justify">Mùi lặng nhìn Siêu một lúc rồi khẽ gật đầu, nói trong hơi thở: </p> <p align="justify">"Em thì không bao giờ em quên được..." </p> <p align="justify">Sợ lộ quá, nàng tiếp theo ngay: </p> <p align="justify">"Đẻ em mất rồi, bao giờ lại có những ngày vui vẻ đông đủ như độ ấy nữa. Không bao giờ nữa, anh Siêu ạ." </p> <p align="justify">Nước mắt Mùi trào ra mờ cả mắt và chẩy ròng ròng hai bên má; nàng há miệng ra để thở rồi vừa mếu máo vừa nói: </p> <p align="justify">"Đời em khổ lắm." </p> <p align="justify">Nàng kéo vạt áo đặt lên miệng để giữ những cơn nức nở: </p> <p align="justify">"Thôi anh đi... Bao giờ anh trở về?" </p> <p align="justify">Siêu lặng người nhìn nàng một lúc rồi quay đi không đáp lại lời nàng và cũng quên cả chào lại. </p> <p align="justify">Mùi đứng tựa vào thân cây bàng khóc cho đến hết cơn. Siêu đi khỏi Cầu Mới; gần đến luỹ tre đầu Phủ Lệ, chàng quay lại và ngạc nhiên nhìn thấy Mùi còn đứng nguyên chỗ cũ. Chàng đưa tay vẫy thì thấy Mùi cũng giơ tay đưa đi đưa lại. Lúc Siêu đi khuất, Mùi ngả đầu áp má vào gốc cây rồi cứ đứng yên như thế lâu lắm. </p> <p align="justify">Từ hôm ấy thành ra cái lệ là khi nào thấy lòng buồn bã, Mùi lại ra đứng ở gốc cây bàng áp má vào cây mà khóc. Nàng vừa khóc nhớ mẹ vừa khóc nhớ Siêu. Thỉnh thoảng nàng lại giơ tay đưa đi đưa lại như để vẫy mẹ nàng ở thế giới bên kia hay là vẫy Siêu. Nàng có ý bao giờ cũng đưa đi đưa lại tay rất thong thả. Hôm Siêu đi, nàng mừng là Siêu đã đưa tay vẫy nhưng nàng vẫn khó chịu là Siêu vẫy tay nhanh quá không đúng với nhịp buồn của lòng hai người lúc đó và nàng vẫn bứt rứt tự hỏi có lẽ Siêu xa nàng đã không buồn gì cho lắm. </p> <p align="justify">Về phần Siêu, khi ngồi trên xe lửa chàng cũng cảm thấy nao nao nhớ Mùi; chàng cố gợi lại hình dáng Mùi đứng tựa vào gốc cây và những lời Mùi nói với chàng lúc từ biệt. Cảm động nhất là khi đột nhiên chàng nói tiếc cái hồi còn ở quê ý chàng muốn gợi nàng nhớ đến buổi trưa hai người hôn nhau thì Mùi lại nhìn chàng như là đã hiểu rõ chàng định nói gì và nàng lại gật đầu để tỏ ra với chàng là nàng đã hiểu. Và cũng vì bây giờ Mùi đẹp nên Siêu mới dần dần nhận thấy là Mùi có lẽ đã yêu chàng ngay từ buổi trưa đáng kỷ niệm ấy và có lẽ... bây giờ chàng mới vụt nghĩ đến câu chuyện người làng nói Mùi đã ngất đi đúng hôm chàng đi xa, bây giờ chàng mới chợt nghĩ ra có cái gì bất thường hôm Mùi tiễn chàng đi nhưng chuyện lâu ngày quá và hồi đó chàng không để ý đến Mùi mấy nên không thể nào nhớ ra được. Chàng đặt đầu vào cửa xe nhìn ra ngoài để cố nhớ lại nhưng nửa giờ sau chàng lắc đầu. Nếu nhớ lại được chàng sẽ biết vì cớ gì Mùi ngất đi và biết được cớ đó chàng sẽ biết chắc là Mùi yêu mình. Bây giờ thì chàng chỉ có cái an ủi may ra đó là sự thực. </p> <p align="justify">Nửa năm sau, nhân dịp ông Cai sai Siêu đến một cái ga gần Xóm Cầu Mới giao thiệp về một việc thầu, Siêu thuê xe về thăm Mùi. Lúc đến cái ngõ dâm bụt vào nhà Mùi sao chàng sợ hãi thế; lâu lắm mới về thăm lại có cớ rõ ràng, không ai có thể nghi ngờ nhưng chính chàng, chàng chỉ sợ Mùi đoán rõ được ý mình. </p> <p align="justify">Qua cành lá dậu dâm bụt, thấp thoáng lộ ra bức tường và mấy tấm cửa bức bàn. Chàng thấy không khí ở bên kia bức dậu hơi là lạ, có vẻ quan trọng và cả cái yên tĩnh của buổi chiều hôm ấy chàng cũng thấy như đang nghe ngóng, mong đợi một sự gì. Lúc đó chàng mới nhận ra là mình đã yêu Mùi. </p> <p align="justify">Nhân một lúc ngồi nói chuyện ở hiên, Siêu muốn gợi đến việc Mùi ngất đi độ nào. Chàng nhìn vào bàn tay trái của Mùi nhưng không thấy vết sẹo gì cả. Bàn tay phải thì lại đặt về phía bên kia, Siêu không nhìn thấy; chàng thẳng người quay đầu để nhìn nốt cả bàn tay phải. Thấy lạ Mùi hỏi: </p> <p align="justify">"Anh nhìn gì thế?" </p> <p align="justify">"Tôi tìm những vết sẹo ở bàn tay." </p> <p align="justify">Mùi giật nẩy mình, nhìn Siêu nói: </p> <p align="justify">"Sao anh biết?" </p> <p align="justify">Nói xong, Mùi lo sợ và nghĩ ngay là tại sao Siêu vừa chợt hỏi về những vết sẹo nàng lại giật mình cho ngay là hỏi về việc đập tay vào cành găng. </p> <p align="justify">Siêu đã để ý đến chỗ Mùi đã giật mình lo sợ. Chàng nói: </p> <p align="justify">"Chú Lý Đàn nói chuyện." </p> <p align="justify">Mùi mỉm cười: </p> <p align="justify">"Em biết mà. Thế chú ấy nói thế nào, cơ anh?" </p> <p align="justify">Siêu thấy Mùi mỉm cười láu lỉnh khi nói câu "em biết mà" nhưng chàng không hiểu tại sao. </p> <p align="justify">"Chú bảo chính hôm tôi đi cô ngã vào dậu gai, ngất đi đến nửa giờ. Cả nhà ai cũng hoảng sợ." </p> <p align="justify">Mùi nhìn xa xa, mắt long lanh rồi lại mỉm cười: </p> <p align="justify">"Thế chú ấy có nói ra nhiều máu không?" </p> <p align="justify">"Có, chú ấy bảo đến một chậu." </p> <p align="justify">Mùi sặc lên cười vì bao nhiêu dự đoán của nàng đã thành sự thực. Siêu cũng cười theo: </p> <p align="justify">"Thế chú ấy bịa?" </p> <p align="justify">"Không chú ấy không bịa đâu." </p> <p align="justify">"Thế làm sao cô lại cười?" </p> <p align="justify">"Không làm sao cả." </p> <p align="justify">Mùi không cần chú ý đến chỗ đã báo thù được Siêu vì bây giờ không còn cần gì nữa. Bây giờ thì nàng lại sợ Siêu đoán biết nên vội nói thêm: </p> <p align="justify">"Có gì đâu, em ngã xoàng thôi. Vì gai khứa, ra một ít máu, em choáng váng lịm đi độ một lát." </p> <p align="justify">Siêu mỉm cười thất vọng. Thế là không phải. Nếu Mùi tức chàng thật thì khi nói chuyện ấy với chàng Mùi tất phải dè dặt, không thể phá lên cười thẳng thắn như thế được. Nhưng sao lúc đầu mới nghe Mùi lại giật nẩy mình. </p> <p align="justify">Mùi nhấc bàn tay phải đưa cho Siêu xem rồi cứ để yên bàn tay mình trước mặt Siêu. </p> <p align="justify">"Bàn tay này đây, anh ạ." </p> <p align="justify">Nàng thấy mình nói, giọng dịu hẳn đi và cái hờn xưa lại trở lại trong lòng nhưng nhẹ nhàng, êm dịu khiến nàng muốn âu yếm nhắc nhở như người đã được sung sướng thích nhắc lại những ngày khổ đã qua. </p> <p align="justify">"Sao hôm ấy, em đau xót thế." </p> <p align="justify">Siêu sung sướng thấy Mùi rơm rớm nước mắt; Mùi cho ngón tay lên chấm chấm vào hai bên khoé mắt rồi thở dài nhẹ một cái. </p> <p align="justify">"Bây giờ thì khỏi hẳn rồi." </p> <p align="justify"><b>Nguồn: </b>Nhất Linh - Trong Tự lực Văn đoàn. Xóm Cầu Mới (Bèo giạt). Nhà xuất bản Văn Mới, California, Hoa Kỳ, 2002. Bìa: Nhất Linh. Hoạ bản: Nhất Linh. Trình bày: Nguyễn Tường Thiết. Copyright © Nguyễn Tường Thiết. Bản điện tử đăng trên talawas do Nguyễn Tường Thiết cung cấp.</p> <p align="justify"><a href="http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10061&rb=08">http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=10061&rb=08</a></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-79540364696419623552015-11-24T12:14:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.844-08:00CÁC “TAI NẠN VĂN CHƯƠNG” (42): “VÀO ĐỜI” (13)<p align="justify">12/7/1963. “Văn nghệ”, s. 11: Hoàng Trung Thông: <b><i>Tư tưởng sai lầm nguy hại của cuốn truyện “Vào đời”</i></b> <p align="justify">Cuốn tiểu thuyết “Vào đời” của Hà Minh Tuân với nội dung tư tưởng xấu và có hại của nó đã gây một luồng sóng bất bình chính đáng trong đông đảo bạn đọc. Nhiều bài báo đã phê phán nghiêm khắc cuốn sách đó để ngăn chặn những tác hại do cuốn sách đó gieo rắc ra. Việc tiếp tục phê phán những tư tưởng sai lầm biểu hiện trong “Vào đời”, bảo vệ nguyên tắc tính đảng trong sáng tác văn học vẫn là cần thiết. <p align="justify"><b>Bóp méo sự thực, đặt ngược vấn đề </b> <p align="justify">Nếu câu chuyện một cô gái tiểu tư sản đi vào đời với những cảnh ngộ éo le, tai họa, đầy bi kịch và phải vượt qua những cảnh ngộ đó để trưởng thành là chủ đề của tác phẩm “Vào đời”, thì cuộc sống, – hiện thực xã hội trong đó những nhân vật hoạt động – không phải chỉ là cái cớ phụ thuộc mà chính là cái nền cho chủ đề của tác phẩm đó.</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Cách đặt vấn đề trong một tác phẩm xuất phát từ việc tác giả của nó nhìn nhận, phân tích đánh giá hiện thực đời sống như thế nào. Không phải bỗng nhiên mà anh Hà Minh Tuân tìm ra một chủ đề cô Sen đi vào cuộc sống rồi cuộc tình duyên Sen Hiếu và những gì đã chi phối cuộc đời của họ và cuộc sống ở công trường xí nghiệp thủ đô. Không phải bỗng nhiên vấn đề quan liêu và “chống quan liêu” được nổi bật lên như một vấn đề then chốt của cuốn truyện bên cạnh những hoạt động phá hoại của bọn lưu manh, đến mức huy động được quần chúng tập hợp chống lãnh đạo. <p align="justify">Chính là vì tác giả đã có một con mắt nhìn hiện thực quá đặc biệt, hoàn toàn xa lạ với chúng ta. Nhìn vào bức tranh đời sống mà tác giả đã vẽ ra trong cuốn truyện “Vào đời”, một bức tranh xám xịt đầy những màu sắc u ám nặng nề, chúng ta thấy rằng cuốn sách đã phản ánh hiện thực một cách xuyên tạc. <p align="justify">Thời gian trong truyện là những năm 1956-1957 đến 1960, những năm mà xã hội miền Bắc nước ta đang trải qua những biến chuyển cách mạng to lớn và sâu sắc. Chúng ta sau khi hoàn thành cải cách ruộng đất [CCRĐ] đã khôi phục lại nền kinh tế từ trên một nửa đất nước bị chiến tranh tàn phá và bắt đầu một cuộc đấu tranh mới để cải tạo giai cấp tư sản và nền kinh tế tư bản chủ nghĩa, mở rộng phong trào hợp tác hóa nông thôn, thủ tiêu chế độ bóc lột, tạo ra một quan hệ hoàn toàn mới mẻ giữa người với người. Những biến chuyển cách mạng đó đã có những ảnh hưởng lớn lao trong đời sống và tình cảm tư tưởng con người, đã đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ mà vấn đề trung tâm nổi bật nhất là vấn đề hai con đường: XHCN hay TBCN. Nhưng, hiện thực cách mạng lớn lao đó không hề được phản ánh trong tác phẩm “Vào đời”, những vấn đề cấp bách đó không hề được đặt ra trong cuộc sống mà tác giả đã miêu tả. Trái lại, cuốn truyện đã dựng lên một khung cảnh đời sống ở công trường và nhà máy cơ khí hết sức rối ren hỗn độn và phức tạp theo trí tưởng tượng và dụng ý xếp đặt của tác giả. Người ta cũng thấy đây đó một vài hình ảnh về lao đọng sản xuất, về lòng thương người… nhưng tất cả những cái đó không hề được lóe sáng lên, mà đã chìm đi trong hàng loạt những