THƠ LƯU MÊLAN

Những bài thơ của Lưu Mêlan dưới đây được trích trong tập Thánh đường dễ sụp đổ do nhà xuất bản Giấy Vụn vừa phát hành toàn cầu qua hệ thống Amazon. Văn Việt xin trân trọng giới thiệu cùng độc giả.

Trăng

tôi sẽ đếm đến 10 và em

sẽ thấy một cơn quằn quại

dưới cái nụ cười đau đớn của tôi

một cuộc co ro của làn da kiệt sức

giữa thời gian và thế gian này

hay giữa nhịp đập và cái mong muốn tồn tại của chúng ta

giữa giọt nước mắt loé xuống

và bàn tay giơ ra

để hứng điều gì trong đó?

tôi sẽ kể em nghe về ngày tôi sinh ra

đen và đau đớn

cái ánh trăng đó

cái ánh trăng chưa từng tồn tại

đã đi theo suốt cuộc đời tôi

cùng mảnh đất dung chứa nó

nhiều đêm

tôi thấy em đi hoang mang trần trụi

em không nói điều gì

chỉ những hình nhân dựng lên

và chúng ăn em

những màu trắng và đen ấy

có thể tạo nên một tác phẩm tạo hình

về sự cô đơn và thất thế

của một cái bóng

thật vậy, có thể em không biết

nhưng mỗi khi như vậy

tôi hoảng hốt cho đến khi bò đến được

và chết cùng em

thấy những tràng cười và tiếng rên thê thiết

ngoài kia, trăng không thể tới bao giờ

Ngôi nhà thân thương của nhà văn

họ trở về nhà

họ trở về nhà

họ chạm bàn tay vào nhà

họ ôm nó

họ khóc

họ ngập ngừng

rồi họ bỏ chạy khi có tiếng kêu ai đó

mang tên của họ.

07/2010

Chờ đợi

tôi tiêu hủy; tôi lớn

khi con thú đến

tôi sẽ thoát ra ngoài.

24/07/2010

Trí tưởng tượng

tình yêu

hoa hướng dương

nghĩa địa

hoa mười giờ

gió trên núi

và núi dưới biển.

sắp xếp như thế nào để ra một con người đang đi

tuỳ anh

nhưng dù sao cũng phải nhắc anh

anh đang trong một xa lộ.

10/08/2010

Ở nơi này

hoa hồng biến mất

tôi không tin nó biến mất

ở thế giới này

nhưng nó đã biến mất

chỉ còn lại những nụ cười

những hàm răng

những răng nanh

họng há to ra, nó há rộng ra

tôi không dám nhìn nó

10/08/2010

Vu Lan

đừng cản tôi

tôi đang đẩy một cái xe bóng tối

vội vã

ôi! những người tôi yêu

những con người của lòng thương cao cả

máu đang tràn đến

trong cơn thảm sát này.

Những suy nghĩ

đầu nhức như búa bổ

trong cơn điên tôi nghĩ mình thành một con ruồi

một con ruồi nhức đầu với tiếng kêu vo ve của nó

*

không ai dạy tôi về cách sử dụng cảm xúc mình

để tự ảo tưởng và quyến rũ suy nghĩ

nhưng tôi đã thành thạo nó đến mức

tôi đã hấp dẫn ánh sáng đốt cháy mình

để tận hưởng cái bóng tối tuyệt vời sau nó.

*

khi lang thang trên những con đường nhỏ

tôi cố bước lại theo những bước chân mình

đã biến mất khỏi cuộc đời này

như một người đã ra đi.

04/9/2010

Hoàng hôn

là một khái niệm

về máu

về con mắt

một lỗ hổng

hoàng hôn là một khái niệm

về sự xuôi tay

cưỡng bức

khu vực đàn bà

cần bước qua

hoàng hôn

lao triệu năm trước

khi sơ khai vang lên những tiếng nói đầu tiên

của vũ trụ.

có lẽ thế

nó luôn nói với tôi

“Nào! ngủ ngon nhé quỷ dữ

đêm đang đến.”

