Ở Trung quốc, tự trào nghĩa là thu hẹp những cấm kỵ trong tự nhận thức

  

    Trở lại với cuốn Người Trung quốc tự trào                                                                       nxb Văn học, 2002       

                                                     

  Công bằng mà nói, phải nhận biếng nhác,
dối trá, tham lợi, cầu an, nịnh nọt, trơ tráo, rồi cái gì cũng cười, cái gì
cũng cho là không quan trọng...là những thứ tính chung của loài người, nhìn vào
dân nước nào cũng thấy. 

     Mà cuốn sách tôi nói đây  lại chỉ là một cuốn sách mang tính cách phổ
thông, có lẽ là đã đăng tải  làm nhiều kỳ
trên một tờ  báo nào đó bằng Trung văn
trước khi in sách. 

    Bởi vậy sẽ là vô lý nếu đòi hỏi nó phải  có những 
phát hiện ghê gớm liên quan đến những khuyết điểm của người Trung
quốc (tên sách trong nguyên văn). 

      Đúng ra sự  phân tích ở đây chỉ  dừng lại ở chỗ làm cho người đọc  thấy những mặt yếu kém  trong dân tộc tính Trung Hoa và nói rõ chúng
là phổ biến, là đang đầy rẫy trong cuộc sống chung quanh, từ đó giúp cho mọi
người tỉnh táo nghiêm túc hơn trong việc nhìn mình cũng như đồng bào của mình.

      Tuy nhiên, NTQTT  vẫn nổi lên giữa vô số sách vở  đang được dịch in và bày bán rộng rãi, ấy là vì nó đã giới thiệu được một xu thế
suy nghĩ chi phối xã hội  và xem như một
định hướng  của công tác nghiên cứu văn
hoá ở Trung quốc hiện nay.

     Thứ nhất,  hãy nhìn vào những ví dụ, những bằng chứng mà
các tác giả đưa ra để nói về từng thói xấu một.

      Nhiều chuyện trong lịch sử được
nêu ra,chẳng hạn Khổng Tử cũng thèm làm quan, Khuất Nguyên cũng thèm được dùng,
Lý Bạch Vương Duy cũng có lúc nhờ cậy người có quyền thế để tiến thân. Rồi Dương Quýnh nhà thơ đời
Đường tính hay tị nạnh, rồi Quách Mạt Nhược nhà thơ hiện đại kiêu ngạo khinh
đời v..v.. 

      Thoát khỏi khu vực cấm kỵ không
ai dám đụng tới để cùng chung số phận với người bình thường, những nhân vật
lớn trong lịch sử lại trở nên những dẫn chứng sinh động cho việc hình dung ra những nét căn
bản của quốc tính.

     Thứ hai, một điều quan trọng hơn là trong
chừng mực nhất định, các tác tác giả bắt đầu tiến tới những khái quát  tầm cỡ, một loại khái quát mà những ai muốn
truy cầu sự thật một cách nghiêm túc không thể lảng tránh. Trong phần hay nhất
của NTQTT  là phần Nhân cách,
người đọc được biết người Trung quốc 
không chỉ xu thời, cầu an, sẵn sàng hối lộ thần thánh hoặc rúc đầu vào
cánh cam chịu  trước cuộc đời bất công...
mà còn  “coi nhẹ tri thức văn hoá thù hằn tri thức văn hoá “.

     Đây nữa, “giảo hoạt là sự kết tinh thông minh tài trí
của người Trung quốc, khuyết điểm lớn nhất của nó là đối lập chủ nghĩa lý tưởng
với chủ nghĩa hành động, nó cười giễu mọi cố gắng của nhân loại...”.

     Những
kết luận như vậy vượt qua phạm vi một số ý kiến về một dân tộc cụ thể,  mà trở thành gợi ý để con người ở các dân tộc
khác cũng phải suy nghĩ khi có nhu cầu tự nhận thức.