hiện tượng tiêu cực đen tối bị dồn đống lại và thổi phồng lên: bọn lưu manh ngang nhiên chửi bới và hành động phá hoại, lôi kéo được cả công nhân vào việc chống đối lãnh đạo, trật tự an ninh không bảo đảm, kỷ luật lao động lỏng lẻo, đời sống công nhân không được cải thiện, các chính sách chế độ không được thực hiện và bao trùm lên tất cả, chi phối tất cả là tệ quan liêu của lãnh đạo đã đè nặng xuống cuộc đời của những nhân vật trong truyện. <p align="justify">Bằng những hình tượng nghệ thuật, và bằng sự phân tích tâm lý và lời nói của nhân vật, tác giả đã quy tất cả đầu mối vào cái mà tác giả gọi là bệnh “quan liêu”. Chính Hán, người giám đốc mới của nhà máy, người mà tác giả coi như một “cán bộ mẫu mực” cũng đã tuyên bố: “phải đánh thọc sâu vào những lô-cốt chính của kẻ thù trước mắt: bệnh quan liêu”. <p align="justify">Nhưng hiện thực khách quan của cách mạng vào những năm 1956-1960, và ngay cả hiện thực đã bị miêu tả xuyên tạc trong cuốn sách cũng đã bác bỏ lập luận nguy hiểm đó của tác giả rồi. Chúng ta ai nấy đều biết những sự việc trong cuốn sách đều xảy ra trong thời kỳ mà giai cấp tư sản lợi dụng một số khuyết điểm của ta đã tấn công ta trên các mặt chính trị, kinh tế và văn hóa. Chủ trương của Đảng ta lúc bấy giờ đâu phải là chĩa mũi nhọn vào bệnh quan liêu coi như “kẻ thù trước mắt”. Chỉ có giai cấp tư sản phản động mới chủ trương như vậy. Đảng ta chủ trương phải tập trung đấu tranh mạnh mẽ cải tạo giai cấp tư sản đồng thời khắc phục những khuyết điểm trong công tác của mình. Tác giả “Vào đời” đã không hề nói gì đến cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt đó. Tác giả đã cố vẽ bọn Mai, Song như những tên lưu manh khiêu khích và Hiếu như một tên bất mãn cá nhân, nhưng qua những quan điểm mà chúng phát ra, thái độ hằn học với chế độ và hành động phá hoại mà chúng tỏ rõ, cũng như qua chủ nghĩa cá nhân hưởng lạc cực độ đến tàn nhẫn của chúng, người đọc không thể không thấy ngay bản chất giai cấp đối địch của những tên này. Thế thì tại sao anh Hà Minh Tuân lại đặt ngược vấn đề như vậy? Tại sao anh lại không thấy việc chĩa mũi nhọn vào bọn phản động đại diện cho tư tưởng tư sản phản động là phản ánh chân thực cuộc sống lúc bấy giờ? Tại sao anh lại thêu dệt ra một cuộc “chống quan liêu” trong lãnh đạo, một cuộc chống quan liêu hoàn toàn do bọn phản động dựa vào “bất mãn” của công nhân gây ra, lại được chi bộ và phái viên Trung ương (?) đồng ý, mà chỉ khác bọn chúng về “phương thức đấu tranh”? <p align="justify">Nếu chúng ta còn nhớ luận điệu xảo quyệt của giai cấp tư sản phản động vào những năm 1956-1957 thì rõ ràng đề ra chống bệnh quan liêu “kẻ thù trước mắt” trong quyển “Vào đời” là hoàn toàn trái ngược với chủ trương và quan điểm của Đảng ta lúc bấy giờ, mà là chứng minh cho những luận điệu thù địch đã bị bác bỏ và lên án. Chúng ta có thể nêu vấn đề phê phán bệnh quan liêu vào những năm đó trong tác phẩm văn học được không? Được, nhưng tác giả phải giới hạn việc phê phán bệnh quan liêu trong phạm vi cuộc đấu tranh giai cấp gay go quyết liệt lúc ấy, và nhất là không thể tùy tiện để việc “chống quan liêu” lên hàng đầu và lờ đi không nói gì đến cuộc đấu tranh giai cấp cả. <p align="justify"><b>Chỗ đứng sai lầm của tác giả</b> <p align="justify">Việc bóp méo hiện thực, đặt ngược vấn đề, “sáng tạo” ra một chủ đề sai lạc như vậy có liên quan đến chỗ đứng của tác giả. <p align="justify">Tiểu thuyết “Vào đời” đã đề cập đến nhiều mặt, đến nhiều vấn đề nóng hổi của đời sống. Từ CCRĐ, quản lý xí nghiệp, cải thiện đời sống, chế độ phục viên, mậu dịch, công an, tuyên truyền báo chí, cho đến hội nghị phê bình, đám cưới đời sống mới…, ở đâu tác giả cũng đã nhìn hiện thực với một con mắt rối loạn, lung tung, thậm chí không phải là không có lúc để lộ ác cảm của mình. Trong vấn đề gì tiếng đả kích cũng nổi lên, tiếng đáp lại cũng chỉ yếu ớt và có nhiều khi không có tiếng gì đáp lại. <p align="justify">Điều làm cho người đọc chú ý nhất là vấn đề CCRĐ đã được tô khá đậm nét với những hình tượng và tiếng chửi rủa độc địa của Hiếu mà tác giả đã miêu tả một cách chi tiết và cụ thể trong quá trình diễn biến tư tưởng của nhân vật này. Mặc dù tác giả cũng có rào đón, cũng có giải thích và đôi lúc cũng có phê phán nhưng tất cả những hình tượng sắc nhọn được tác giả nhắc đi nhắc lại nhiều lần, những suy nghĩ, những đau đớn, dằn vặt, uất ức, căm phẫn của Hiếu được tác giả phân tích và cảm thông đã làm cho người đọc có một cảm giác hết sức nặng nề về tình hình tiến hành CCRĐ. Người đọc không còn phân biệt được đúng và sai, thắng lợi và khuyết điểm. Cái còn lại ở người đọc là những giọng điệu hằn học, những suy nghĩ cực kỳ phản động của nhân vật Hiếu về CCRĐ. Những hình tượng ghê rợn được gợi lên nhiều lần như một ám ảnh. Sai lầm của CCRĐ ở đây đã bị tác giả quy kết thành thành nguyên nhân của sự biến chất sa ngã của Hiếu, có một ảnh hưởng đau đớn đến cuộc đời của Sen. <p align="justify">Một loạt cán bộ quản lý xí nghiệp trong “Vào đời” đã bị tác giả bôi nhọ thành ra một bọn quan liêu tồi tệ với những nét bút biếm họa hằn học mà phần lớn là nhìn qua con mắt của Hiếu. Sau đây là vài ví dụ: <p align="justify"><i>“Trong giây lát, Bân, phó giám đốc, trước mắt Hiếu bỗng thành một ông quan đội khăn xếp mặc áo gấm dài đeo bài ngà, quần ống sớ…</i> <p align="justify"><i>… Đến cổng công trường, anh </i>(Hiếu) <i>vào phòng thường trực đưa giấy giới thiệu. Nhân viên thường trực mặt lưỡi cày xanh rớt nhận giấy vừa nheo mắt lẩm nhẩm đọc thì chuông điện thoại réo gọi…</i> <p align="justify"><i>Người đeo kính đen nghiêm mặt ra hiệu cho Hiếu ngồi chờ ở ghế dài bên tường rồi lại cắm cúi tiếp đọc giấy tờ. Trán anh ta bị tóc xòa che mất quá nửa dưới cặp kính đen là một nửa khuôn mặt trắng bệch như nến, nghiêm quá thành đuồn đuỗn như mặt hình nhân. Cái miệng anh ta mím lại, chằng thốt một lời, sao có vẻ kiêu kỳ hách dịch! Hiếu ngửa tay muốn vả vào cái miệng ấy một cái cho nó bớt làm bộ đi…” </i> <p align="justify"><i></i>Tác giả đã vẽ nên những hình ảnh xấu xí bề ngoài của một số cán bộ “quan liêu”, còn thực chất bệnh quan liêu là gì, tác giả cũng không hiểu nổi. Hà Minh Tuân chỉ nêu lên được một cách giản đơn về bệnh giấy tờ, thói hách dịch và và một vài hành động sai lầm đuổi thợ, về lỗi ăn cắp của công nhân và đi muộn về sớm, nhưng anh lại hết sức cường điệu bệnh quan liêu, trút hết sự căm tức của mình vào bệnh quan liêu hách dịch qua mắt nhìn và miệng nói của một số phần tử xấu. Anh đã chụp bệnh quan liêu lên đầu tất cả những cán bộ phụ trách của nhà máy, coi họ như thù địch, tô vẽ ra sự “bất mãn” của công nhân và đẩy công nhân vào một cuộc đấu tranh giả tạo. Sau cuộc đấu tranh “chống quan liêu” đó rồi, thì cả xí nghiệp ửng lên một màu hồng, mọi sự việc đều tốt đẹp cả lên. <p align="justify">Trong hàng loạt những vấn đề khác, có khi Hà Minh Tuân đã lấy lời những người “tích cực” mà chỉ trích chua cay về mậu dịch, về công an, về tuyên truyền báo chí, về sự chăm lo đời sống cho công nhân, có khi tác giả động đến các vấn đề đó qua giọng lưỡi của những phần tử xấu. Có khi đó là những lời phàn nàn bực dọc, có khi đó là những tiếng đả kích chua chát. Tác giả đã đưa vào tác phẩm của mình hàng loạt sự việc, không phân biệt được hiện tượng và bản chất, khó khăn và khuyết điểm, tốt và xấu. <p align="justify">Vậy thì trong khi vẽ ra một bức tranh đời sống, nhìn nhận địch ta, đánh giá thành quả và sai lầm, chỗ đứng của tác giả “Vào dời” là ở đâu? <p align="justify">Rõ ràng chúng ta thấy lập trường tư tưởng được thể hiện trong tác phẩm “Vào đời” không phải là lập trường tư tưởng của Đảng và của nhân dân ta. Đôi lúc Hà Minh Tuân cũng cố gắng phần nào để giữ lập trường, để thuyết lý, để giải thích vấn đề, nhưng nhìn chung trong nhiều trường hợp anh đã bỏ mất chỗ đứng của mình mà rơi vào lập trường tư tưởng của giai cấp đối địch. <p align="justify"><b>Nhân sinh quan tư sản đã dẫn tác giả “Vào đời” đi đến đâu?</b> <p align="justify">Trong tiểu thuyết “Vào đời” Hà Minh Tuân đã tập trung vào việc miêu tả số phận của hai nhân vật Sen và Hiếu. Cả hai người tuy không cùng một nguồn gốc, cùng một tâm trạng nhưng bọn họ đều đi vào đời và cùng bị những hoàn cảnh éo le phức tạp chi phối. Việc chọn họ làm nhân vật trung tâm trong một giai đoạn lịch sử đó vốn không phải là ngẫu nhiên chút nào. <p align="justify">Tác giả muốn mượn tất cả những éo le, phức tạp, tai họa của đời sống để nói lên sự trưởng thành hay là sự sa đọa của hai nhân vật đó. Cũng có thể nói tác giả mượn hai nhân vật khá tiêu biểu đó để biểu hiện cuộc đời theo cách nhìn riêng của mình. Tôi không muốn nói đến những cái giả tạo, vụng về, kém cỏi trong việc xây dựng nhân vật, trong việc miêu tả quá trình chuyển biến về tư tưởng, tình cảm và tâm lý của hai nhân vật này. Tôi chỉ muốn nói đến quan điểm của tác giả trong việc xây dựng và đánh giá hai nhân vật Sen và Hiếu. <p align="justify">Nhiều người đã nói đến việc tác giả tạo ra những bước ngoặt tai ác trong cuộc đời của Sen và đem bao nhiêu tai họa trong đời sống úp chụp xuống đầu cô bé non yếu này. Tác dụng của việc làm đó là sẽ gây nên những sự lo ngại hoang mang cho từng lớp thanh niên sắp sửa vào đời đi xây dựng đất nước. Tôi muốn nói về một khía cạnh khác. Tác giả từ quan điểm nào mà nhìn nhận vấn đề đưa từng lớp thanh niên tiểu tư sản vào con đường lao động? Từ quan điểm giáo dục tinh thần yêu nước, yếu chế độ, yêu lao động, phát huy tính tích cực hăng hái sẵn có của họ, và giúp họ khắc phục sửa chữa những tư tưởng, tình cảm, tác phong tiểu tư sản để họ qua lao động mà trở thành người công nhân thực sự như quan điểm của Đảng ta? Hay là tạo ra những cảnh ngộ éo le, những lao động khổ cực, những tai họa bất ngờ trong bước ngoặt cuộc đời của họ để bi đát hóa những tâm trạng, để vuốt ve những tình cảm yếu đuối của họ? Phải chăng cứ bi đát hóa cực độ tất cả những cảnh ngộ trong đời họ như trong trường hợp “Vào đời” là biểu hiện của lòng thương người hay chính đó là biểu hiện của sự tàn nhẫn tư sản? Chúng ta thật rùng mình và ghê tởm khi thấy những giày vò độc ác, những đối xử vô nhân đạo của tên Hiếu đối với Sen, thế mà tác giả vẫn để cho Sen