Trò đùa

hắn liệng một cái đầu sư tử lên bàn

hắn liệng một đống lòng tim gan dây nhợ của nó

với đủ loại máu me

lên bàn

hắn quăng bộ da bị rạch nát của nó

dưới đôi mắt bị móc ra

còn đọng hình ảnh hắn trong

cái hốc sâu đen đúa

hắn nói, này nhé!

cuối cùng thì mày cũng

thành một bài thơ

đúng không?

15.09.2010

Những con thỏ

gửi đến Etgar Keret,^[1] và dân tộc tôi.

những con thỏ

ngậm dao

những con thỏ mang móng vuốt

những con thỏ

mắt sói

gầm gừ

nhe nanh

thời đại này tiến hoá

những con thỏ

không còn có thể nhảy ra từ cái mũ

chúng nhảy ra từ đấu trường của những con sư tử.

và từ lâu đã không còn biết kêu

chỉ đôi khi

tôi nhận ra tiếng khóc.

15/09/2010

_________________________

^[1]“Hat Trick” của Etgar Keret, bản dịch Anh ngữ của Miriam Shlesinger từ nguyên tác tiếng Hebrew. Bản dịch Anh ngữ này đầu tiên được giới thiệu trên tờ Prospect Magazine, Issue 131, February 2007; và sau đó, đã được đem vào tập truyện ngắn của Etgar Keret, Missing Kissinger (London: Chatto & Windus, 2007).

Tự do là

đái vào tự do và dân chủ

đái vào xích xiềng câm lặng

đái vào những linh hồn chọn cho mình tự do

trong tù

thích nghi bằng chịu đựng

tôi sẽ đái vào tôi

để tôi tỉnh mộng

biết mùi tự do như thế nào

mọi thứ sẽ đập cho đến khi bạn vỡ óc ra

vì tự do này vì khuôn khổ này

vì tình yêu và đức tin này

vì sự im lặng

là quả bom giết từ từ

những mạch máu vỡ

linh hồn

ngạt

nơi này, đường vào tự do là một cái nhà xí

tiện nghi, để đảm bảo lịch sự

nó có kèm nhà xác

Thơ,...

thơ

không phải là lời tế lễ cho linh hồn

nó là dải băng bịt mắt

anh sắp bị bắn

*

Linh hồn tôi đã trốn thoát

Đâu đó

Sẽ giết người

*

Buổi sáng tôi quỳ xuống cái chết

Và thấy thơ quỳ xuống tôi.

Thơ & nhà thơ

họ đang nói về tôi?

họ đang giết tôi?

phải không? họ đang tự vẫn?

đừng lạy chúa!

họ sẽ không làm gì đâu

họ chỉ cô đơn, và chết.

23/09/2010

LƯU MÊLAN, HƠI THƠ ĐẾN TỪ MIỀN LẠ

Inrasara

… Chỉ còn thân xác rã rời mi

Quần la trong đêm tối

Mảnh hồn mi nhòa khan cát bụi

Gió phi trường Thành Sơn xa lạ mi

Núi Chà Bang xa lạ mi

Và cả biển

Réo gọi ngươi

Khác

Tin nhắn Lưu Mêlan: 20:52 18-6-09.

Chot e nghi 30 nam sau bien Ninh Chu doi khac, e khong con do nua, voi no. Cung co the ngay mai thoi. E nghe minh nhe bong. Nhu con ma hong chan. E so hai. Nhung ko biet so cai gi…

Reply:

Do la cam thuc ma Hien sinh goi la xao xuyen angoisse, hay so hai can nguyen.

Mi sinh ra

Thời thế khác

Dòng họ khác, con sông khác

Mùa lũ, mùa khô, thời gian đã

Khác

Bụm xương rồng ngạo ngang thời khóc

Bãi đất hoang nứt đỡ thân ngươi

Sụp

Tàn

(“Sinh 1”)