***

     Ở nước nào cũng vậy, người dân thường cũng
nghĩ đủ điều không hay ho về bản thân mình, có điều nói giăng giăng với nhau ở
ngoài đường để cười giễu mình thì chẳng sao, nhưng thấy ai đó tính chuyện viết
vào sách thì chính họ lại e ngại, cho rằng công khai hoá vậy là “vạch áo cho người xem lưng”  hoặc ghê gớm hơn  là “hạ nhục dân tộc” và bảo nhau càng ít đả động tới chuyện này
càng tốt. 

     Rồi đến lượt các nhà cầm quyền cũng hùa thêm vào cấm đoán. Chính là để dân chúng chìm ngập trong không khí tự sùng bái, người ta càng dễ cai trị.

     Ngay ở Đài Loan, cuốn Người Trung quốc xấu xí của Bá Dương ban đầu cũng chịu đủ đòn đả kích. Đừng nói là ở Trung quốc đại lục.

     

       Thế nhưng do nhu cầu thúc đẩy xã hội
phồn vinh, rồi các dân tộc đều có trưởng
thành dần trong việc nhìn nhận bản thân. 

     Tôi không có tài liệu trong tay nhưng
biết rằng ở nhiều nước loại sách
người một nước tự cười mình tự nói ra cái xấu của mình một cách nghiêm túc,
loại  đó ngày càng nhiều. 

     Chẳng những thế,
người ta còn sưu tầm nghiên cứu và cho in ra cả những loại sách đại loại người
Anh dưới con mắt người Pháp, hoặc dân Pháp theo cách nhìn của dân Đức v..v..

       Những lời gọi là  tự nói xấu ấy chẳng làm ai nản lòng, ngược lại chỉ giúp cho các
dân tộc đẩy tới cái công việc thú vị là khám phá bản thân.

     Đi xa hơn người ta
còn khái quát : 

 --  một dân tộc không thể
nên người nếu không qua giai đoạn tự nhận thức một cách khoa học, khách
quan trong đó có chấp nhận cả đau xót xấu hổ.

 -- Trong quá trình tự nhận thức đó, các cấm kỵ sẽ được thu hẹp. 

 -- Và tự trào là một công cụ hiệu nghiệm.

***

       Với Trung Hoa, một dân tộc gần gũi với
chúng ta và xưa vẫn được các cụ ta gọi là đồng văn đồng chủng thì sao ? Người
dân nơi đây thừa lòng tự hào về tài làm người của mình. Đất nước được xem là
trung tâm của thế giới. Xã hội được xây dựng theo hình ảnh của thiên cung. Văn
minh thì được gọi là hoa hạ (
không phải là bông hoa; hoa đây, có nghĩa là đẹp, tinh
túy, lộng lẫy ...).

      Nhìn vào sách vở Trung quốc được dịch in
ra tiếng Việt vài chục năm nay lâu nay ta chỉ biết vậy và bảo nhau vậy.

     Có biết đâu trong thực tế sách vở bên
ấy từ lâu đã có hướng nghĩ khác và đã
dội sang bên ta.

      Khoảng mươi năm nay, báo giấy cũng như
báo mạng ở ta đã  trích in Người Trung
quốc xấu xí của  Bá Dương, một tác
phẩm mà cũng như truyện chưởng của Kim Dung vốn thuộc mạch suy nghĩ của Đài Bắc
Hồng Kông và chỉ gần đây mới được in ở đại lục. 

      Chúng ta cũng không nên ngại
nhắc lại cái dẫn chứng đã quá cổ điển là tạp văn Lỗ Tấn với điều kiện bổ sung
thêm: một Lỗ Tấn như vậy chỉ hình thành khi có sự chuẩn bị không khí của cả một
thời đại. 

      Có một người hoạt động văn học đồng thời với tác giả AQ và còn sống lâu hơn vài chục năm là Lâm Ngữ Đường (1895-1976). Ông này cũng thuộc loại muốn nhìn con người Trung quốc một
cách khách quan, giữa các trang sách hào hứng ca ngợi dân tộc đôi khi ông không quên dừng
lại tự hỏi không hiểu sao đồng bào mình
vốn cao nhã  thông minh mà có lúc lại ngớ
ngẩn tầm thường đến kỳ cục. 

      Khi viết về chất giảo hoạt nói trên, các tác giả
Người Trung quốc tự trào  đã phải dẫn
Lâm Ngữ Đường là vì vậy.