chịu đựng một cách thụ động (mặc dù Sen đã được là chiến sĩ thi đua) và cuối cùng Sen vẫn còn có cảm tình với hắn. Phải chăng như thế mới là “người”? <p align="justify">Ở nhân vật Hiếu, tác giả “Vào đời” còn bộc lộ những quan điểm sai lầm nghiêm trọng hơn. <p align="justify">Trong khi trao đổi ý kiến với một số bạn viết văn, anh Hà Minh Tuân đã nói ý định xây dựng nhân vật Hiếu của mình. Đại ý anh muốn tạo ra một nhân vật vốn cũng là tốt nhưng vì bất mãn cá nhân rồi cứ bất mãn này chồng lên bất mãn khác cuối cùng sa ngã và bị phần tử xấu lôi kéo. Trong nhân vật Hiếu anh vừa muốn nêu lên trách nhiệm tự thân hắn ta, vừa muốn nói đến trách nhiệm của xã hội. Anh vừa phê phán lại vừa thương hại hắn… Thật ra tạo cho nhân vật có một số phận, có một đời sống bên trong, hay có một tấn bi kịch gay go về tư tưởng không phải hoàn toàn là sai lầm. Nhưng vấn đề chính là phải từ lập trường quan điểm nào mà nhìn nhân vật, mà đánh giá tư tưởng của nó, mà tạo nên số phận? Cái khuynh hướng chỉ muốn tạo nên những “số phận”, “bi kịch” mà không phân tích cơ sở giai cấp, bản chất giai cấp của nhân vật là một khuuynh hướng rất sai lầm nguy hiểm. <p align="justify">Qua tác phẩm “Vào đời”, Hiếu là hạng người gì? Phải chăng hắn là một thứ cá nhân bất mãn? Không! Chính hắn là đại diện thực sự cho những tư tưởng phản động nhất của giai cấp thù địch. Những suy nghĩ, những ngôn luận của hắn về CCRĐ, về cán bộ lãnh đạo, về các mặt đời sống là xuất phát từ những quan điểm hết sức phản động. Đối với cuộc sống hắn tỏ rõ một thái độ thù hằn giai cấp. Hắn ném đá vào ống loa, căm ghét cả những người đọc sách Mác-Lê-nin, thấy cán bộ lãnh đạo là muốn vả vào mặt (mà thực sự là hắn đã làm), hắn đã phá hoại máy móc, đã ký vào kiến nghị, đã thúc đẩy biểu tình, đã viết khẩu hiệu chống đối… Quan niệm và thái độ của hắn đối với phụ nữ hết sức tàn nhẫn và thô bỉ. Ở trong con người của hắn phải chăng là một tấn “bi kịch” của một người vừa tốt lại vừa xấu, vừa yêu chế độ lại vừa bất mãn, vừa muốn tiến bộ lại vừa muốn trụy lạc. Tấn “bi kịch” mà Hà Minh Tuân dựng lên cho hắn rõ ràng chỉ là một sự vật lộn điên cuồng của một chí căm thù giai cấp ghê gớm, một sự chống đối không khoan nhượng, một sự xuống dốc tuồn tuột không hề có một chút đấu tranh tư tưởng bên trong nào. Cho nên ở hắn, việc bọn lưu manh lôi kéo chỉ là một yếu tố rất phụ. Sự căm thù đối với CCRĐ, đối với lãnh đạo mới là phần bản chất nhất của hắn. Hiếu là một nhân vật rất giả mà lại rất thật. Rất giả là vì sự thoái hóa của một quân nhân chuyển ngành ở đây khá kỳ quặc; mà thật là ở chỗ tác giả đã thể hiện lên rất đầy đủ bản chất hết sức phản động của một phần tử đối địch. <p align="justify">Hà Minh Tuân đã tạo ra một nhân vật phản động trắng trợn như vậy mà lại muốn phân tích những bi kịch, mổ sẻ những dằn vặt đau đớn căm hờn của hắn, muốn cảm thông, thương sót với số phận của hắn, muốn đổ trách nhiệm cho xã hội và nhất là lại dùng lời của hắn mà vạch ra một cách xuyên tạc những sai lầm của CCRĐ, của chế độ thì thật là khó hiểu. <p align="justify">Chủ nghĩa “nhân đạo” tư sản với quan niệm con người trừu tượng không đủ giúp tác giả cắt nghĩa những tâm lý, tư tưởng con người trong đời sống đang diễn ra một cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt mà chỉ dắt dẫn tác giả đi vào con đường sai lầm, đảo ngược phải trái, lẫn lộn trắng đen, mất cả ranh giới địch ta hết sức nguy hiểm. <p align="justify">Trong khi tác giả tập trung biểu hiện những “bi kịch” trong hai nhân vật Sen và Hiếu, thì những nhân vật được gọi là “tích cực” nhất chỉ là những cái xác không hồn, chỉ là những hình nhân để cho tác giả mượn lời mà giải thích điều này điều nọ có khi rất bậy bạ. Những con người này không có một cuộc sống riêng, không có một thế giới tâm hồn riêng, không có lý tưởng, chỉ xuất hiện như những bóng người đi qua trong cuộc đời Sen và Hiếu. Người đọc rất lấy làm lạ là tại sao tác giả đã tập trung phần lớn giấy mực vào việc biểu hiện những đau khổ dằn vặt chán chường, uất ức bẩn thỉu và tàn nhẫn của “con người”, vào việc tô đậm những triết lý hưởng lạc, những tâm trạng đòi hưởng thụ kỳ quặc đánh vào những thị hiếu tầm thường nhất, còn những cái tốt đẹp mới mẻ trong tâm hồn con người, những phẩm chất cách mạng của người công nhân thì lại hết sức mờ nhạt hầu như không thấy? Từ lâu trong các truyện “Trong lòng Hà Nội” và “Hai trận tuyến” của Hà Minh Tuân chúng ta cũng đã bắt gặp những kiểu người là lạ với đủ các thứ triết lý hưởng lạc, với các kiểu yêu đương mã thượng và khêu gợi nhục dục. Nhưng ở cuốn “Vào đời” những triết lý hưởng lạc, những thái độ đối với “người đàn bà” được phơi bày ra một cách trắng trợn nhất. <p align="justify">Cuốn sách này đã toát ra một nhân sinh quan cá nhân bất mãn và đòi hưởng thụ nồng nặc. Cố nhiên đó không phải là nhân sinh quan cách mạng, cũng không phải chỉ là nhân sinh quan tiểu tư sản. “Vào đời” sặc lên những mùi vị uất ức bất mãn, đòi hưởng thụ đến tàn nhẫn của giai cấp ăn bám. <p align="justify"><b>Cần phê phán nghiêm khắc cuốn “Vào đời”, giữ vững nguyên tắc tính đảng trong sáng tác </b> <p align="justify"><b></b>Trong cuộc đấu tranh xây dựng CNXH ở miền Bắc nước ta hiện nay, không phải đã hết những luồng tư tưởng xấu của giai cấp đối địch nhìn mọi thắng lợi của cách mạng một cách đen tối, coi mọi thay đổi cách mạng như một tai họa, lấy sự hưởng thụ cá nhân làm cơ sở để đánh giá cuộc sống, để trốn tránh mọi khó khăn gian khổ của cách mạng, thậm chí tìm mọi cách để đả kích vào những gì không phù hợp với ý muốn riêng của nó. Cuốn truyện “Vào đời” đã biểu hiện khá nhiều mặt và tập trung những ảnh hưởng nghiêm trọng của luồng tư tưởng độc hại này. Người đọc dễ dàng nhận thấy những biểu hiện đó trong việc day đi day lại một cách hằn học những sai lầm của CCRĐ, trong việc tập trung chống chủ nghĩa quan liêu coi như “kẻ thù trước mắt”, trong việc chỉ trích một cách cay độc mọi mặt đời sống, nhất là những vấn đề thuộc về “hạnh phúc cá nhân”, trong việc đả kích vào mọi cơ quan và tổ chức. <p align="justify">Chống lại luồng tư tưởng xấu biểu hiện trong cuốn truyện “Vào đời” là một nhiệm vụ cần thiết. Không những việc làm đó có tác dụng ngăn chặn những nọc độc tai hại trong người đọc mà còn giữ vững những nguyên tắc tính đảng trong sáng tác văn học của chúng ta. <p align="justify">Trong bức thư của BCH TƯ Đảng gửi ĐH văn nghệ toàn quốc lần thứ 3 có đoạn viết: <i>“Chúng ta mong mỏi có thêm nhiều tác phẩm văn nghệ miêu tả một cách chân thật và hùng hồn công cuộc lao động và đấu tranh vĩ đại của nhân dân, cuộc sống muôn màu muôn vẻ của xã hội ta ngày nay, mạnh dạn nêu lên và trả lời đúng những vấn đề lớn của cách mạng, của đời sống. Nhân dân ta yêu cầu văn nghệ không chỉ biểu dương những ưu điểm và thắng lợi mà còn phải thẳng thắn phê bình những khuyết điểm và nhược điểm trên bước đường trưởng thành của cách mạng với một tinh thần xây dựng và một thái độ chân thành”.</i> <p align="justify">Đó là phương hướng sáng tác của chúng ta. Phương hướng đó không hề bó tay chúng ta trong việc miêu tả nhiều mặt của đời sống, trả lời những vấn đề lớn của đời sống, không hề hạn chế việc thể hiện những mặt tiêu cực của đời sống. Nhưng trách nhiệm của nhà văn chúng ta là phải biết tìm ra những cái mới, cái tốt, cái lớn lao của những đổi thay trong đời sống trong tư tưởng và tâm hồn con người mà thể hiện, phân tích, sáng tạo. Và trong khi viết về những mặt tiêu cực, mặt xấu còn tồn tại trong đời sống con người, chúng ta phải đứng trên lập trường cách mạng kiên định của Đảng, chứ không phải đứng trên lập trường bấp bênh dao động của giai cấp tiểu tư sản thậm chí đứng trên lập trường đối địch của giai cấp bóc lột. <p align="justify">Sai lầm nghiên trọng nhất của “Vào đời” vẫn là ở chỗ đứng và cách nhìn của tác giả. Chủ nghĩa sơ lược và chủ nghĩa tự nhiên cũng có ảnh hưởng phần nào đến sai lầm của cuốn truyện. Nhưng căn bản không phải là ở đó. Rõ ràng cách làm việc bôi bác vô trách nhiệm không điều tra nghiên cứu tìm hiểu đầy đủ con người và cuộc sống, sự lao động nghệ thuật cẩu thả, vội vàng, việc kéo dài cuốn truyện ra hàng mấy trăm trang một cách không cần thiết là nguyên nhân đẻ ra một tác phẩm sơ lược kém cỏi giả tạo như thế. Nhưng sai lầm về chính trị về tư tưởng lại cần phải tìm thấy ở thế giới quan và nhân sinh quan của tác giả. <p align="justify">Phê phán nghiêm khắc cuốn “Vào đời” chính là để rút ra bài học về lập trường tư tưởng, về tính đảng của nhà văn, về trách nhiệm cách mạng của người cầm bút. Cách mạng XHCN ở miền Bắc nước ta đang phát triển mạnh, đang phá tung đi một quan hệ xã hội cũ, một quan hệ đã có dấu ấn sâu sắc hàng nghìn năm trong tư tưởng con người, để xây dựng nên một quan hệ xã hội hoàn toàn mới mẻ, tạo ra những tư tưởng tình cảm hoàn toàn mới mẻ. Phải đứng ở đâu để mà nhìn những sự đổi thay kỳ lạ đó, để phân biệt cái mới và cái cũ, cái tốt và cái xấu, cái đi lên và cái tàn tạ, cái cách mạng và cái lạc hậu, phản động? Đó chính còn là vấn đề rèn luyện lâu dài của nhà văn. Đừng chủ quan với những thu hoạch về tư tưởng và tình cảm trong quá trình tham gia cách mạng của mình. <p align="justify">Những sai lầm nguy hại về tư tưởng của cuốn “Vào đời” là một bài học thấm thía chung của chúng ta. <p align="justify">HOÀNG TRUNG THÔNG <p align="justify"><b>Nguồn:</b> <p align="justify"><i>Văn nghệ, </i>Hà Nội, s. 11 (12.7.1963), tr.4-5, 19. <p align="justify">12/7/1963: “Văn nghệ”, s. 11: xã luận: <b><i>Nâng cao hơn nữa tính đảng trong văn nghệ</i></b><i>:</i> <p align="justify">Một điểm quan trọng và nổi bật trong Đại hội văn nghệ toàn quốc lần thứ III là cần phải nâng cao tính đảng trong văn nghệ. <p align="justify">Thư của Ban chấp hành trung ương Đảng gửi Đại hội Văn nghệ toàn quốc, sau khi nêu những thành tích to lớn của văn nghệ, đã có nhận xét rất đúng là “nhiều tác phẩm chưa có tính đảng rõ rệt”, và “còn những hiện tượng phê bình và tiếp thụ phê bình chưa phù hợp với nguyên tắc tính đảng và tinh thần đồng chí.” <p align="justify">Đảng kêu gọi chúng ta phải “không ngừng nâng cao tính đảng trong hoạt động văn học nghệ thuật”, “văn nghệ phải là vũ khí sắc bén giúp cho chế độ ta, nhân