Khi nào biết một người bị đột qụy?

Theo Hiệp hội American Heart Association thì cứ mỗi 45 giây lại có một đột quỵ xẩy ra. Thế nhưng có tin vui là nếu bạn hoặc một người quen biết của bạn mà biết mình bị đột quỵ thì việc cứu chữa cấp thời có thể giảm được nhiều thương tổn. Đối với nhiều ca đột quỵ, chích thuốc tan huyết khối (clot-busting drug) vào tĩnh mạch có thể đem lai sự khác biệt đang kể. Thuốc này cần được chích cho bệnh nhân trong vòng ba tiếng kể từ khi các triệu chứng đột quỵ xuất hiện và trị liệu càng sớm thì kết quả càng tốt.



Để cho bệnh nhân có cơ may phục hồi tốt nhất thì bạn cần phải làm quen với các dấu hiệu cảnh báo của đột quỵ. Bạn nên nhớ là không phải tất cả các đột quỵ đều giống nhau.  Thậm chí ngay cả khi một người thân trong gia đình của bạn đã bị đột quỵ rồi, thì đột quỵ lần thứ hai hoặc đột quy của một thành viên khác trong gia đình cũng sẽ  không có cùng những triệu chứng.

Phải làm gì khi một ngưởi có những dấu hiệu bị đột quỵ

 

Đột quỵ do xuất huyết não (hemorragic sroke) hay do thiếu máu cục bộ (ischemic stroke

Một người nào đó khi bị đột quỵ thướng hay  làm như không có gì nguy hiễm xảy ra vì họ bối rối và sợ gây phiền hà không có lý do cho người khác. Vì vậy bạn cứ việc gọi cấp cứu, ngay cả khi người bệnh  ngăn cản. Bạn đừng có chần chừ để xem các triệu chứng có biến mất không--vì dù sao  bạn vẫn phải gọi cấp cứu ngay cả khi các triệu chứng đột nhiên không còn nữa. Lý do là vì người bệnh có thể có một đột quỵ tạm thời do thiếu máu cục bộ (transient ischemic attack -TIA) còn gọi đột quỵ nhỏ ( ministroke); và chính đột quỵ nhỏ này là dấu hiệu báo trước một đột quy lớn có thễ sắp xẩy ra

Nếu bạn nhận thấy một hay nhiều dấu hiệu đột quỵ dưới đây, bạn  hãy gọi cấp cứu 9-1-1 tức thời. Bạn cần ghi lại thời điểm các triệu chứng bắt đầu xuất hiện vì thông tin này có thễ hết sức hữu ích cho nhân viên phòng cứu cấp

Dấu hiệu #1: Đột nhiên bị tê hay bị yếu ở mặt, cánh tay hoặc chân---đặc biệt ở một bên cơ thể (Sudden numbness or weakness of the face, arm, or leg -- especially on one side of the body)

Bạn có thể thấy mồm bệnh nhân đột nhiên trông "không đồng đều" (uneven). Bạn hãy bảo bệnh nhân  cười để xem một bên mồm có xệ xuống không. Bệnh nhân có thễ thấy khó khăn khi cử  động cánh tay hoặc khó kiễm soát các ngón tay. Bạn hãy yêu cầu bệnh nhân nhắm mắt lại và dơ ngang cả hai tay ra để xem một trong hai cánh tay có bị xụi xuống không

Dấu hiệu # 2: Đột nhiên bị  lẫn lộn, nói khó khăn hay nghe không hiễu (Sudden confusion, trouble speaking or understanding)

Các vấn đề về diễn đạt (language problems) là một trong số các dấu hiệu thông thuờng nhất của đột quỵ. Một người bị đột quy có thể đột nhiên nói lắp hay nói khó khăn. Họ có thể nghe mà không hiểu bạn nói gì. Bạn hãy yêu cầu họ lập lại một câu đơn giản , nếu họ khó khăn mới nói ra chữ thì có thể đó là do đột quỵ

Dấu hiệu #3: Đột nhiên thị  lực  của  một hay hai mắt có  vấn đề (Sudden vision trouble in one or both eyes)

 

Thị  lực đột nhiên có vấn đề là một triêu chứng thông thưởng khác của đột quỵ. Khi một ngưởi bị đột quỵ thì  có thể một mắt không nhìn thấy rõ, hoặc người đó có thể có  khó khăn khi nhìn sang bên  trái hay bên phải. Mắt của họ  cũng có  thể  nhìn thấy mờ hoặc nhìn thấy đôi  (double vision)

Dấu hiệu #4:  Đột nhiên đi lại khó khăn, mất thăng bằng hay mất phối hợp, choáng váng ( Sudden difficulty walking, loss of balance or coordination, dizziness)

Đi như người say, vấp váp hay thậm chí té ngã ; tất cả đều là các triệu chứng của đột quỵ. Những dấu hiệu tương tự khác cần để ý: đi với hai chân dang ra hoặc đột nhiên mất khả năng vận động tinh vi như không còn viết được nữa

Dấu hiệu # 5 Đột nhiên nhức đầu dữ dội không rõ nguyên nhân (Sudden severe headache with no known cause

Nhức đầu không nhất thiết là một triệu chứng của đột quy, nhưng nếu nhức đầu xẩy ra đột ngột hay dữ dội một cách bất bình thường thì  là điều đáng quan tâm. Khi nhức đầu có  kèm theo đau cổ, đau mặt hoặc ói mửa thỉ có thể là do xuất huyết bên trong não thuờng được gọi là " đột qụy đỏ" (red stroke)

 

Tóm lại.  Không phải  tất cả các dấu hiệu cảnh báo trên đều xẩy ra cho mỗi đột quy. Bạn đừng bao giờ bỏ qua các triêu chứng đột quy ngay cả khi chúng đã biến mất. Bạn đừng bao giờ để  cho người bị đột quỵ ngăn cản không cho gọi cấp cứu 9-1-1. Bạn hãy cho người này biết là bạn biết họ bực mình nhưng bạn bắt buộc phài gọi cấp cứu bởi vỉ ban qúi mến họ. Món quà quý giá nhất mà bạn có thễ tặng cho người bị đột quỵ chính là sự cứu chữa cấp thời

How to Tell if Someone Is Having a Stroke ; Signs of stroke to watch for and what to do - Stephanie Trelogan, Caring com senior editor- Sept 2015