       Một cuốn sách khác cùng một xu hướng
cũng đã được dịch ra tiếng Việt nhưng bị làm hỏng, đó là Mặt dày tim đen
của Lý Tôn Ngô (1879-1944 ).

      Nguyên là trước khi nước Trung Hoa của Mao Trạch
Đông ra đời, xã hội Trung quốc thời Dân quốc đã 
đi khá xa trên con đường hiện đại hoá, kể cả trong tư duy.

        Nhằm bắt mạch
quốc dân tính, Lý Tôn Ngô  khởi xướng cả
một quan niệm mệnh danh là Hậu hắc học, đại ý cho rằng anh hùng hào kiệt
trong lịch sử Trung quốc nói chung không mặt dày thì tim đen. Lý Tôn Ngô có cái
mạnh là ông không dừng lại ở những chi tiết đời sống quanh mình mà hướng cái
nhìn vào lịch sử và ở đây ông cũng không chịu 
bất một hạn chế nào, cả những thánh nhân, triết gia, anh hùng cái thế
cũng được ông mang ra khảo xét và đánh giá bằng những tiêu chuẩn nhân bản.        

    Sở dĩ một cuốn sách như Người Trung quốc
tự trào có thể  được biên soạn,
ấy là vì  trước đó  đã có những nhà nghiên cứu dày công sưu tầm
và mở ra những hướng mới trong suy nghĩ 
về quốc dân tính Trung quốc.

***

         Chuyện dân tộc tự trào mang ý nghĩa
một bước đổi mới tư duy.

          Đứng ở góc độ mỹ học mà xét thì rõ là trong cách nhìn
nhận có sự biến cải về mặt sắc thái. 

          Vấn đề tính dân tộc xưa nay vốn coi như cấm kỵ, lại được đặt trong màn sương khói thiêng liêng -- tức có tính huyền thoại, nay được đặt trong sự tiếp xúc suồng sã, nên ban đầu thường
khó chấp nhận. 

         Song nghĩ cho cùng đây là bước đi mọi dân tộc phải trải qua trên
con đường lâu dài là hiện đại hoá và đặt mình trong cộng đồng nhân loại. 

         Với ý
nghĩa đó, có thể xem công việc các tác giả NTQTT là hết sức cần thiết. 

       Quá trình khai phá của những Lý Tôn Ngô,
Lỗ Tấn, Lâm Ngữ Đường, Bá Dương.... phải tìm được cách  thâm nhập vào công chúng rộng rãi  thì mới có cơ dựng tạo được những kết quả
chắc chắn.

      

         Đã in Thể thao & văn hóa 2002   

Phụ lục                                      

     Khi chuẩn bị bài 
viết trên để đưa vào blog, tôi có tra lại các tài liệu có liên quan tới cuốn

    Người Trung quốc tự trào mà tuy đã viết bài về nó,
nhưng hiện không có dưới tay.

 

    Ở trang mạng Những
 câu hỏi tại sao,  phần Các dân tộc
trên thế giới 

 http://hoitaisao.com/cac-dan-toc-tren-the-gioi/co-phai-trung-quoc-da-xuat-ban-cuon-nguoi-trung-hoa-xau-xi-nham-vach-ra-de-tranh-cac-tat-xau-thuong-gap-o-nguoi-trung-quoc-cuon-sach-nay-da-duoc-dich-sang-tieng-viet-chua-tat-benh-cua-nguoi-trung-q-2/

    tôi đọc được bài sau đây, xin giới thiệu để các
bạn đọccó quan tâm tới đề tài này cùng tham khảo. Bài ghi rõ Posted
on 03/11/2013 by Nguyen
Oanh

     Do chỗ chỉ là sách viết phổ cập, nên nội dung thói hư tật xấu dân Tầu được kể ra dưới đây quá dàn trải và thiếu sự khái quát cần thiết. 

      Nhưng một cuốn sách tương tự viết về người Việt hiện vẫn chưa có.