dân ta đánh bại những tư tưởng thù địch, đẩy lùi những tư tưởng ích kỷ, lười biếng ươn hèn, những thói tục xấu xa, giúp cho cái mới luôn luôn nẩy nở và con người mới phát triển không ngừng”. <p align="justify">Nền văn nghệ của chúng ta hiện nay nói chung đang phát triển theo phương hướng đó và có nhiều tác phẩm tốt. Tuy vậy, chúng ta cũng đã thấy xuất hiện đó đây một vài tác phẩm tính đảng không rõ rệt, thậm chí có tác phẩm đã đi ngược lại nguyên tắc tính đảng. Đó là trường hợp cuốn tiểu thuyết “Vào đời” của Hà Minh Tuân, một cuốn tiểu thuyết đã bộc lộ những tư tưởng xấu, những quan điểm sai trái hiện đang bị dư luận nghiêm khắc phê phán. <p align="justify">Việc phê phán tác phẩm “Vào đời” chứng tỏ chúng ta đang nắm vững nguyên tắc tính đảng, đẩy lùi những tư tưởng sai lầm, xác định lại đường lối và quan điểm văn nghệ của Đảng. <p align="justify">Việc phê phán tác phẩm “Vào đời” càng giúp cho người làm công tác văn nghệ chúng ta đứng vững chắc trên vị trí tư tưởng cánh mạng của mình mà sáng tạo và phấn đấu. <p align="justify">Kinh nghiệm của phong trào văn nghệ chúng ta đã chứng minh rằng cứ sau mỗi lần phê phán những tác phẩm có tư tưởng xấu hoặc lệch lạc, các văn nghệ sĩ chúng ta lại nâng cao hơn nhận thức của mình, lại nhìn rõ hiện thực, phân biệt rõ đúng sai, phải trái hơn. Và không phải nền văn nghệ của ta sẽ nghèo nàn đi mà hàng loạt tác phẩm tốt lại xuất hiện. <p align="justify">Hiện nay, rất đông anh chị em viết văn đang phấn khởi đi vào cuộc sống và hăng hái sáng tác. Rất nhiều tác phẩm được đăng báo hay in thành sách đã chứng tỏ các nhà văn chúng ta quan tâm đến những cái mới tốt đẹp trong đời sống và trong tâm hồn con người như thế nào. <p align="justify">Trong tình hình hiện nay, giúp đỡ các văn nghệ sĩ đi vào đời sống là cần thiết, nhưng đồng thời chúng ta còn phải giúp đỡ các văn nghệ sĩ học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, học tập đường lối chính sách của Đảng để cho các tác phẩm viết ra càng có tính đảng sâu sắc hơn nữa. <p align="justify">VĂN NGHỆ <p align="justify"><b>● Nguồn:</b> <p align="justify"><i>Văn nghệ</i>, Hà Nội, s. 11 (12.7.1963), tr. 1. <p align="justify">13/7/1963. Báo “Nhân dân”: <i>Ý kiến bạn đọc: </i>Trần Hạnh (bộ đội): <b><i>“Vào đời” xuyên tạc sự thật của chế độ ta</i></b> <p align="justify">“Vào đời”, một cuốn sách dày hơn 300 trang tràn ngập những cảnh tượng lộn xộn, tiêu cực, khổ nhục, khủng khiếp. “Vào đời” không những không có lòng chân thành, trân trọng với những thắng lợi vĩ đại của cách mạng, trái lại còn đả kích từng bước thắng lợi của cách mạng. “Vào đời” không những không ca ngợi tính chất ưu việt của chế độ ta, trái lại đã bóp méo sự thật, bôi đen chế độ xã hội ta. Do đó tác dụng khách quan của “Vào đời” là không góp phần bảo vệ chế độ xã hội ta, trái lại còn kích thích những yếu tố lạc hậu còn rơi rớt lại trong xã hội, gây thù hằn đối với chế độ xã hội. <p align="justify">Một trong những điểm cần phải chú ý là trong tác phẩm này tác giả đã luôn luôn gào thét chống chủ nghĩa quan liêu. Chúng ta biết rằng, chính đảng của giai cấp công nhân sau khi giành được chính quyền thì sự lãnh đạo của Đảng khi ấy chủ yếu là thông qua chính quyền bằng đường lối, chính sách, thông qua những cán bộ của Đảng phụ trách từng bộ phận. Trong tác phẩm này, tác giả đã biến các cán bộ phụ trách ở công trường, xí nghiệp từ người lãnh đạo chính trị đến cán bộ chuyên môn, quản lý thành một bọn quan liêu, và kêu gọi chống bọn quan liêu đó như chống bọn chủ tư bản, như một tập đoàn mà lợi ích căn bản đối lập với nhân dân lao động như “một kẻ thù số 1”. <p align="justify">Đi xa hơn nữa, tác giả đã tập hợp một lực lượng không kể địch hay là ta đều chống quan liêu cả, từ phái viên trung ương, thành ủy, bí thư chi bộ, bí thư chi đoàn, công nhân tích cực, cho đến bọn lưu manh. <p align="justify">Trong khi đó, đối với bọn lưu manh, bọn phá hoại thì tác giả đã để cho chi bộ và chi đoàn thanh niên trong truyện không những đã khoanh tay làm ngơ trước những hành động chống đối lãnh đạo của chúng, mà lại còn đồng tình và còn cho rằng chúng dù có “lệch lạc” cũng vẫn chỉ là ở trong nội bộ nhân dân, nội bộ giai cấp, nên thương yêu giai cấp, v.v. <p align="justify">Ngụy trang sau chiêu bài chống chủ nghĩa quan liêu, để đả kích không thương xót những cơ quan lãnh đạo, dùng danh nghĩa nội bộ giai cấp để bao che cho kẻ thù, thử hỏi đó là lập trường giai cấp nào? <p align="justify">“Vào đời” ra đời năm 1963 mà vai trò lãnh đạo của Đảng luôn luôn bị hạ thấp, ngọn cờ tư tưởng của Đảng không được giương cao: chân lý không đủ soi rọi cho tối tăm, phi nghĩa lấn át chính nghĩa, cái tiêu cực lấn át cái tích cực. Trong cuốn truyện từ đầu đến cuối, ta thấy nhan nhản những quan điểm tư tưởng của giai cấp tư sản, địa chủ, của bọn lưu manh côn đồ, bọn bất mãn với chế độ không bị phê phán, trái lại có chỗ tác giả lại tỏ ý đồng tình. <p align="justify">Cần phải vạch rõ đặc điểm và tính chất của sự xuyên tạc sự thật trong “Vào đời” là: ngụy trang là cách mạng để công kích cách mạng. Cái nguy hại của nó là ở chỗ này. Ta thấy rải rác trong truyện cũng có những lời lẽ đề cao sự lãnh đạo của Đảng, nhưng thực chất là công kích sự lãnh đạo của Đảng dưới hình thức “chống quan liêu”. Cũng có chỗ tác giả ca ngợi giai cấp công nhân, nhưng toàn bộ cuốn sách đã bôi nhọ giai cấp công nhân, vì đã miêu tả giai cấp công nhân như một lớp người lộn xộn, vô tổ chức, vô kỷ luật. <p align="justify">Từ đầu đến cuối, tác giả đã bố trí hai tuyến tốt xấu chặt chẽ, nhưng không phải nhằm đề cao mặt tốt, phê phán mặt xấu, trái lại, nhằm giương cao mặt tiêu cực, đả kích mặt tích cực cho có hiệu quả hơn. <p align="justify">Ngoài ra, tác giả toàn mượn lời của chính những nhân vật tích cực để công kích chế độ ta, để cho nhân vật tích cực hễ phát lên những lời lẽ có vẻ là đúng đắn, thì lại thô lỗ sống sượng, như Trần Lưu, hoặc phát ra không đúng chỗ như bí thư chi bộ giáo dục quần chúng bằng cách lên lớp chính trị cho hai họ trong đám cưới Sen một cách dài dòng và lạc lõng mà quần chúng không hưởng ứng, hoặc giả tác giả dùng hình tượng em bé bán lạc rang khổ sở giữa thủ đô năm 1960 gây cho người đọc cảm giác bùi ngùi thương sót, giống như đối với những em nhỏ dưới thời thuộc địa trước đây. Những cách như vậy trong “Vào đời” có rất nhiều và rất nguy hiểm. <p align="justify">Từ bản thân cuốn sách rất có hại ấy, tôi cho rằng không phải “Vào đời” thuộc loại chỉ có những thiếu sót nhất định bên cạnh ưu điểm là căn bản, không phải vào loại trong cuốn sách ấy có đoạn này đoạn khác hỏng, còn nhìn toàn bộ thì được, <i>thậm chí cũng không phải là xuất phát từ thiện ý nhưng do trình độ có hạn mà phạm phải sai lầm</i>. Không phải như vậy. Hoàn toàn không phải như vậy. Toàn bộ cuốn sách đã nói lên sự bất mãn, phát lên được tất cả những bực bội đối với lãnh đạo, chế độ, cách mạng. <p align="justify">Vì sao giữa năm 1963 này Hà Minh Tuân lại có thể cho ra đời một cuốn sách mang nhiều độc tố như vậy? <p align="justify">Có người cho rằng vấn đề chủ yếu là sự tích lũy vốn sống còn ít. Cần phải vạch ra rằng: ở đây không phải là vấn đề tích lũy vốn sống, vì nếu xuất phát từ thiện ý mà thiếu vốn sống thì chỉ đưa đến những trang sách công thức khô khan nhạt nhẽo, chứ chắc chắn không đưa đến một cuốn sách đầy hằn học như “Vào đời”. Có người lại cho rằng chủ yếu là do tư tưởng tiểu tư sản, do phương pháp tư tưởng lệch lạc chi phối. Tôi cho rằng tư tưởng của “Vào đời” còn đi xa hơn nữa. Nếu tư tưởng tiểu tư sản và phương pháp tư tưởng lệch lạc chi phối thì chỉ có thể dẫn đến những lệch lạc chứ quyết không thể đến mức táo bạo và trắng trợn công kích kịch liệt từng bước thắng lợi của cách mạng như “Vào đời”. <p align="justify">Tôi cho rằng cái chi phối quyết định những tư tưởng xấu của “Vào đời”, chủ yếu là sự bất mãn và hằn học của những tư tưởng thù địch với nhân dân, Đảng, cách mạng, chế độ, những tư tưởng đối lập với CCRĐ, cải tạo XHCN, chuyên chính vô sản. <p align="justify">Tại sao một cuốn sách xấu xa, thù địch và có hại nghiêm trọng như vậy lại có thể lọt lưới, ra mắt bạn đọc, gây nên những tác dụng tiêu cực? Phải chăng đó là tư tưởng hữu khuynh tiêu cực, một thái độ vô trách nhiệm, tác phong không nghiêm túc của Nhà xuất bản Văn học? <p align="justify">Tôi nghĩ rằng Nhà xuất bản Văn học cùng với các cơ quan xuất bản khác của Đảng và nhân dân đều nằm trong hệ thống chuyên chính vô sản, đều là vũ khí của giai cấp công nhân, của quần chúng nhân dân trên mặt trận tư tưởng, do đó những đồng chí đã được Đảng và nhân dân tín nhiệm trao cho nhiệm vụ lãnh đạo Nhà xuất bản Văn học cần phải có tinh thần phụ trách cao. <p align="justify">“Vào đời” lại là một dẫn chứng mới cho tính chất gay go, gian khổ, phức tạp và lâu dài trong cuộc đấu tranh giai cấp trên mặt trận tư tưởng, trên mặt trận văn học nghệ thuật trong thời kỳ quá độ tiến lên CNXH. Mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm phải kiên quyết đấu tranh đập tan mọi khuynh hướng tư tưởng sai lầm bằng cách không ngừng giương cao ngọn cờ tư tưởng của Đảng. <p align="justify">TRẦN HẠNH <p align="justify">(bội đội, hòm thư 1230, Hà Nội) <p align="justify"><b>Nguồn:</b> <p align="justify"><i>Nhân dân, </i>s. 3394 (13.7.1963), tr. 5. <p align="justify"><b><i></i></b> <p align="justify"></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-91459002280484970722015-11-24T12:10:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.877-08:00Bạn có khóc được không?<p align="justify">(Rút từ <a href="https://www.facebook.com/nguyen.vien.49?fref=nf&pnref=story">facebook của Nguyễn Viện</a>) <p align="justify"><a href="http://lh3.googleusercontent.com/-fWp0m2M6PQw/VlTEImVOBZI/AAAAAAAAGwM/LtRTKEEoTds/s1600-h/clip_image002%25255B3%25255D.jpg"><img title="clip_image002" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: none; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px auto; display: block; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image002" src="http://lh3.googleusercontent.com/-am11B54qv_U/VlTEJV3qEQI/AAAAAAAAGwU/skZLRu5FmQs/clip_image002_thumb.jpg?imgmax=800" width="624" height="374"></a> <p align="justify">Hôm nay 24/11/2015, một ngày tàn bạo, bất nhẫn cùng cực khi tòa án xử một cậu bé 15 tuổi Nguyễn Mai Trung Tuấn 4 năm 6 tháng tù, 3 năm quản chế, bồi thường 42,6 triệu. Một gia đình: bố mẹ tù... con trai tù... chỉ vì họ quyết giữ lại mảnh đất của mình, ko cho cưỡng chế. <p align="justify">Giờ đây, chỉ còn lại một bé gái (mới hơn 10 tuổi) mất hết gia đình, nhà cửa, bơ vơ... <p align="justify">Bạn có khóc được không? <p align="justify">Bạn nghĩ gì? Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-90033181523417659932015-11-24T12:06:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.920-08:00Quan chức Tây, quan chức Ta<p align="justify"><b>Nguyễn Văn Tuấn</b> <p align="justify"><a href="https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1516937098619411&set=a.1385818691731253.1073741828.100009094052648&type=3"><img title="clip_image001" style="border-left-width: 0px; border-right-width: 0px; background-image: none; border-bottom-width: 0px; float: left; padding-top: 0px; padding-left: 0px; margin: 0px 15px 15px 0px; display: inline; padding-right: 0px; border-top-width: 0px" border="0" alt="clip_image001" src="http://lh3.googleusercontent.com/-leKZbs-mwWw/VlTDKfVuGtI/AAAAAAAAGwE/tlg9_iQfZ-c/clip_image001%25255B3%25255D.jpg?imgmax=800" width="180" align="left" height="234"></a> <p align="justify">Phải nói là câu chuyện ông chủ tịch tỉnh An Giang "kênh kiệu" làm tôi suy nghĩ hoài. Thái độ của ông (và của nhiều quan chức khác ở VN) khác quá xa so với thái độ và ứng xử của giới chính khách phương Tây. Chiều nay đọc được câu chuyện Tổng thống Obama bị chửi trên Twitter, chuyện ông thủ tướng Phần Lan phải ngồi trong toilet máy bay, tôi lại liên tưởng đến hành xử của ông chủ tịch tỉnh An Giang và các quan chức VN nói chung. <p align="justify">Báo Washington Post hôm tháng 3 có một bài tường thuật về những chỉ trích ông trên mạng xã hội Twitter (1) rất thú vị và ... vui. Xuất hiện trên một chương trình tivi, ông Obama đọc những tin nhắn phê phán ông. Có một người nickname là RWSurferGirl nhắn ông với câu hỏi: "Có cách nào chúng ta chở ông Obama bằng máy bay đến một sân golf ở nửa vòng thế giới, và cứ bỏ mặc ông ta ở đó" (Is there any way we could fly Obama to some golf course halfway around the world and just leave him there?) Ông Obama không hề nóng giận, mà còn hào hứng trả lời rằng: "Đó là một ý tưởng hay". <p align="justify">Một người khác lấy tên Carol tweet tin nhắn với hàm ý chỉ trích: Dạo này, tóc ông Obama ngày càng bạc đi. Tôi không nghĩ ra lí do tại sao, bởi vì ông ấy có vẻ chẳng quan tâm đến những gì đang xảy ra (“Obama’s hair is looking grayer this days. I can’t imagine why since he doesn’t seem to be one bit worried about all that is going on.") Không thấy nói ông Obama trả lời cái tin nhắn này. </p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">Dĩ nhiên, ông Obama chẳng ra lệnh hay chỉ thị cho cảnh sát phạt ai. Ngược lại, ông còn rất vui vẻ đọc các tin nhắn chỉ trích, thậm chỉ hàm ý chửi rủa, trên đài truyền hình trước hàng chục triệu khán giả. Chẳng những thế, ông còn tỏ ra vui vẻ và thêm vài câu bình luận hóm hỉnh (2). <p align="justify">Một trong những chuyện ở Úc mà tôi rất thích là chuyện ông cựu thủ tướng John Howard. Ông Howard là người ủng hộ Tổng thống Mĩ George Bush trong cuộc chiến chống khủng bố, nên ông Bush chỉ cần một cú điện thoại là Howard gửi tàu chiến đi yểm trợ Mĩ ngay mà chưa thông qua Quốc hội. Thế là giới báo chí và dân chúng bực mình. Báo Sydney Morning Herald có in một hí hoạ của hoạ sĩ Moir vẽ ông Howard là một con chó xù, còn Bush là cao bồi ngồi trên ngựa, cầm dây kéo con chó xù. Phải nói là bức hí hoạ rất xúc phạm. Sau này, có kí giả hỏi ông Howard nghĩ gì về bức hoạ đó, ông thản nhiên nói đại khái là: Tôi không thích, nhưng việc của anh ấy [chỉ hoạ sĩ] làm thì anh ấy làm, còn tôi tin vào những gì tôi làm là đúng. <p align="justify">Chẳng những hí hoạ như thế, mà giới chống chiến tranh còn cho nặn hình Howard như là con chó, và ông Bush cầm dây kéo con chó theo sau. Hình còn có biểu ngữ "Howard = Bù nhìn của Mĩ". Cũng như bên Mĩ, ông Howard chẳng làm gì mấy người phản đối ông ta. Thật ra, tôi không rõ ông có thì giờ xem mấy hình này không nữa, vì làm thủ tướng ở cái xứ "giãy chết" này là rất rất bận rộn. Cho dù có xem thì tôi nghĩ ông Howard cũng chỉ cười, chứ chẳng bao giờ để tâm, hay huy động cảnh sát đến phạt người sáng tác cái tượng hình. <p align="justify">Hôm qua, tôi đọc được một bản tin cũng rất hay về hành xử của ông thủ tướng Phần Lan. Số là ông Thủ tướng Juha Sipilä và phu nhân do bận rộn công việc nên họ lỡ chuyến bay từ Helsinki đến Oulu. Cuối cùng thì hai vợ chồng cũng đi được một chuyến bay khác, nhưng chuyến bay chỉ còn 1 chỗ trống. Thế là ông thủ tướng nhường cho bà vợ ngồi, còn ông thì ngồi trong ... cầu tiêu (3). Ông ngồi trong đó suốt chuyến bay 1 giờ đồng hồ! <p align="justify">Câu chuyện ngài thủ tướng Phần Lan giàu có phải ngồi trong toilet làm tôi nhớ đến chuyện của ông Bộ trưởng Ngoại giao Bỉ bị Vietnam Airlines cho ngồi ghế hạng phổ thông. Chuyện xảy ra vào giữa năm 2008, lúc đó ông Võ Văn Kiệt qua đời. Lúc đó, Bộ trưởng Ngoại giao Bỉ là Karel De Gucht và các quan chức khác đang thăm chính thức VN, và ông có một chuyến đi từ Hà Nội vào Sài Gòn, với vé đã mua trước, và dĩ nhiên là hạng thương gia. Nhưng khổ nỗi hôm đó cũng là ngày các uỷ viên trung ương đảng bay vào Sài Gòn dự đám tang ông Kiệt, và họ chiếm hết hàng ghế hạng thương gia. Thế là Vietnam Airlines "tống cổ" vị quốc khách của VN, xuống ngồi ghế hạng phổ thông. <p align="justify">Điều đáng nói là ông Bộ trưởng Bỉ chẳng phản ứng gì. Đến khi về Bỉ thì chẳng hiểu sao báo chí biết được câu chuyện là làm ồn ào. Báo chí trích lời của đoàn doanh nhân Bỉ bay cùng chuyến rằng "Việt Nam đã có nền kinh tế tự do hóa nhanh, nhưng đây vẫn là một chế độ cộng sản." Vài ý kiến khác thì chỉ ra rằng chuyện này chỉ có thể xảy ra trong các chế độ độc tài, toàn trị (4). <p align="justify">Việt Nam không phải là chế độ độc tài, nhưng là toàn trị. Trong xã hội toàn trị đó, hệ thống tuyên truyền đã rất thành công dựng nên những hình ảnh lãnh đạo như là những thần tượng bất khả xâm phạm. Từ đó, họ trở nên xa lánh dân chúng là điều dễ hiểu. Chỉ cần đi ra sân bay, đứng xếp hàng chờ làm thủ tục bay, chúng ta sẽ dễ dàng thấy những quan chức này, họ thường xách cặp táp có cái tag "VIP", và thường ngang nhiên vượt qua những người đang đứng xếp hàng để yêu cầu nhân viên làm thủ tục cho họ trước. Họ quen với phong cách "ăn trên ngồi trốc" đó, đến nỗi chiếm chỗ của quốc khách! Họ cũng quá quen được tâng bốc và người khác khúm núm trước mặt. Do đó, khi thấy có ai đó nói không hay về mình là họ rất khó chịu, thậm chí oán hận. Về mặt tâm lí thì phản ứng của họ cũng dễ hiểu. Nhưng thái độ của họ, mà tiêu biểu là ông chủ tịch An Giang, chỉ chứng tỏ rằng họ thiếu tự tin và thiếu bản lĩnh để đối phó với chỉ trích. Họ chưa trưởng thành. <p align="justify">==== <p align="justify">(1) <a href="http://www.washingtontimes.com/news/2015/mar/13/obama-does-jimmy-kimmel-mean-tweets-fly-president-/">http://www.washingtontimes.com/…/obama-does-jimmy-kimmel-m…/</a> <p align="justify">(2) <a href="https://www.youtube.com/watch?v=RDocnbkHjhI">https://www.youtube.com/watch?v=RDocnbkHjhI</a> <p align="justify">(3) <a href="https://www.rt.com/news/323061-finland-prime-minister-wc/">https://www.rt.com/news/323061-finland-prime-minister-wc/</a> <p align="justify">(4) <a href="http://www.bbc.com/vietnamese/forum/story/2008/06/080620_belgiuministervietplane.shtml">http://www.bbc.com/…/06/080620_belgiuministervietplane.shtml</a> <p align="justify">Nguồn: <a href="https://www.facebook.com/drtuanvnguyen/posts/1516937278619393">https://www.facebook.com/drtuanvnguyen/posts/1516937278619393</a></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-71066500846621547322015-11-23T16:42:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.947-08:00TƯỜNG SẮT<p align="justify">Truyện <p align="justify"><b>Tru Sa</b> <p align="justify"><b></b> <p align="justify">Cha tôi mất từ lâu và tôi không mấy quan trọng rằng ông đã từng có mặt trong đời mình. Tôi chưa một ngày sống cùng cha và ông ấy cũng chưa một lần bế ẵm, hay cụ thể là chạm vào tôi. Như tôi nói, cha tôi mất sớm. Thế nên tôi được phép quên người cha này đi. Tuy nhiên trong lý lịch hoặc một lúc nào đấy, có thể là trong một bài tập làm văn cần đến bóng dáng người cha… thì tôi có thể họa lại trong đầu gương mặt mà tôi đã từng thấy trong gian nhà thờ họ Tru, rồi sau đó tôi sẽ phết lên lớp màu trầm đục do tôi nghĩ ra. Rằng cha tôi là người nhân hậu, rất hay cười, thường làm ngựa cho tôi cưỡi, dẫn tôi đi mua đồ chơi vào mỗi dịp trung thu… Chẳng khó gì. <p align="justify">Từ nhỏ tôi đã được nhiều người lớn yêu quý. Họ thường cho tôi bánh ăn, bế ẵm tôi trên tay và không tiếc lời khen với tôi. Thú thực, tôi không thích thú gì việc này, thậm chí còn kinh tởm lũ người đã bế, bẹo mặt, bóp mũi, rồi dốc tôi lên cao như một con búp bê. Mẹ tôi không thích thú gì nhưng lại hùa với họ bằng cách đi làm việc khác. Bánh kẹo họ tự bóc rồi nhét vào miệng tôi. Thật lòng khi đấy tôi đã muốn nhổ thẳng vào mặt họ nhưng vì lý do nào đấy tôi lại nhai sạch và toét miệng cười. Họ mến mộ nụ cười của tôi và hứa hẹn sẽ đến nữa.</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">“Ân sủng của loài người là nói và viết được…”.- Kể từ khi tôi biết thạo bảng chữ cái, chính tả và các loại cú pháp thì tôi gần như quyên sinh vào các con chữ. Mỗi tuần mẹ đã phải mua cho tôi rất nhiều vở và giấy nháp. Ông nội tôi hoàn toàn vui vì sự tự giác của một đứa trẻ mới đi học. Còn mẹ tôi? Bà chẳng phàn nàn gì và còn lấy làm tự hào. Mỗi cuốn sổ chi chít những cái tên, một mẩu câu tôi sao chép lại trong sách báo hoặc từ một tấm băng rôn tôi nhìn thấy khi trên đường về nhà. <p align="justify">Một lần, tôi thấy ông đã dùng chiếc gậy ba toong gỗ đánh một con chó hoang. Lúc đấy tôi ở ngoài nhà. Con chó rất gầy, cái bụng lép kẹp, hậu quả của một cơn đói từ nhiều tuần. Trên lưng, đầu và chân nó trầy trụa thương tật. Một vết thương khác đang rướm máu do cú đánh từ ông nội. Nó kêu ư ử, nghểnh đầu lên nhìn ông nội, rồi quẫy đuôi. Nhà tôi không nuôi chó, trước đấy tôi cũng không hề mẹ hay ông nội nhắc về chó. Con vật này, chỉ đang xin ăn vì đói. <p align="justify">“Đồ súc vật!”