Rồi…

một sáng thức giấc tôi thấy tất cả chợt xa lạ. Tôi như đang bềnh bồng trôi trong không gian lạ huơ lạ hoắc. Tôi nằm lì trên giường, cố gắng điều hòa hơi thở định thần. Lạ quá! Căn phòng chợt xa lạ, như là không phải phòng của mình hai mươi năm qua. Tiếng đám trẻ chơi la hét ngoài kia bỗng chốc trở thành lạ lẫm. Tôi rướn người nhìn ra ngoài, mặt trời xa lạ. Gió và nắng cũng lạ. Mẹ vừa bước vào, sao giọng mẹ nghe là lạ. Mẹ đi ra. Tôi thử lên tiếng gọi mẹ, âm thanh nghẹn lại nơi cuống họng. Bóng ông anh vừa đi qua, dáng anh sao hôm nay khác lạ. Tôi vói tay ngoắc, dường không nhìn thấy, anh bỏ đi.

Tôi nghe thân xác oải, rã rời.

Tôi vùng dậy khỏi giường, lấy xe phóng xuống biển. Hơn cả bạn tâm giao, biển Ninh Chữ luôn thân thiết với tôi, hôm nay biển cũng hóa xa lạ. Nó cứ vỗ lạnh lùng, lạnh lùng đến vô hồn. Ngàn đợt sóng cuốn chìm bao nhiêu là hình ảnh thân mật hôm qua. Cuốn trôi cả tôi. Thân xác và tâm hồn tôi dật dờ trôi. Mất hút.

Thư Lưu Mêlan 22-6-09

Em nghe mình đang chết. Em thấy sống và chết như nhau, không khác. Nó cứ ám em. Nó bước vào phòng, ngồi đó, rồi bỏ đi. Nhưng không bao giờ bỏ đi vĩnh viễn. Nó quay lại. Điều lạ là dường em vẫy gọi nó, ở tận sâu thẳm mình. Em nhớ Nó, nhớ vô cùng. Chiều nay quá nhiều cô đơn, nhiều bùng vỡ, nhiều trống rỗng, muốn chạy ra ngoài, nhưng có gì chặn lại. Nó lại có đó nữa rồi…

Reply: Có thể gọi đó là khắc khoải siêu hình. Khi một tâm hồn thoát khỏi vỏ bọc yên ấm, khi ý thức bùng vỡ, ta đột ngột thấy mình như bị quăng ném ra ngoài không gian rỗng hoác. Ta nghe lạnh. Và cô độc, không nơi gối đầu. Ta thấy ta chỉ là sinh thể li ti giữa mênh mông vũ trụ, có thể bị tiêu tan lúc nào không biết. Ít người chạm mặt với cảm trạng này. Một số người bắt gặp, nhưng vội bỏ quên nó trong cuộc sinh nhai bận rộn, hay cố tình khuất lấp nó bằng ý hướng thực tiễn. Riêng kẻ xu hướng trầm tư thì sống với hay chết bởi nó.

Tôi như kẻ đi trong chân không mất trọng lực. Có cái gì cào xé trong tôi, khiến toàn thể con người tôi rúng động. Thân xác tôi đau đớn, tâm hồn tôi vỡ vụn. Mỗi tối, tôi chui vào quán cà phê đầy bàn ghế sặc mùi khói thuốc, tôi vẫn thấy cô đơn. Réo đám bạn bè mong tìm hơi ấm quen thân, tôi cứ thấy họ xa lạ. Khoảng trống cứ to lên. Trống và rỗng. Vô cùng rỗng. Họ nói chuyện về các kiểu dáng thời trang đang làm mốt, chuyện sở thích của mấy ông sếp, chuyện lương bổng, vụ nhỏ bạn đồng môn cũ có thằng người yêu bô trai, về mấy ngôi sao ca nhạc vừa nổi đang tạo xì-căng-đan… Tôi muốn la lên, thét lên: tôi cô độc đây, cô đơn và cô độc… Không ai hiểu tôi, không một ai…

dòng hốc mắt lãng du đất triệu năm

trồi máu ứ tìm cào hãi thét

đớn đau

khô dãi đờm

nó nói:

“Tôi

cô

đơn”

cô đơn một loài rắn già bấu mình lê từ hồng thủa

chẳng viên miễn nổi hai chữ cuộc

đời cứ lết mặt song đồi

song mặt đất, rễ song tay

hai chân đóng

trong khối đầu

đặc

rỗng

(“Song đối hai tôi!”)