-----

Hỏi :

      Có phải Trung Quốc đã xuất bản cuốn Người Trung Hoa
xấu xí, nhằm vạch ra để tránh các tật xấu thường gặp ở người Trung Quốc. Cuốn
sách này đã được dịch sang tiếng Việt chưa? Tật bệnh của người Trung Quốc có
giống của người Việt Nam hay không?

Trả lời:

Có quyển Những khuyết điểm của người Trung Quốc, tác giả là Trương Bình Trị
và Dương Cảnh Long, NXB Trung Quốc
xã hội, tái bản lần thứ 3, 1998.

Dịch giả
Dương Quốc Anh đã biên dịch và NXB Văn học xuất bản bằng tiếng Việt năm 2002
với tên sách là Người Trung Quốc
tự trào.

Cuốn
sách được viết theo ý tưởng
của đại văn hào Lỗ Tấn : Vạch ra nguồn gốc của bệnh để rồi trị liệu, cứu chữa.
Các bệnh tật
chính của người Trung Quốc có thể kể ra là:

1.Trên bắt
tay, dưới ngáng chân;

Cam phận
làm con cừu nhỏ để người khác lăng nhục;

Dù có
dài hơn vẫn có thể đi theo đường cong;

Đổi màu
như con kỳ nhông;

 Tuyệt đối không được thiếu tiền;

6.Không
nhìn ra phía trước, chỉ nhìn lại phía sau;

Sự
nghiệp chi phối bởi số phận;

Trăm họ
sợ quan;

Chỉ tin
việc mình đã làm;

 Tính cách AQ (tự cao, gàn dở, phép thắng lợi tinh thần, lưu manh, quá đề phòng quan hệ
giữa nam và nữ, giận dữ khi bị chạm huý, căm ghét vì không bằng người, cãi chày
cãi cối);

11.Dệt lưới
quan hệ trong quan trường;

Dùng
người do thân cận;

Quan
trường lắm điều thị phi;

Quan
trường dày da mặt;

Làm một
việc phải đóng rất nhiều con dấu;

16.Quyền
gắn với lợi, thoái hoá cả tập thể;

Cuồng
nhiệt theo đuổi ghế quan trường; Ta sống chưa ai vượt ta, ta chết chưa ai thay
ta;

Văn nhân
coi khinh nhau;

Giải sầu
không gì bằng rượu;

Không
giữ gìn tiết tháo; Mua danh, chuốc tiếng;

21.Khoe
giàu sang, phú quý;

Tiêu xài
của công thoải mái;

 Tốt xấu nồi cơm vẫn bằng nhau;

Thói
quen lâu dần thành đúng;

.Lã Bất
Vi có ba ngàn thực khách;

26.Áo mũ
thay người;

Ba đời
mặc giống nhau;

Quyết
không bắt chước quần áo;

 Không ra thằng, cũng chẳng ra ông;

Thuyết
có thể hở hang chỉ là cái cớ;

31. Ưa nói suông, nói phét;

Lừa
người không phải tội;

Thùng
rỗng kêu to;

Ô nhiễm ngôn ngữ;

Ác khẩu
chết người;

36.Cưỡng
bức hôn nhân;

Mua bán
phụ nữ;

Thê thảm
vợ bé;

Me Tây
bất hạnh;

 Hóng mát
dưới cây to buồn tẻ;

41.Tìm vợ
vụ lợi;

Phô
trương hôn lễ;

Hủ tục
làm náo động đêm tân hôn;

Sĩ diện
mà không xấu hổ;

Thích
ngóng chuyện lạ;

46.Ăn cơm
nhà vác tù và hàng tổng;

Thói
quen nhờ vả, lợi dụng;

Chuyện
bé xé ra to;

Đông con
lắm phúc;

Hủ tục
bó chân nhỏ lại;

51.Ham mê
gái trinh;

Một tỷ
người đánh bạc;

Hủ tục
cầu tự, gọi hồn, xem số, lên đồng, mời thầy phù thuỷ chữa bệnh;

 Sùng bái chính trị, thiên tử chịu mệnh với
trời;

55. Bói toán
ngu muội, yên phận thủ thường.



Các thói xấu kể trên có giống với dân ta hay không, xin để các bạn tự phán xét