. <p align="justify">Ông nội vung chiếc ba toong. Một cú đánh, rồi cú nữa, thêm một cú nữa…Trong chớp mắt người con chó chi chít vết đánh. Máu văng be bét trên người con vật, trên batoong, dưới nền đất, trên mặt ông nội và mắt tôi nhức đỏ. Chỉ nghe tiếng ăng ẳng, rồi con chó lết đi mất. Không ai can ông nội, những kẻ ở gần đấy chỉ đứng nhìn, cười hoặc xót xa bằng thứ tình thương của kẻ thất phu. Ngày hôm sau, có người kháo nhau rằng con chó ông nội tôi đánh hôm qua đã chết. Một toán thợ xây đã phanh xác và nấu ăn. Tôi nói với ông nội về cái chết của con chó. <p align="justify">“Nó chết rồi cháu ạ”.- Ông nội nói. <p align="justify">“Ông đánh chết nó”. <p align="justify">“Ông không đánh chết nó”. <p align="justify">“Cháu thấy ông đánh nó”. <p align="justify">“Ông chỉ đuổi nó đi”. <p align="justify">“Nó đang đói mà ông”. <p align="justify">“Không nhà không cửa thì sống làm gì. Chết sẽ danh dự hơn”. <p align="justify">Ông nội nhìn tôi. Đôi mắt đấy tôi không dám nhìn vào. Trong cặp mắt ông nội tôi chỉ thấy một màn đen đang bao trùm, một sức nặng đè lên cổ tôi và cặp mắt từ từ hướng lên cao. Tôi như bị đè bẹp, và bé nhỏ như con thạch sùng. Lúc ông nội xoay cây batoong, tôi thấy một lớp máu khô bám mũi gậy. <p align="justify">“Cháu phải nhớ, ông đã giải thoát con vật đáng thương”. <p align="justify">“Vâng ạ, cháu nhớ”. <p align="justify">“Nhớ thế nào?”. <p align="justify">“Ông đã đánh, để giải thoát con chó”. <p align="justify">“Ông đã giải thoát con vật đáng thương, nhắc lại ông nghe”. <p align="justify">“Ông đã giải thoát con vật đáng thương”. <p align="justify">“Phải, chính thế. Ông là người giải thoát”. <p align="justify">Lên phòng, tôi mở giấy và tự tay tổ chức lễ tang cho con chó. Lúc đấy, tôi chỉ biết rằng một đám ma cần có quan tài và vòng hoa. Người đi viếng chính là tôi. Sợ rằng con chó sẽ lẻ loi, tôi đã tạo thêm nhiều con chó khác. Đầu mỗi con đều được buộc khăn trắng. “Mong mày siêu thoát”. – Tôi viết lên giấy. Từng con chó sủa thành tiếng người. Vài chữ bị nhòe. Tôi đã viết ra một bát cơm đầy với đủ thịt thăn, sườn và đốt trước mộ địa. Tôi, và những phần tôi mang hình chó cùng đào đất bằng tay. Một hố huyệt vừa đủ. Đám kẻ tôi chậm chạp hạ huyệt, vùi đất lấp lên, cũng bằng tay. Cỗ quan tài trôi xuống đất. <p align="justify">Mẹ tôi như một cái bóng trăng. Không cáu giận ai, không vui đùa, không tán phét, và không một lần nói về mình. Bà vẫn dành tình thương cho tôi. Mẹ tôi vẫn nấu nướng, dạy tôi lễ độ với người lớn, làm việc nhà, hỏi han về các quan hệ trong lớp… Kỳ lạ là tôi chẳng cảm thấy chút xúc động nào. Ngay cả khi ôm chặt mẹ, úp mặt vào bầu vú bà tôi vẫn thấy thiếu thốn. Hơi ấm của bà không làm tôi mãn nguyện và thú thực tôi còn không tin được rằng mình đã từng sống trong bụng bà. <p align="justify">Tôi rơi đi trong vòng tay mẹ. – Đặt câu viết lên giấy, tôi thở phào. Trong đầu tôi lúc này đây chật cứng những chiếc quan tài bật nắp. Tình bạn, tình thầy trò, cái đẹp, cái tốt, tình thương… Tại sao bao lẽ phải mà tôi vẫn luôn nghe trên lớp lại không vào đầu. Trong lớp tôi là học sinh ngoan. Đi học đúng giờ, ghi bài đầy đủ và thân thiện với bạn cùng lớp. Ở nhà, tôi cũng là đứa con biết nghe lời. Tôi rất siêng đọc sách nhưng không phải sách học của nhà trường. Sách tôi đọc lấy từ nhà kho. Nhiều cuốn long bìa, rụng trang, bị mọt ăn thủng… Những cuốn sách và những cái tên lạ hoắc lần đầu tôi được biết. Đọc họ và tôi thấy huyết mạch tràn trề. Tôi thấy các vùng trời khô kiệt sắc nắng. Nhiều mầm cây đâm chồi từ xác người. Người ta cười ra máu, khóc ra bùn đen, và khi mở miệng tôi thấy trôi ra những bào thai không đầu, không tay chân đang giãy giụa. Chẳng có đạo đức sáng trong như pha lê, nhiều thứ còn đối nghịch với cái lẽ phải mà tôi biết đến. Đau đớn đến rã rời. Nhiều dòng viết còn thức tỉnh những cơn đau trong tôi. Chúng cứ thế chạy và khiến toàn thân tôi ê ẩm. Tôi tìm thấy nỗi thống khoái, sự mê đắm của một tâm hồn phục sinh từ những lần chết. Thứ sách này, tôi phải lén lút đọc, thậm chí che giấu bằng cách bọc lại bằng vỏ sách giáo khoa hoặc dán nhãn ngoài là sách tham khảo. <p align="justify">Mang chiếc đi-hia, tôi nương náu trong bóng Alice, chạy quanh các tầng nhà chật, rồi bị tống giam vào căn buồng số 6, gặp người gù treo cổ và đốt cháy mình trong chữ. Trong giấc mơ, tôi đi vào tầng tháp chật cứng những vỏ rượu và miểng chai, một cái xác ngồi gục đầu trong xó đang rữa từ từ, bầu trời lở loét nhiều vùng đen, đâu phải mây, chỉ là những bầy dơi, quạ đang bay toán loạn đấy thôi, ở nẻo phố nọ, một thằng nhóc đánh giầy bị giết nhiều lần(1), những kẻ đuôi lợn, ông cụ giáp chiến đàn cá mập bằng mái chèo,(2) viên thẩm phán không hốc mắt…Nhiều lần tôi bị ngã bật khỏi giường. Một lần khác, tôi tỉnh dậy và thấy tay mình còn đang viết. Giấy lem nhem, một phần vì tôi tẩy xóa, hoặc do viết đè lên. <p align="justify">Ông nội quản lý một cửa hàng đồ cổ trên phố. Ông cũng là nhân vật chủ chốt trong nhiều phường hội. Trải qua nhiều năm, ông nội tôi già đi, tóc bạc nhiều và rụng nhiều hơn. Người cha ngủ say dưới mười tầng đất và không một lần tìm thăm tôi dù là trong giấc mơ, một thoáng ảo ảnh bắt gặp trên đường hay một sự trục vớt khi diễn cảnh tủi thân trước mặt người khác. Miệng tôi gọi tên cha, mô tả khuôn mặt, mái tóc cha, rồi một kỷ niệm không hề có để tôi nhắc đi nhắc lại nhằm họ tin tuyệt đối vai diễn của mình. Tôi là con rối trong bàn tay mình. Sẽ chẳng cây đũa phép nào bao dung với tôi. <p align="justify">Ông nội tôi thường uống rượu, dạo phố một mình. Trong mọi cuộc họp tại nhà không ai dám chen lời khi ông nội nói. Họ chỉ biết tán dương, khúm núm và ra về. Ông nội độc thoại giữa đám đông, là con đại bàng già giữa bầy gà cụt chân. Ông nội thật quá cô đơn. Tuy vậy nỗi cô đơn này vẫn chưa uy hiếp được ông nội. Càng không thể làm đau ông nội đến mức phải mong ngóng một kì tích từ thằng người gỗ. “Ông nội em là người nhân hậu. Nếp nhăn trên mặt ông là nỗi nhọc nhằn, là tình thương dành cho em. Nội thường dỗ mỗi khi em khóc, đôi vai ông đã gánh hết sức nặng để lo cho em ăn học…”. – Trong bài văn lớp ba yêu cầu tả ông nội tôi đã viết vậy. Cô giáo đã rất xúc động vì bài văn của tôi. Những ai biết gia cảnh nhà tôi sẽ dễ dàng bóc mẽ được lời bịp bợm nhưng tôi không ngại gì. Chỉ cần ôm mặt khóc, mếu máo trong nước mắt rồi nói to trên lớp rằng “Đấy là ước mơ về ông em, một lúc nào đó sẽ bớt nghiêm khắc”. – Để cái chứng cứ giả mạo tồn tại và bảo vệ cho tôi như cái mặt thiên thần, tôi nhắc đến cha. Thân phận mồ côi cha dễ lấy lòng tin hơn gì hết. Họ dành cho tôi sự an ủi và chẳng ai ghét tôi cả. Tôi trở thành người đặc biệt. Được họ yêu quý và không tiếc giúp đỡ nếu tôi có ý nhờ. Mọi thứ thật hoàn hảo. Cái lốt người này… <p align="justify">*** <p align="justify">Tôi không thích truyện cổ tích. Suy nghĩ này có từ khi tôi còn rất bé. (Trước cả khi tôi tìm được số sách ở nhà kho). Thế giới cổ tích chứa nhiều căn ác và sẽ dưỡng chết tuổi thần tiên. Những bài học về tính ác. Rằng muốn sống hạnh phúc phải biết đổ nước sôi và làm mắm thịt người, phép thần chỉ đến với kẻ nhược phu nhưng hiền lương, và chịu khó than khóc, mọi cuộc thi đều không công bằng và luôn có ưu tiên, tình yêu sẽ làm mù mắt và biến chúng ta thành bọt biển… Trong thế giới cổ tích, tôi chỉ thấy những cái sọ người bị chôn đang kêu khóc. Trước khi có phép màu ai cũng đều lương thiện. Cái ác sẽ bị giết bởi cái ác. Để sinh tồn và để chiến thắng thì phải ác hơn. Chân lí không thuộc về cái thiện, chân lí là ngai vàng của cái ác. Những điều này tôi ghi lại vào giấy và giấu thật kỹ. <p align="justify">Bài tập làm văn tôi đạt điểm tuyệt đối. Khi ấy tôi đã vắng mặt, và mấy kẻ tôi đang tranh nhau quyền sống trên thân xác tôi. Chúng ngấu nghiến não óc, hút hết huyết dịch và lùa rắn vào trong tôi. Mái tóc Gorgon phủ lên đầu tôi. Ngồi trên bàn, nọc rắn chảy qua ngòi bút, tôi thành kẻ mạo danh lẽ phải…. <p align="justify">Mỗi khi ông nội hỏi tôi về lớp học, tôi đã nói rằng tất cả đều tốt. Rằng tôi ngồi cạnh bạn này, chơi với bạn này, rồi thì trò vật tay lúc nào tôi cũng được nhường… Sợ rằng ông nội phát giác ra cái mũi dài, tôi đã phải làm thân với hầu hết người trong lớp. Để họ chịu gọi điện, rủ đi chơi, đạp xe qua nhà chở tôi đi học. Tôi lấy lòng họ bằng quà vặt, học theo sở thích của họ, nếu một người sợ ếch thì không lý gì tôi lại hôn con vật đấy. Đây có thể là một tôi khác, lém lỉnh và dối trá. Nhìn thấy một người mù bị mất gậy đang loay hoay tìm đường, một tên trong nhóm cười. Một tên khác cười theo, thêm một tên nữa cười, chỉ trỏ tay. Người mù rõ ràng nghe thấy và đang chửi bới loạn lên. Đám bạn của tôi vẫn cười, trong tràng cười đấy có cả tiếng tôi. Người mù kia vấp ngã, cái mặt hắn ta mài xuống đường, dường như một vài cái răng đã gãy. “Crocuta crocuta”. – Đó là chúng tôi, và một tôi đáng hổ thẹn đang giễu nhại chính tôi. <p align="justify">Không người lớn nào quanh tôi răn dạy rằng bọn tôi là nhứng đứa trẻ hư và cần đánh roi vào đít. Tôi muốn làm cây gậy để người mù kia có thể chống dậy. Tôi không thể. Họ còn ở đây. Lúc này, tôi đóng vai lạ với chính tôi. <p align="justify">Về nhà, tôi giả bệnh để tối không phải cùng ông nội vào nhà Vòng. Mẹ tôi lấy thuốc cảm và hỏi đau ở đâu. Trán tôi không hề nóng, mặt mũi còn khá tươi tỉnh. “Ọe, ọe…”. – Mấy tiếng nôn này đã đánh lừa được mẹ. Sẽ không hay nếu ông nội tôi nhìn ra vai diễn của tôi. Và tôi đã phải tránh vào buồng tắm, lấy tay móc họng để tiếng nôn bật to hơn, đau đớn hơn. Chiếc batoong, thứ hung khí đã lấy nửa mạng con chó ngày nào gõ vài cái xuống đất. Tôi hoảng loạn, và suýt quên vai diễn... <p align="justify">“Cháu nghỉ ngơi đi. Nếu nặng, mai nghỉ học một hôm”. <p align="justify">Tiếng chiếc batoong lùi xa dần. Tôi thấy nhẹ nhõm hơn. Phòng học, cũng là buồng riêng của tôi là một căn xép chật chội. Phía dưới là một phòng để trống. Ngày trước đấy là chỗ ở của cha. Từ khi