Tôi mở cổng đi như lao ra ngoài, chạy trốn vào đám đông, nhập vào dòng người xe xuôi ngược, những con phố với vô số bảng hiệu đủ cỡ, đèn đường đủ màu.

xe quành ngã

HÀNG XANH

ròn phương, xuôi ngược

thốt tiếng người ré lên, đường eo, con khóc

mụ chủ hàng bún ốc đánh ực cốc thuốc rầy bên cạnh người chồng say

âm thanh tóc tách

tóc

tách…

(“Song đối hai tôi!”)

Việt Nam không truyền thống triết lí; ít hơn là suy tư siêu hình. Suy tư này được thể hiện qua thi ca thì càng hiếm hoi hơn nữa. Ngoài các sáng tác theo truyền thống Phật giáo: thơ Thiền đời Lý hay phần nào thơ miền Nam trước 1975, còn thì liên kì trận đấu tranh sinh tồn, với thiên nhiên, với con người và nhất là với giặc ngoại xâm luôn chiếm thế áp đảo. Ở đó, thơ ca trở thành công cụ hữu hiệu cho rất nhiều thứ: dạy đạo lí làm người, tuyên truyền cho chế độ hiện hữu, thơ nói chí, thơ giải tỏa tâm tình, thơ thưởng cảnh, vân vân… Còn thơ chẳng là gì thì hiếm.

Tôi viết những câu thơ chẳng là gì

Chỉ nhớ ánh sáng lóe lên

Rồi phụt viết

Gì cũng muốn viết

Gì

Cũng

Không…

(“Vt3”)

Thư Lưu Mêlan 15-7-09

Hãy ném bỏ tất cả bài thơ em gởi đi. Đừng đăng ở đâu cả. Nó không đáng, không đáng tí nào cả. Em viết ào, không kĩ thuật. Một tâm hồn còn chao đảo thì thơ thoát ra từ nó hoàn toàn không giá trị. Em chẳng thấy nó hay ho gì cả. Thấy chán mình hết sức…

Reply: Thơ Lưu Mêlan có hay hay chẳng, không là chuyện bàn ở đây. Cả kĩ thuật nữa, mấy năm qua có quá nhiều kĩ thuật mới được nhà thơ Việt vận dụng. Điều anh chú ý hơn cả chính là cảm thức của Mêlan, nền đất ở đó nguồn suối thơ kia trào ra. Nó mang hơi thở lạ. Không là kết cục, cái anh quan tâm chính là hành trình, bước chập chững lẫn sa sẩy của nó. Cũng là hành trình suy tưởng của người tạo ra nó.

Vậy chứ, thơ Lưu Mêlan không phải không có lối nói lạ. Ngôn từ được tạo tác mới lạ. Ý tưởng nhảy cóc được nhà thơ chộp bắt bất ngờ. Chúng được kết nối liên hoàn trong dòng suy tưởng bề bộn, nhưng vẫn nhất thống ở hơi thơ hơi thở của người thơ. Nhịp thơ nhiều biến chuyển đột ngột. Hơi thơ gấp gáp, đi như không kịp lấy hơi, không kịp thở:

Mất rồi sông ơi!

Ta không còn ngây thơ nữa

Ta không chỉ biết cười, đùa nghịch nhớ mi

Ta không còn nhỏ để mi nâng lên cánh sóng

Con đường nhỏ, mi nhỏ, tỉnh nhỏ

Ta ra khơi

Ta nghe mi chết trong lòng

Ta nghe mi trăn trối

Ta nghe mi tắt thở những con thuyền

Đàn cá nhỏ hết rỉa chân mùa tắm

Ta đi

Ta

Đi

(“Sông Ding”)

Một hơi thơ thổi đến từ miền lạ, vô hình.

Sài Gòn, 12-8-2009

____________________

LƯU MÊLAN

Họ và tên: Nguyễn Thị Nguyệt, bút danh: Lưu Mêlan

1989: sinh tại Phan Rang - Ninh Thuận. Hiện đang sống tại TP Hồ Chí Minh.