cha qua đời nó bị bỏ quên, trở thành nơi chất đồ cũ, hỏng hoặc đang chờ thanh lý. Mẹ và ông nội ở tầng dưới cùng. Nơi ở của họ sạch sẽ, sáng sủa và luôn nồng nặc hơi người. <p align="justify">Vị đắng ngấm vào lưỡi tôi và đang tan dần. Lúc mẹ đi khỏi, tôi nhổ mấy viên thuốc trong miệng ra. Sau đấy tôi súc miệng rồi lên gác. Số giấy được lôi ra và tôi mở bút. Trước hết tôi phải lấy chữ rèn thành một cây roi để quất vào mình. Quất thật đau để máu tôi bắn ra ngoài. “Đấy là sự trừng phạt. Vì vai diễn vô lại trước người mù…”. <p align="justify">Trong các cuốn sách giáo khoa, từ lâu tôi chỉ ngửi ra mùi ẩm mốc. Mỗi khi giở trang sách, tôi luôn thấy các con chữ đang chuyển động. Một chữ cái, rồi một hàng chữ dài, ngay đến dấu phẩy cũng như đang chạy trên giấy. Những câu chữ bốc mùi và xám đen như những con gián…Tất cả chúng bò quanh trang giấy, thành từng đàn. Hàng chục cái râu ngoe nguẩy, rồi hếch lên như dò đường. Chúng bò lồm cồm quanh tôi và truyền đến tôi những cơn ngứa. Nếu tôi quăng cuốn sách lên cao chúng sẽ bay toán loạn, tạo thành một cơn mưa màu đen. <p align="justify">Giờ Giáo Dục Công Dân, tôi được dạy về lòng nhân ái. Tất cả chúng tôi đều đọc đồng thanh. Tôi cũng đọc, nhưng một phút nào đó, khi cô giáo quay lên bảng và không ai nhìn sang tôi thì tôi sẽ tống khứ đi hết. Nhổ hết lẽ phải ra và mong đến một sự trừng trị nhưng bất thành. Chẳng đứa bạn nào của tôi là ghi nhớ bài học này. Chúng vẫn sẽ học thuộc vì đấy là trách nhiệm của học sinh. Trong vở nháp của tôi lúc nào cũng dày đặc chữ. Công thức toán, hình học, lịch học hoặc sinh hoạt lớp… Có đủ, và đấy chỉ là một thứ vỏ cho các hình mà tôi vẽ lên. Mấy mẫu vẽ đè lên chữ. Đáng ra tôi muốn viết ra nhưng nếu để ai đọc thấy thì thật không hay. Mẫu hình này, tôi sẽ tái tạo lại khi trở về tòa án của mình. <p align="justify">*** <p align="justify">Càng lên lớp cao, tôi càng căm ghét trường học. Mỗi năm tôi đều chuyển lớp. Tôi có thầy cô mới, bạn mới, và một vai mới để diễn. Như mọi năm, tôi thường lấy lòng tất cả bạn bè trong lớp. Ngoại hình tôi nhỏ nhắn, khuôn mặt hiền lành và mọi lúc đều có thể cười nên dễ lừa được thiện cảm của người khác. Hội nhóm nào cũng có mặt tôi. Một nhóm nữ, được gọi là kiêu căng cũng dành một chỗ trống cho tôi. Trong nhiều trường hợp tôi đã phải cố gây rắc rối để họ thấy rằng tôi cũng như họ. Hiểu nhưng không nói và hành xử như một kẻ ngốc nhưng chân thành, đấy là mã khóa để tôi có thể gia nhập và an toàn trong bọn họ. Từng năm trôi qua, tôi thấy mình phải viết ra nhiều thứ hơn. Đã có lúc tôi mất cả giờ để đọc, sửa lại những thứ mình viết lúc nhỏ. Ông nội không hề thích căn gác của tôi vì nó quá lộn xộn. Bàn ghế trong phòng đều cũ và bị mọt ăn, chưa kể phòng còn chật, trần thấp. Tôi luôn đóng nắp, rồi khóa lại để tránh mẹ trèo lên lúc tôi đi vắng. Sắp xếp lại mấy tờ giấy, tôi bắt đầu viết một trang mới. Lần này tôi muốn lập mộ cho mình. Những kẻ tôi mang một khuôn mặt với nhiều giọng nói. Chúng đều dí dỏm, ngoan ngoãn và nhiều khi ngờ nghệch tới mức không ai nỡ bắt tội nếu làm sai. <p align="justify">Tôi mặc chúng lên người. <p align="justify">Chúng trở thành vật sống, có tiếng nói khi tôi gặp gỡ con người. Khi còn lại một mình trên căn gác, mở cây đèn bàn, tôi cầm lấy bút. Tôi trút bỏ những kẻ tôi khỏi mình, và sau đấy cố gắng không nhớ lại những gì đã xảy ra khi cho chúng thế chỗ mình. Tôi sẽ bật khóc, hoặc tự vả gãy răng mình vì quá nhục nhã. Tôi chặt đầu bọn chúng rồi táng xuống mộ. Không có hương. Cũng chẳng có một cái vái cung kính theo nghi lễ. Đất sẽ nuốt chửng chúng. Nhưng chẳng chắc đâu. Khi tôi rời khỏi đây và gặp người khác, chúng sẽ chiếm đoạt lại tôi. Không khác được nhưng chí ít lúc này chúng đang chết… <p align="justify">Chiếc batoong của ông nội đã từng làm mẹ bị thương. Đấy là chuyện từ lâu và không ai còn muốn nhắc lại. Hẳn là mẹ đã cãi lại ông nội, hoặc làm gì đấy khiến ông nội quá tức giận. Cha tôi có bảo vệ mẹ không? Tôi nghĩ có, hoặc có thể là không nếu cha chết rồi. Tôi gọi gian phòng thờ họ Tru là nhà Vòng. Mỗi tuần tôi phải vào đấy để thắp hương cho cha và đấng tổ tiên. Ông nội tôi cũng ở đấy. Trần gian nhà ám đen bởi khói hương tích tụ từ nhiều năm. Bát hương dày kín que hương. Những tàn hương đâm chĩa sang hai bên hoặc uốn cong, xếp cạnh nhau như những nan quạt. Các đấng tổ tiên, đều mang họ Tru. Chẳng một gương mặt nào giống tôi. Tất cả lạ hoắc và dường như đang nhạo báng tôi từ cõi mù khơi nơi địa đàng. <p align="justify">Tôi không hỏi về cha, cũng không hỏi về bất kỳ ai trong gian thờ họ Tru. Đấy là chuyện từ ngày xưa. Và không gì dối trá bằng việc nói về quá khứ. Mọi bào chữa nhằm trục vớt một chân lý bị nhuốm bẩn đều vô nghĩa. Trên hết, chúng ta sẽ thấy rõ các anh hùng khi họ được cân cùng chiếc lông vũ. Căn gác của tôi là nơi rửa tội. Một pháp trường với ghế xét xử còn trống. Tôi tự định đoạt hình phạt cho mình. Giấy bút. Những kẻ tôi tứ chi bị buộc vào tảng đá nghìn cân và đang giãy dụa dưới đáy sông, bị tống vào chuồng cọp, đang giật đùng đùng trên ghế điện, hoặc bị trói vào cột, chờ đội súng đến… Trên bàn viết, tôi thú tội với chính tôi. Nơi đây, linh hồn tôi được ân xá. Chiếc batoong sẽ không vươn đến được. <p align="justify">Tôi không mang một người bạn nào trong đầu. Sống cùng, các cuộc họp mặt, dã ngoại hay đúng hơn là sự lừa đảo lòng tin nhằm tạo ra một đường tắt để tôi không bị tách khỏi cộng đồng. Không ít lần tôi đã lấy xương máu mình nặn thành vài mẫu người. Sau khi thiết kế cho những mẫu hình đấy một thân phận, tôi kể với hội bạn. Họ tin sái cổ và còn có ý định tìm gặp người đó. Cặp mắt chăm chú, chốc chốc lấy tay chấm nước mắt không nói được gì đâu. Chỉ cần một sự kiện lạ. Ai đó thấy một món tiền vô chủ, một nhóm người đánh nhau, tai nạn xe, một xích mích từ trong nhóm và bắt buộc phải có sự thanh toán… sẽ chia rẽ họ ngay tức khắc. Người cha đã nện vào mặt con mình khi bắt quả tang nó xem phim khiêu dâm ở tuổi dậy thì. Nhà thuyết pháp sẽ bị khâu miệng bằng dây thép nếu nói về một chủ nghĩa đói máu. Gặp một tội phạm trên đường, ai cũng có quyền cầm dao… <p align="justify">“Thoát khỏi vườn mù, loài người bị trục xuất vào trầm luân bởi đức cha đẻ toàn năng…”. – Câu cuối cùng cho tối nay. Sau đấy tôi đọc 1984. (3) <p align="justify">*** <p align="justify">Tôi đã nổi sát cơ trong đầu và muốn đâm chết ông nội bằng chiếc batoong ông vẫn mang bên mình. <p align="justify">“Dọn sạch sẽ, sạch sẽ…”. <p align="justify">Tất cả sách ở nhà kho được chất đống và đang cháy đen trong ngọn lửa được đốt lên từ rác và lá cây. <p align="justify">“Ông làm gì thế này? Trời ơi! Sách của cháu…”. <p align="justify">Tôi vứt cặp vào lao vào ngọn lửa đang bốc ngày một cao. Từng tầng sách rụng tả tơi trong lửa. Chữ bay biến thành tro đen. Tay tôi quờ vào ngọn lửa. Khói từ lá cây xông lòa mắt tôi. Tôi không cứu được cuốn nào, còn bàn tay thì đã bị lửa làm bỏng. <p align="justify">“Cháu yêu, ra đây với ông”. <p align="justify">Đầu chiếc batoong gõ cồng cộc xuống nền đất. <p align="justify">Tiêu biến cả. Tòa án của tôi. Sảnh đường của tôi. Vị thầy thuốc nông thôn bị thiêu sống rồi. Đóa hoa đỏ trong tay chàng cũng trụi từng cánh rồi… Ngọn lửa chó má, mày đốt sống hết giống người rồi… <p align="justify">Ông nội xách cổ tôi lên. Mắt tôi vẫn nhìn vào đám cháy. Mùi sách lẫn vào lá cây và khói. Nhiều nền Văn Minh bị lửa đốt mù hết. Tôi thấy những linh hồn chưa kịp xưng tội đã tiêu vong. Không rõ ông nội nói gì. Dường như ông nói rất to. Tai tôi chỉ nghe thấy tiếng lửa cháy. Khói ngùn ngụt thành từng tầng. Mắt tôi cay xè, ướt nhẹp đi và đỏ tới mức lúc nào cũng có thể bắn ra máu. <p align="justify">“Tru Sa. Nghe ông nói đây! Tru Sa!” <p align="justify">“Ông đốt cả cháu rồi…”. <p align="justify">Mắt ông nội trợn trừng. Mái róc bạc rủ xuống, phất phơ từng lọn. Nhiều tro giấy bay lất phất. Mảnh to, mảnh nhỏ, mảnh vẫn còn cháy, bám vào áo quần, dính kẹt trong tóc, trên trán ông nội. Cây batoong của ông nội vung lên. Chỉ là cái đặt gậy lên vai nhưng tôi vẫn cảm thấy một sức nặng nghìn cân đang đè xuống. Năm quả núi, và một lá bùa. Tôi sụm xuống. <p align="justify">“Mấy thứ sách thế này nên đốt từ lâu”. – Ông nội nói. <p align="justify">“Người viết đều là những vĩ nhân. Cô giáo cháu vẫn dạy phải đọc các nhân vật tầm cỡ”. <p align="justify">Ông nội bật cười, cây gậy đè nặng hơn. <p align="justify">“Một đứa trẻ ngoan sẽ không cãi người lớn. Cháu sao thế này. Cháu mang họ Tru, là cháu ta”. <p align="justify">Tôi rất muốn cướp lấy cây batoong và đâm nhiều nhát lên ông mình. Ý nghĩ cháy rực lên và hoàn toàn tôi sẽ làm thế. Tiếng gằn giọng của ông, cái nhìn cau có, gằm ghè khiến tôi nổi gai ốc. Tuồng như ông nội đã đọc ra sát niệm của tôi nên đã nắm chặt cây batoong bằng hai tay. Nhìn số sách rữa thành vụn tro, tôi nghĩ đến phòng viết của mình. Căn gác riêng, phòng sám hối, là tường diện bích của tôi… Không xong rồi. Sách ở nhà kho tôi đã chuyển lên gác. Số nhét trong ngăn kéo, số đặt ở giá học tập, số kê làm gối, số thì được chồng thành tầng và nằm trên mặt bàn. Nếu chúng được chất hết ở đây nghĩa là ông nội tôi đã lên được căn gác. Mọi ổ khóa trong nhà trước khi đánh chìa đều phải hỏi qua ông nội. Không lạ nếu ông nội có một chìa dự phòng. Mọi giấy tờ của tôi. Trong vở ghi chép, sổ nhật ký. Trên kệ giá, trong hộc kéo, rồi thì nhiều tờ còn chưa xếp lại hẵng bừa bộn trên bàn… Lời than vãn, huyệt mộ của hàng chục kẻ tôi sẽ bị xới hết lên. Sẽ không gì cứu vãn được nếu ông nội mở chúng ra đọc. Một que diêm đánh xòe, và nơi nương thân cuối cùng, chốn rửa tội để tôi được làm người sẽ không còn nữa. Mồ hôi tôi túa nhễ nhại, từng đốt tay tê dần dần. Tôi thấy thở khó. <p align="justify">Lúc này đây tôi phải diễn trò. Tiêu hủy nỗi uất hận sâu trong mình bằng cách khoanh tay lại, cúi đầu thấp xuống, không quên sụt sịt cái mũi. Tôi vào với ông và nói rằng mình làm thế chỉ vì quá tiếc chỗ sách đấy. Ông nội đi một bước, tôi đi một bước. Ông nội đi hai bước, tôi đi hai bước. Tôi rót nước cho ông nội, tự nhận sai. Cái mặt tôi trông thật hướng thiện. Tôi còn gãi gãi đầu, cười hề hề để làm ông dịu xuống. <p align="justify">“Chỗ sách đấy là của cha cháu. Giờ thì ông đốt nó cho cha cháu”. <p align="justify">“Sao ông không giữ lại… Ý cháu là để làm kỷ niệm, sinh thời chắc cha cháu quý chúng lắm”. <p align="justify">“Khỉ gió. Ông đã đọc một vài cuốn rồi. Ba lăng nhăng cả. Làm gì có đứa trẻ nào lại không muốn lớn, rồi kẻ thấy mình không bằng cả chó, rồi lại cả chuyện súc vật nổi loạn nữa… Độc hại, quá độc hại…”. <p align="justify">“Ông không biết trong mỗi một người có bao nhiêu túi nọc đâu…”. – Tôi muốn hét to như thế vào mặt ông nội. Chiếc batoong vẫn trên tay ông. Khuôn mặt héo quắt, những nốt tàn nhang lõm sâu như ăn vào tận xương. Bởi tuổi tác, mắt ông nội mờ đục, nhưng không có nghĩa là nó kém tinh tường và dễ thỏa hiệp. Tôi cược rằng cả tuổi trẻ ông nội tôi đã uy hiếp người khác bằng việc nhìn chằm chằm họ. <p align="justify">“Ông ơi, ông lấy sách ở phòng cháu ra thì…Thì…”. – Tôi dịu giọng, vờ như ấp úng để dò xét ông nội. <p align="justify">“Buồng học của cháu…”. – Tôi rùng mình – “Nó…”.- Mồ hôi bắt đầu rịn, tôi cố làm vẻ tỉnh bơ – “Tối, chật nữa…”. – Tôi nuốt khan cả tiếng thở của mình– “Nhưng được cái gọn gàng”. – Tôi thở phào. Tiếng thở tôi đã cố không để lọt ra ngoài bằng cách nén lại trong họng rồi nuốt ngược. Rất có thể ông nội sẽ phát giác tôi đã không thành thật. <p align="justify">Giấy tờ của tôi đã được an toàn. “Gượm đã”.- Một nỗi lo sợ khác ló dần ra. Rõ ràng hiếm khi tôi dọn phòng. Trên bàn luôn vung vãi giấy nháp. Chưa kể là tối qua tôi viết đến mờ sáng, lúc đi học vẫn chưa kịp cất bản viết đi. <p align="justify">Lên trên phòng, tôi quên cả việc bật đèn khiến mình bị vấp ngã trong bóng tối. Tôi hối hả leo lên căn gác. Đèn bật sáng. Quả như lời ông nội, căn gác gọn gàng đến khó tin. Bụi bặm, mạng nhện đều được quét hết. Sàn nhà bóng loáng. Mùi thuốc diệt côn trùng vẫn còn nồng nặc. Tôi gần như ngã gục khi lỡ hít thở quá sâu. Lũ mối, gián, kiến hẳn đã chết sạch. Ra giường, gối cũng được thay mới. Sự sáng sủa, ngăn nắp trái lại khiến tôi thấy chơi vơi. Vở ở kia, bút ở kia. Những bản xưng tội mà tôi quên cất đều trong hộc kéo. Tôi mở ra, đọc rồi xem đã đủ chưa. Ơn trời là tất cả còn nguyên. <p align="justify">Không một ai trong số những khách khứa lui tới nhà tôi biết về căn gác. Khách của ông nội, mấy người hàng xóm chẳng một lần vào quá phòng khách. Không phải ông nội. Là mẹ. Hẳn mẹ đã quét dọn, rồi cất giấy tờ của tôi đi. Mẹ biết về những gì tôi viết ngoài bài học trên trường ư? Từ bao giờ? Mẹ có đọc chúng không? Hay mẹ chỉ lên dọn thôi? Mẹ…Tôi muốn ngừng mọi câu hỏi lại. Tẩy trắng mọi ngờ vực bằng niềm hân hoan được bảo vệ. Những bản viết vẫn chưa thất thoát ra ngoài. Với tôi thế là đủ. <p align="justify">Sáu giờ chiều, cả nhà tôi ngồi ăn cơm. Mẹ không nói gì với tôi ngoài hỏi chuyện học. Ông nội chỉ ăn lưng bát con rồi kết thúc bữa ăn bằng nửa cốc rượu cùng ít tôm khô, lạc sống. Xong bữa, mẹ bưng mâm xuống bếp. Tôi xuống bếp cùng mẹ. “Mẹ dọn gác của con phải không?”. – Tôi hỏi mẹ. Mẹ không đáp, chỉ gật. <p align="justify">“Lần sau con sẽ tự giác. Mẹ không cần phải lên dọn nữa đâu”. <p align="justify">“Đừng bao giờ để đồ đạc bừa bãi nữa”. – Mẹ tôi nói. <p align="justify">“Mẹ, tại sao ông nội lại đốt sách của cha?”. <p align="justify">“Mẹ không biết”. <p align="justify">“Mẹ có đọc chỗ sách đấy không?”. <p align="justify">“Mẹ không đọc”. <p align="justify">“Mẹ không thích đọc sách à”. <p align="justify">“Chắc vậy...”. <p align="justify">Sáng chủ nhật, ông nội dẫn tôi đi mua sách. Sách do ông nội chỉ định và tôi bắt buộc phải đọc. <i>Hạt Giống Tâm Hồn</i>,<i> Đường Kách Mệnh</i>, <i>Tư Tưởng Mác-Lenin</i>, một loạt những đầu sách tham khảo nhà trường. Tôi vẫn đọc chúng, như một bài tập thuộc lòng để lấy điểm mỗi khi ông nội đột xuất hỏi. <p align="justify">(Còn một kỳ nữa)</p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-3619010936682131627.post-70787387169536317162015-11-23T16:41:00.000-08:002015-11-29T18:59:26.989-08:00LUẬN NGỮ TÂN THƯ (KỲ 8)<p align="justify"><b>Kền kền và quạ đen</b> <p align="justify">(<i>Trích Luận ngữ Tân thư)</i> <p align="justify"><b>Phạm Lưu Vũ</b> <p align="justify">Từng nghe lý dùng cho một đời thì dài hơn lý dùng cho ba đời. Lý dùng cho ba đời thì dài hơn lý dùng cho mười đời. Lý dùng cho mười đời thì dài hơn lý dùng cho trăm đời… Lý của người quân tử đi từ ngoài vào, lý của kẻ tiểu nhân đi từ trong ra. Bậc Thánh nhân xét việc ngoài đời mà san định kinh sách, phép tắc… Hạng lưu manh xem bụng dạ của mình để đẻ ra (cái gọi là) tư tưởng, pháp luật… Người bị ăn cướp không có quyền chọn kẻ cướp. Xác chết không có quyền chọn loài ăn xác chết. Mấy nghìn năm, vẫn cái “lý” đó chăng? Một câu nói của Thánh nhân có khi làm cho khoảng trời đất tối sầm. Chính là lúc kẻ u mê chợt ngộ ra thế nào là ánh sáng, cũng là lúc ngộ ra sự thật. Đến bao giờ thì lời nói hết linh?… <p align="justify">Vẫn “Lời tựa” trong Luận ngữ Tân thư. Sau đây lại xin trích tiếp một phần của bộ sách đó: <p align="justify">Chuyện xảy ra trên đường Khổng Tử cùng các học trò trở về nước Lỗ. Giữa đường gặp bầy kền kền đang rỉa thịt một xác chết. Xung quanh có một lũ quạ đen chạy lăng xăng, vừa kêu, vừa hát nhặng xị. Chúng chỉ đợi bầy kền kền làm văng ra mẩu thịt nào là lập tức đổ xô lại tranh nhau. Khổng Tử thấy vậy than: “Cư xử với xác chết như thế kia là không đúng lễ. Hò hát để tranh nhau những mẩu thịt thừa như thế kia là không có văn chương”. Than xong, Ngài bèn sai Tử Lộ tới đuổi bầy kền kền đi. Tử Lộ hăng hái chạy tới, vừa chạy vừa vung chân múa tay. Song chưa kịp đến gần thì đã bị lũ quạ đen quây kín, chúng thi nhau kêu ỏm tỏi làm Tử Lộ tối tăm mặt mũi, không còn biết xoay trở thế nào, đành thất thểu quay lại. Khổng Tử hỏi:</p> <a name='more'></a> <p align="justify"> <p align="justify">“Lũ quạ đen ấy nói với ngươi cái gì thế?”. <p align="justify">Tử Lộ tím mặt trả lời: <p align="justify">“Lũ ấy chẳng qua chỉ uốn mỏ nhại lại cái ý của đám kền kền mà thôi. Đại khái chúng bảo trước đó đã có một đàn sói cũng xâu xé đúng cái xác ấy. Bầy kền kền kia đã có công đuổi lũ sói đi. Vì thế chúng tự cho mình cái quyền được tha hồ rỉa thịt mà không ai có thể tranh giành hay phản đối được”. <p align="justify">Khổng Tử nghe nói thì giật mình, bèn hướng về phía lũ quạ và kền kền mà than thở: <p align="justify">“Ôi! Thế thì ta phải bỏ đi bài thơ này trong Kinh Thi [1] thôi: <p align="justify">Kền kền vui ngày đại táng <p align="justify">Quạ đen tụng câu huy hoàng <p align="justify">Thịt xương chưa kịp về đất <p align="justify">Lại bắt đầu cuộc tan hoang”. <p align="justify">Rồi Ngài bảo với Tử Lộ: <p align="justify">“Đó chẳng qua là cái lý của bọn lưu manh trong thiên hạ. Dù sao ta cũng không thể tin lời lũ quạ thối tha chuyên dối trá, nịnh bợ ấy được. Đành phải dùng tới phép quỷ nhập tràng, dựng xác chết kia dậy để làm chứng một phen xem sao”. <p align="justify">Nói rồi Ngài thò tay vào trong bọc, lôi ra một con mèo đen nhánh, có cặp mắt long lanh như hai viên ngọc bích. Con mèo kêu “meo!” một tiếng, đoạn phóng vút xuống. Nó lao như một mũi tên, xẹt qua đúng vị trí mỏ ác của cái xác. Quả nhiên, xác chết đang nằm ngửa bỗng ngồi nhỏm dậy, đưa cặp mắt trắng dã, vô hồn nhìn xung quanh. Điều kì lạ là khi cặp mắt ấy vừa hướng về phía thầy trò Khổng Tử, xác chết bỗng rùng mình một cái rồi lại đổ vật xuống. Lập tức, lũ kền kền và quạ đen lại bu kín như cũ. Khổng Tử thấy thế cũng phát kinh, bèn túm tay Tử Lộ rồi quay lại bảo với các học trò: <p align="justify">“Đi thôi! Đi thôi. Các ngươi tuy hăng hái, song vẫn còn quá nông nổi. Ta vừa sực nhớ lần trước, Lão Lai Tử đã từng nói với ta, trong đó có một câu như sau: Chính trị thời nay ư? Chẳng qua hết chó sói, lại đến lượt kền kền thay thế, giành qua giành lại lẫn nhau mà thôi. Còn đám kẻ sĩ vô liêm sỉ thì lúc nào cũng nhung nhúc như bầy quạ đen. Bây giờ ta mới hiểu hết ý nghĩa của câu nói đó. Phép của ta không ngờ lại làm cho kẻ kia phải chết thêm lần nữa. Thật là đắc tội, đắc tội. Thôi đành tìm đường khác mà đi còn hơn”. <p align="justify">Bèn vội vàng dẫn các học trò rẽ sang hướng khác. Đi được một đoạn, bỗng có một đứa trẻ ở đâu chạy đến. Nó níu lấy áo Khổng Tử mà bảo: <p align="justify">“Người đang bị rỉa thịt kia chính là cha tôi. Ông nội tôi ngày trước đúng là cũng bị một lũ chó sói xâu xé như thế. Nay Ngài đã không đủ lý để đuổi được lũ kền kền đi, Ngài muốn rẽ hướng nào thì tùy. Nhưng chẳng hay Ngài có thể để lại câu nói ấy của Lão Lai Tử ở lại đây được chăng?”. <p align="justify">Khổng Tử nghe đứa trẻ nói thì ngẩn ra hồi lâu. Đến lúc định thần nhìn xuống thì đứa trẻ đã bỏ đi mất làm Ngài sững sờ cả người. Ngẫm nghĩ một lát, Ngài nói: <p align="justify">“Ta tiếc là lại phải bỏ thêm bài này nữa trong Kinh Thi: <p align="justify">Lời giả từ một miệng <p align="justify">Dễ lọt vào trăm tai <p align="justify">Lời thật từ nghìn mắt <p align="justify">Khó thấu chăng? lòng ai!”. <p align="justify">Vừa lúc ấy, từ đằng xa bỗng có một đàn sói đang rầm rập phóng lại chỗ Khổng Tử và các học trò vừa đi khỏi. Bám theo chúng cũng là một bầy quạ đen bay rợp trời. Ngài ngây người ra rồi thở dài, trỏ tay bảo các học trò: <p align="justify">“Các ngươi có nhìn thấy cái gì kia không? Đạo phải chăng đã đến lúc khốn cùng? Chao ôi! Đứa trẻ đã không còn níu áo ta nữa thì câu nói của Lão Lai Tử hiển nhiên đã ở lại rồi. Có lẽ hàng trăm đời sau, câu nói ấy vẫn còn vang lên tại nơi đây. Không biết đến bao giờ thì những xác chết mới có quyền được chọn kẻ tử tế để khâm liệm cho mình?”. <p align="justify">Tử Lộ nghe vậy bèn hỏi: <p align="justify">“Lời của Thầy có chỗ con vẫn chưa hiểu. Đến lúc những người chết có quyền được chọn kẻ tử tế để khâm liệm cho mình thì sẽ như thế nào?”. <p align="justify">Khổng Tử chưa kịp trả lời thì Nhan Hồi đi bên cạnh đã trả lời thay: <p align="justify">“Đến lúc ấy thì câu nói đó của bậc Thánh nhân mới không đúng nữa chứ sao!”. <p align="justify">6/2006 <p align="justify"><b>P.L.V.</b> <p align="justify">[1]<i>Kinh Thi là những câu ca dao tối cổ gồm hơn ba nghìn bài. Khổng Tử san định lại chỉ còn hơn ba trăm bài truyền đến ngày nay.</i></p> Phạm Thu Hươnghttp://www.blogger.com/profile/06211185169818048778noreply@blogger.com0